Според Светската програма за храна на Обединетите нации, 345 милиони луѓе во моментов се во опасност од глад.
Цените на житото, кои експлодираа од февруари оваа година, најверојатно дополнително ќе го зголемат бројот на погодените.
Западните земји ја гледаат воената стратегија на Кремљ како главна причина за кризата, додека Русија ги обвинува западните санкции за таквиот развој на настаните.
Покрај тоа, постои мислење дека недостигот на испораки на жито од Украина лесно може да се надомести.
Кои се фактите?
Тврдење: Русија е одговорна за глобалната криза со глад
„Русија е одговорна за глобалната криза со глад, а виновна е војната на Путин“, напиша германскиот канцелар Олаф Шолц на почетокот на јуни на Твитер.
Слични изјави дадоа и други западни политичари. Американскиот државен секретар Ентони Блинкен рече дека нема друга причина за растот на цените на храната низ светот освен руската блокада на украинските пристаништа на Црното Море и ограничувањата на Москва за извозот на пченица.
Die Gefahr einer weltweiten Hungerkrise liegt in Russlands Verantwortung, ist verschuldet durch Putins Krieg. Wir arbeiten mit der @UN und unseren Partnern daran, damit das Getreide ohne Gefahr aus der Ukraine exportiert werden kann.
— Bundeskanzler Olaf Scholz (@Bundeskanzler) June 7, 2022
Украина е трет најголем извозник на пченка во светот и седми извозник на пченица, така што светските пазари реагираа на страшниот недостиг на жито на почетокот на војната: цената на пченката се зголеми за речиси 20 отсто од средината на февруари до почетокот на март, а пченицата за дури 60 проценти.
Во меѓувреме, цените повторно паднаа, но цените на пченицата сè уште се речиси 60 отсто над минатогодишното ниво.
Сепак, влошувањето на кризата со гладот не беше предизвикано од таа ценовна експлозија, вели Мартин Фрике, директор на канцеларијата на Светската програма за храна во Германија, Австрија и Лихтенштајн, во интервју за ДВ.
Бројот на луѓе на кои акутно им се заканува глад се зголеми драстично во последните години – од 150 милиони во 2019 година на 279 милиони до крајот на декември 2021 година, а сега на 345 милиони.
„Тоа е последица на „трите К“: конфликт, клима, ковид. А тука се и трошоците“, додава Фрик и нагласува дека војната во Украина уште повеќе ги зголемила трошоците, но тие биле високи и пред почетокот на војната на 24 февруари.
Заклучок
Кризата со глад има различни причини – тековни војни, климатски промени и пандемијата на корона. Војната во Украина само ја влоши ситуацијата.
Тврдење: Недостигот од снабдување со жито од Украина може да се компензира
„Има доволно храна во светот и никој не е принуден да му се предаде на Путин“, го цитира германскиот медиум BR24 (br.de) воениот економист Маркус Коеп од Техничкиот универзитет во Цирих.
Како доказ за својата теза, Којп, меѓу другото, се повикува на глобалните залихи на храна и уделот на украинскиот извоз на жито на светскиот пазар, кој сочинува околу 8,4 отсто од обемот на светската трговија. Ова сугерира дека загубата на украинскиот извоз може да се компензира.
Но, она што не се зема предвид е следното:
„Најголемиот магацин на жито во светот е Кина, но во светската трговија учествува само како клиент“, истакнува Мартин Фрике за ДВ.
Тој, исто така, не го прифаќа аргументот дека земјите кои досега речиси исклучиво увезуваа пченица од Украина и Русија може едноставно да се „префрлат“ на други добавувачи.
„Постои теоретска можност за замена, но тоа не значи дека тоа може да се направи практично“, вели Фрик, мислејќи на огромниот пораст на цените на светскиот пазар.
Важноста на Украина како извозник на жито не е само нејзиниот удел во обемот на глобалната трговија, туку и нејзината географска локација.
Ова ја објаснува важноста на Украина како снабдувач на жито, особено за земјите од Блискиот Исток, Северна и Субсахарска Африка.
Има уште еден важен аспект кога се гледаат голите бројки на Светската програма за храна.
Русија сега е најголемиот светски извозник на пченица со пазарен удел од речиси 20 проценти.
„Се разбира, тоа исто така игра улога, бидејќи Русија може да го контролира својот извоз како што ѝ одговара“, вели Фрик.
Заклучок
Загубите од украинскиот извоз на жито не се надоместуваат толку лесно во погодените земји како што сугерираат податоците за производството, трговијата и складирањето – особено затоа што високите транспортни трошоци за пратките од подалечните земји ги прават веќе (растечките) трошоци за купување уште повисоки.
Тврдење: Русија не може да испорачува жито поради западните санкции
Руската влада во неколку наврати изјави дека е подготвена да придонесе за решавање на кризата со храна – под услов Западот да ги укине санкциите против Русија.
Санкциите влијаеја на цените на осигурувањето на бродовите, плаќањата, пристапот на руските бродови до странските пристаништа и странските бродови до руските пристаништа.
Но, „земјоделските и прехранбените производи, вклучително и пченицата и вештачкото ѓубриво“ се ослободени од извозни санкции.
Европската унија тоа експресно го потврди во својата одлука од 21 јули, во пресрет на постигнувањето договор за житото во Истанбул.
Конкретно, се наведува дека дозволените трансакции се неопходни за купување, увоз и транспорт.
Покрај тоа, руските трговски бродови кои превезуваат земјоделски и прехранбени производи можат да продолжат да ги користат пристаништата на ЕУ.
Директорот на Светската програма за храна за Германија, Австрија и Лихтенштајн вели дека Русија во Африка прави се за да го „оправда својот аргумент дека западните санкции се виновни“ за проблемите во испораката на храна.
„Очигледно е дека се игра геополитичка игра со цените на житата“.
Заклучок
Санкциите против Русија не се конкретно насочени кон земјоделските производи, како што ЕУ експлицитно (повторно) појасни минатата недела.
Сепак, не беше можно да се разјасни дали санкциите сè уште во пракса влијаат (и како) врз реализацијата на плаќањата или премиите за осигурување.
Сите информации поврзани со најновите случувања со војната во Украина можете да ги прочитате ТУКА.