Воениот кабинет на Израел не успеа да се договори по две бурни седници за тоа како да се одговори на иранскиот напад во текот на викендот во кој над 300 беспилотни летала и проектили беа истрелани на израелска територија во првиот директен воен конфликт меѓу Исламската Република и еврејската држава.
Израел, имено, мора да балансира меѓу меѓународниот притисок да покаже воздржаност од една страна, а во исто време да даде соодветен одговор на напад без преседан.
Премиерот Бенјамин Нетанјаху сега мора да го одмери повикот на неговата десничарска коалиција за силен одговор наспроти ризикот од понатамошна меѓународна изолација на Израел преку проширување на војната без меѓународна поддршка.
Што се случи вчера во воениот кабинет?
Воениот кабинет на Израел, кој исто така се состана вчера, е решен да одговори на историскиот ирански напад извршен поради, како што вели Иран, израелски напад врз иранскиот конзулат во Дамаск на 1 април.
И покрај притисокот од сојузниците да не ескалира, владата сега дебатира за времето и опсегот на одговорот, изјавија за Си-Ен-Ен двајца израелски официјални лица запознаени со размислувањата.
Аналитичарите велат дека Израел има неколку опции и секоја од тие опции има цена за еврејската држава, особено затоа што таа веќе е вовлечена во брутална шестмесечна војна со Хамас во Појасот Газа и се соочува со различни милитанти поддржани од Иран.
Директен напад врз Иран би бил нов преседан
Директен напад врз Иран би поставил уште еден преседан. Иако се верува дека Израел спроведувал тајни операции во Иран во текот на годините, вообичаено насочени кон поединци или објекти кои се сметаат за закана за Израел, тој никогаш не извршил директен воен напад на иранска територија.
„Дефинитивно сме во нова фаза и многу опасна фаза од израелско-иранскиот конфликт“, рече Раз Зимт, ирански експерт во Институтот за национални безбедносни студии (ИНСС) во Тел Авив.
„Иран секако се обиде да ги промени правилата на игра со Израел. Можеме да очекуваме повеќе рунди на директни напади во иднина“, додаде тој.
Иако можеби е тешко за Израел да се воздржи од одговор, рече тој, можно е да не изврши непосреден голем воен напад врз цели во Иран бидејќи Техеран вети дека ќе возврати со уште посилен одговор од нападот започнат викендот.
„Мораме да ги постигнеме главните цели во Газа, а не да отвораме нови фронтови“
„Преференцијата во Израел е да се концентрираме на постигнување на нашите главни цели во Газа, наместо да отвораме нови фронтови“, рече Зимт за Си-Ен-Ен.
Алон Пинкас, поранешен израелски дипломат, рече дека е малку веројатно Израел да возврати со директен удар против Иран.
Но, ако тоа се случи, рече тој, последиците ќе зависат од целите.
Целите може да вклучуваат воени средства или нуклеарна програма на Исламската Република, рече тој.
Израелски функционер за Си-Ен-Ен вчера изјави дека меѓу воените опции што се разгледуваат е напад врз ирански објект што ќе испрати порака до Техеран, но ќе избегне да предизвика жртви.
Израелските власти признаваат дека тоа е полесно да се каже отколку да се направи, додаде официјалниот претставник.
Ограничувања на сојузниците
Сепак, одговорот на Израел може да биде ограничен со фактот дека тој дејствуваше како дел од неформална коалиција кога се бранеше од ирански ракети и беспилотни летала, рече Тамир Хејман, поранешен шеф на израелското воено разузнавање.
Нападите беа спречени со помош на сојузниците, вклучувајќи ги САД, Велика Британија и Франција, како и Јордан.
„Тоа е ефективно и важно, но ќе ја ограничи слободата на дејствување како одговор“, рече Хејман, кој сега го води Институтот за национални безбедносни студии (ИНСС) во Тел Авив. Западните и арапските сојузници го одвраќаат Израел да одговори на иранскиот напад.
Американскиот претседател Џо Бајден и високи членови на неговиот тим за национална безбедност им кажале на своите израелски колеги дека САД нема да учествуваат во каква било офанзивна акција против Иран, потврдија американски официјални лица запознаени со ова прашање. Бајден се обиде да го опише израелското успешно пресретнување на иранскиот напад како голема победа, со сугестија дека понатамошниот одговор на Израел е непотребен.
Домашни политички прашања
Израел, исто така, најверојатно ќе ги разгледа внатрешните политички прашања.
Премиерот Бенјамин Нетанјаху ја предводи најдесничарската коалиција во историјата на земјата, а за да се спречи падот на таа влада, би било неопходно да се смират тврдокорните.
Нетанјаху е на удар дома затоа што не успеа да го спречи нападот на Хамас врз Израел на 7 октомври, но поради неговата неможност да обезбеди ослободување на повеќе од 100 заложници кои останаа во Газа.
Пинкас очекува секоја одмаздничка одлука на Израел да биде под силно влијание на екстремно десничарската коалиција на Нетанјаху, како и потребата на премиерот за политички опстанок.
„Со Нетанјаху сè е за политиката и неговиот сопствен опстанок, одржувањето на владејачката коалиција и неговата желба да ја прошири војната за да се дистанцира од 7 октомври и нападите на Хамас“, рече Пинкас.
„Значи, според него, регионален конфликт или директен конфликт со Иран е во согласност со измислениот наратив што тој го измислил, дека ова (7 октомври) не е само терористички напад, туку дел од многу поголем конфликт и кампања“, додаде Пинкас.
Во Израел, додаде Пинкас, јавноста не сака да отвори друг фронт со оглед на фактот дека израелските сили се уште се борат во Газа.
„Луѓето се уште се очајни и шокирани од она што се случи во октомври, така што мислам дека нема никаква јавна желба за ескалација и отворање директен конфликт со Иран“, рече тој.
Меѓународни односи
Пред нападите од викендот, Израел стана сè поизолиран на светската сцена поради неговото однесување во војната во Газа, каде што властите на Хамас тврдат дека се убиени повеќе од 33.000 Палестинци.
Меѓутоа, од нападот на Иран, сојузниците повторно се собраа за поддршка на Израел и неговото право на самоодбрана.
Некои израелски политичари ја повикаа земјата да ја искористи поддршката добиена по нападот за да возврати.
Други го повикаа Израел да го искористи „меѓународниот кредит“ за да го нападне Техеран или да го нападне градот Рафах во Газа, каде што се засолниле повеќе од милион Палестинци, и за кој Израел вели дека е последното упориште на Хамас.
Планираната операција во градот беше одложена поради глобалниот консензус против офанзивата.
„Има две добри можности“
„Мораме да одговориме – и има две добри опции: или да го искористиме вчерашниот напад за да го нападнеме Иран или да постигнеме договор со САД да влеземе во Рафа и да го елиминираме Хамас таму“, изјави вчера во Ерусалим Јаков Амидрор, објави поранешен советник за национална безбедност на Нетанјаху.
Израелската влада е свесна за меѓународната поддршка и добра волја на своите сојузници и не сака да ја троши.
Во исто време, тој признава дека не може да дозволи првиот напад на Иран на израелска територија да остане без одговор.
Бени Ганц, клучен член на воениот кабинет, се заложи за побрз одговор на иранскиот напад, изјавија двајца израелски официјални лица за Си-Ен-Ен.
Тој верува дека колку подолго Израел го одложува својот одговор на нападот на Иран, толку потешко ќе биде да добие меѓународна поддршка за него, велат изворите.
Други не се согласуваат, велејќи дека одмаздничката акција на Израел што ги ескалира тензиите само дополнително ќе ја изолира еврејската држава, што особено важи за земјите од Арапскиот Залив со кои Израел се обидува да ги нормализира врските.
Ризикување на врските со Арапите
Арапските држави, вклучително и оние кои се пријателски настроени кон Израел, изразија загриженост за можна ескалација поради иранскиот напад, но директно не го осудија.
Израел рече дека повеќето беспилотни летала истрелани од Иран биле пресретнати надвор од неговиот воздушен простор.
Јордан собори неколку од тие дронови и се соочи со критики во арапскиот свет за овој потег.
Таа тврди дека тоа е направено за да се заштитат нејзините граѓани и како одговор на повредите на нејзиниот воздушен простор.
Сепак, и покрај неговата улога во заштитата на Израел, Јордан не се оддалечи од казнување на владата на Нетанјаху.
Во интервју со Беки Андерсон од Си-Ен-Ен, јорданскиот министер за надворешни работи Ајман Сафади се чинеше дека ја поддржува позицијата на Иран дека нападот е одмазда за израелското бомбардирање на иранската дипломатска зграда во Дамаск.
„Сега мислам дека притисокот е врз Израел да не ескалира и да работи кон целта што сите ја делиме, а тоа е деескалација на конфликтот“, рече вчера Сафади, предупредувајќи дека Нетанјаху цели кон ескалација за да го пренасочи фокусот од војната во Газа.
Нежен баланс
Израел, исто така, беше во мисија да ги поправи односите со арапските држави, од кои некои се лоцирани преку Персискиот Залив од Иран, каде што се наоѓаат американските воени бази и кои во минатото беа на удар на групите сојузници на Иран.
Овие нации деликатно ги балансираат врските со Техеран и Израел и се претпазливи од влијанието на ескалацијата на иранско-израелската војна врз нивната сопствена стабилност и извозот на нафта.
„Последното нешто што тие (заливските земји, оп.а.) го сакаат сега е пожар што ќе ги зголеми цените на нафтата, што ќе го блокира Ормускиот теснец“, изјави Пинкас за Си-Ен-Ен, мислејќи на најважната транзитна точка на нафта во светот.
Односите со тие земји би можеле да бидат загрозени доколку Израел се смета за одговорен за таквата ескалација, додаде тој.