Одлуката на Кремљ да го прекине учеството во договорот за извоз на жито од Украина ги изненади пазарите и аналитичарите, кои иако се сомневаа дека договорот ќе биде продолжен и надвор од крајниот рок кон средината на ноември, не очекуваа ненадеен раскин.
Аналитичарите предвидуваат дека поради одлуката на Кремљ веќе денеска ќе скокнат цените на пченицата и другите житарки на меѓународните пазари.
„Ќе има значително зголемување на цените“, изјави за „Фајненшл тајмс“ Андреј Сизок, директор на црноморската консултантска фирма „СовЕкон“, додавајќи дека потегот на Русија е „најлошото можно сценарио“.
Ариф Хусеин, главен економист во Светската програма за храна, предупреди дека одлуката на Москва ќе влијае на многу сиромашни земји.
„Ова би било лошо дури и во најдобрите времиња, а во сегашната светска ситуација ова е нешто што мора да се реши што е можно поскоро. Не станува збор за една земја, туку за десетици земји“, рече тој.
Ројтерс потсетува дека како дел од договорот биле извезени повеќе од 9 милиони тони пченка, пченица, производи од сончоглед, јачмен, семе од репка и соја.
Кога беше потпишан договорот, Светската програма за храна на ОН соопшти дека околу 47 милиони луѓе страдаат од „акутен глад“ бидејќи војната ги запре транспортите на Украина, предизвикувајќи глобален недостиг на храна и зголемување на цените.
Украинскиот министер за надворешни работи Дмитро Кулеба изјави дека со суспендирање на учеството во договорот за извоз на жито под лажен изговор за експлозии на 220 километри од безбедниот коридор, Русија блокирала два милиони тони жито на 176 бродови кои веќе се на море – што е доволно за да се нахранат седум милиони. луѓе“.
„На Путин му треба моќ, бидејќи не му оди добро на украинскиот фронт, така што глобалната криза со храна треба да се врати во торбата на Русија за принуда и уцена. Сепак, убивањето на договорот ќе создаде пукнатини меѓу Русија и моќните играчи како Турција и Саудиска Арабија“, рече Александар Габуев, од Карнеги фондацијата за меѓународен мир.
Како дел од Црноморскиот договор, кој беше склучен летово во Истанбул, Москва гарантираше безбедно поминување на товарните бродови што превезуваат јаглен од пристаништата на југот на Украина кои претходно беа блокирани.
Специјализираниот медиум „Fastmarkets Agricensus“ вчера објави „паника“ во овие пристаништа бидејќи меѓународните бродови веќе се вкотвиле и се товарат, а може да бидат заробени сега кога Москва го суспендираше коридорот за безбеден премин.
Украинскиот претседател Володимир Зеленски повика на силна меѓународна реакција од Обединетите нации и Г20.
„Русија прави се за милиони Африканци, милиони жители на Блискиот Исток и Јужна Азија да се најдат во услови на вештачки предизвикан глад или барем сериозна ценовна криза“, рече Зеленски во ноќното обраќање.
Русија негира дека нејзиниот напад врз Украина, главен светски извозник на жито и други прехранбени производи, предизвикал пораст на цените или го влошил недостигот на храна.
Москва во саботата соопшти дека е подготвена да испорача 500.000 тони жито директно во сиромашните земји во блиска иднина, пренесе новинската агенција Тасс, повикувајќи се на Министерството за земјоделство.
Некои аналитичари, според ФТ, сметаат дека ова е обид на Москва да ги зачува односите со земјите од глобалниот југ чии резерви на храна се длабоко погодени од последиците од одлуката на Русија да ја нападне Украина.
Минатата недела рускиот претседател Владимир Путин изрази незадоволство од договорот, тврдејќи дека „најсиромашните земји“ немаат корист од него.
Сепак, ОН не тврдат дека целта на договорот била житото да се испрати директно во сиромашните земји, туку житото да биде подостапно за сите со намалување на пазарните цени.
Незадоволството на Путин од договорот, исто така, се совпадна со серијата воени порази за неговите сили и суспензијата на договорот доаѓа во време на контраофанзива во јужниот регион Керсон.
„Зошто Москва сега го нарушува договорот за жито? Одговор: На Путин му треба потпора бидејќи не му оди добро на украинскиот фронт, затоа глобалната криза со храна треба да се врати во руската торба за принуда и уцена“, напиша Александар Габуев, од Фондацијата Карнеги за меѓународен мир.
Сепак, тој исто така предупреди дека стратегијата би можела да има контраефект. „Убивањето на договорот за жито ќе создаде пукнатини меѓу Русија и моќните играчи како Турција и Саудиска Арабија“, рече Габуев.
Турција посредуваше во договорот на 22 јули заедно со Обединетите нации, потсетува Ројтерс.
Турското Министерство за одбрана соопшти дека министерот Хулуси Акар е во контакт со руските и украинските колеги за обновување на договорот и побара од двете страни да избегнуваат „провокации“.
Генералниот секретар на Обединетите нации, Антонио Гутереш вчера изјави дека е „длабоко загрижен“ од одлуката на Русија да го суспендира учеството во договорот и ја одложи својата посета во странство за да се обиде да го обнови.
Гутереш е во интензивни преговори за договорот, изјави портпаролот на ОН Стефан Дујариќ.
Гутереш ја одложи посетата на самитот на Арапската лига во Алжир за да се фокусира на ова прашање, се вели во соопштението.
НАТО, исто така, истакна дека договорот за извоз на жито помогна да се намалат цените на храната низ целиот свет.
„Ја повикуваме Русија да ја преиспита својата одлука и итно да го обнови договорот, дозволувајќи им на храната да стигне до оние на кои им е најпотребна“, рече портпаролката Оана Унгеску.
Европската унија, исто така, ја повика Москва да ја повлече одлуката.
„Одлуката на Русија да го прекине учеството во Црноморскиот договор ја става во опасност главната извозна рута на многу потребните жито и ѓубрива за справување со кризата со храна предизвикана од војната против Украина“, напиша на Твитер шефот за надворешна политика на ЕУ, Џосеп Борел.
Во саботата, американскиот претседател Џо Бајден ја нарече руската порта „срамота“ велејќи дека тоа ќе го зголеми гладот, додека државниот секретар Ентони Блинкен ја обвини Москва дека користи храна како оружје.
Рускиот амбасадор во Вашингтон вчера одговори дека реакцијата на САД на нападот на руската флота е „нечуена“.
Руското Министерство за одбрана тврди дека Украина рано во саботата ја нападнала Црноморската флота кај Севастопол со 16 беспилотни летала и дека британските поморски специјалисти помогнале во координирањето на наводниот терористички напад.
Британија ги отфрли тврдењата како лажни.
Сите информации поврзани со најновите случувања со војната во Украина можете да ги прочитате ТУКА.
Сите информации за економско-енергетската криза во Македонија, регионот и светот можете да ги прочитате ТУКА.