Во седумдесет и четиригодишната историја на НАТО, шефовите на држави и влади на земјите членки никогаш не биле толку блиску до противникот.
Главниот град на Литванија, Вилнус, е на само 200 километри од границата со рускиот агресор во Калининград.
А границата на Украина која Русија ја нападна е оддалечена 360 километри.
Границата на рускиот сојузник Белорусија е оддалечена само 35 километри.
За да се обезбеди најголемиот самит на шефови на држави и влади во историјата на Литванија, нејзината армија и НАТО ставаат на располагање 4.000 војници.
Ако ги додадеме и полицијата и тајните служби, тогаш се ангажирани 12.000 луѓе.
Литванските дипломати велат дека на руските „провокации“ мора да се пресметаат.
Вклучена е и германската армија, околу Вилнус за потребите на самитот привремено се стационирани противвоздушни системи „Патриот“, а ангажирани се и специјални воени единици.
Што сака да постигне Литванија?
За потребите на самитот е реновиран просторот на саемот во главниот град на Литванија.
Состанокот ќе ја чини земјата 38 милиони евра.
Претседателот на Литванија, Гитанас Наузеда, смета дека тоа се добро вложени пари.
Тој вели дека со добро организиран самит, Литванија покажува дека е доволно „порасната“ за да овозможи историски собир.
Домаќинот Наузеда е енергичен поддржувач на Украина и поборник за нејзиното членство во НАТО. Тој додава дека за него е важно НАТО да покаже единство.
Литванскиот претседател вели дека е неопходно да се искористи слабоста на Владимир Путин по обидот за државен удар на платениците на Вагнер.
„Некои мои колеги велат дека силниот Путин е помалку опасен од слабиот Путин. Јас не се согласувам. Мора да дејствуваме поенергично бидејќи се наоѓаме на историска раскрсница. Ако сега не сме одлучни и обединети, утре ќе биде доцна“.
Што очекува Украина од НАТО?
Украинскиот претседател Володимир Зеленски постојано ја повторуваше својата цел: „Украина е подготвена за членство во НАТО. Чекаме кога НАТО ќе биде подготвен за Украина“.
Тој рече дека разбира оти Украина не може да стане членка на западната воена алијанса за време на вооружен конфликт, но очекува безбедносни гаранции.
„Безбедносните гаранции не се важни само за Украина, туку и за околните земји, поради руската агресија во Украина и можна руска агресија во други делови на Европа“.
Очекувањата на Киев се големи.
Но, германскиот канцелар Олаф Шолц, како и голем број други шефови на држави и влади на големите земји-членки, беа јасни.
„Не може да има пристап во нашиот одбранбен сојуз за време на војна. Една од претпоставките на членството е дека нема нерешени гранични конфликти – рече Шолц.
Дали би бил подобар побрз прием на Украина во НАТО?
Клаудија Мејџор, експерт за безбедносна политика во Фондацијата за наука и политика со седиште во Берлин, смета дека германскиот канцелар е премногу колеблив.
Таа препорачува деловите на Украина кои се под цврста контрола на Украина да бидат прифатени во НАТО токму сега.
Така, според неа, Украина би станала вистински сојузник и НАТО тогаш ќе мора да ја брани.
„Тоа не е брз и лесен процес. Влезот во НАТО е поврзан со бројни ризици. Но, ако сега кажеме дека членството е можно само по војната, тогаш ова е фактичка мотивација за Русија да ја продолжи војната на неодредено време и со тоа ефективно да има вето на правото на Украина слободно да избира сојузи“, рече Клаудија Мејџор за АРД, прва програма на германската телевизија.
Генералниот секретар на НАТО, Јенс Столтенберг, чиј мандат неодамна беше продолжен за една година, неуморно ја повторува формулата дека членките на НАТО ќе ѝ помагаат на Украина со оружје, муниција и обука онолку долго колку што ѝ е потребно да го одбие рускиот напад.
„На самитот очекувам нови најави за воена помош за Украина. Ќе се договориме и за повеќегодишната програма за подготовка на Украина за членство во НАТО. Мораме да постигнеме Украина да опстане како суверена, независна земја во Европа“, рече Столтенберг пред самитот.
Што е спорно?
Меѓу 30-те делегации на членки на НАТО, сѐ уште нема договор за деталите за политиката кон Украина и за одбранбените планови за одвраќање на можни руски напади, наведуваат дипломатски кругови.
Освен тоа, Унгарија, која е поволна кон Русија, не е премногу вклучена во помагањето на Украина.
Неодамна, Франција се залага за брз прием на Украина во НАТО.
Германија и другите западни земји се поколебливи, додека балтичките земји бараат повеќе оружје, повеќе муниција, всушност повеќе од се за Украина.
Поранешниот висок стратег на НАТО Стефани Бабст вели: „Убаво е да се оди на самит и да се каже – ох, сите сме на една страна“. Жал ми е, но тоа е глупаво. Секој може да види дека има различни пристапи. И кога ќе го видиме, може да го види и претседателот Путин. И Кинезите и Иранците можат да го направат тоа“.
Зошто Шведска сè уште треба да чека?
Одлучно е како САД ќе се позиционираат како лидер на НАТО во спорните теми.
Американскиот претседател Џозеф Бајден се изјасни против брзиот прием на Украина во НАТО, но има намера да вети поголема воена помош.
Покрај тоа, тој сака да влијае на турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган да се откаже од отпорот за прием на Шведска во полноправно членство.
Ердоган ќе се сретне со шведскиот премиер Улф Кристерсон во Вилнус во понеделник (10 јули), пред почетокот на самитот.
Шефот на шведската влада минатата недела беше во Белата куќа за да побара поддршка.
Турција продолжува да ја обвинува Шведска дека не прави доволно против курдските терористи кои живеат во оваа скандинавска земја. А унгарскиот парламент засега не гласал за прием на Шведска.
Генералниот секретар на НАТО Јенс Столтенберг вели дека на повидок е решение за проблемот.
Што е следно?
Вицепремиерката на Украина, Олха Стефанишина, во последните неколку месеци постојано патува низ Европа за да лобира за пристапување на Украина во Европската унија и НАТО.
Имајќи ги предвид расправиите во НАТО, таа ги оценува изгледите за јасно ветување на Украина дека ќе биде прифатена во НАТО на следниов начин.
„НАТО е многу посебна организација. Добивањето одговор од НАТО е различно од тоа како дејствуваат другите политички пријатели ширум светот. Тоа значи дека ќе остане недефинирано “, рече таа.
Сите информации поврзани со најновите случувања со војната во Украина можете да ги прочитате ТУКА.