Турција ѝ кажа на Шведска дека може да го ратификува пристапот кон воената Северноатлантска алијанса (НАТО) во наредните недели, изјави во средата шведскиот министер за надворешни работи, пренесува Ројтерс.
Одложувањата, кои траат 18 месеци, а го вклучуваат и овомесечното одложување на гласањето за комисијата на Парламентот на Турција, ги фрустрира сојузниците, но доведе и до одредени отстапки.
Така, во мај 2022 година, турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган изрази приговори на барањето на Шведска и Финска за прием во Алијансата.
Скандинавските земји ги објавија своите понуди по почетокот на руската инвазија на Украина таа година.
Турција го ратификуваше пристапот на Финска во април, но, заедно со членката на НАТО, Унгарија, ја остави Шведска да чека.
Анкара побара Стокхолм да вложи повеќе напори за справување со, како што смета, терористичките групи со седиште во северноевропската земја.
Ројтерс направи список на она што Стокхолм, Хелсинки, Вашингтон и другите членки на НАТО го направија за да ја смират турската загриженост, а политичките аналитичари тврдат дека сето тоа се геополитички победи на Ердоган, иако доведоа до тензии со западните сојузници.
Отстапките на Шведска и Финска
На состанокот на членките на Алијансата во Мадрид минатата година, Турција обезбеди договор со Шведска и Финска според кој двете земји го укинуваат ембаргото за оружје и преземаат мерки против членовите на Курдистанската работничка партија (ПКК) и таканареченото движење Ѓулен. која Анкара ја смета за одговорна за обидот за државен удар во 2016. години.
Минатата година, Шведска ја укина забраната за извоз на воена опрема во Турција, без да објави детали за производителите или производите.
Во јуни таа воведе нов антитерористички закон со кој се забранува членство во организации означени како „терористички“ и изјави дека го исполнила својот дел од договорот.
Во изминатите месеци, највисокиот шведски суд ја блокираше екстрадицијата на двајца турски државјани за кои Анкара тврди дека се ѓуленисти, додека апелациониот суд ја потврди пресудата на човекот за обид за финансирање на ПКК, која се третира како терористичка и од Европската унија и од САД.
Како одговор на критиките од Турција и другите земји со мнозинско муслиманско население, министерот за правда Гунар Стромер најави дека Шведска разгледува дали може да го промени законот за да ги спречи луѓето јавно да ја палат муслиманската света книга Куранот, пишува Ројтерс.
Финска, од своја страна, минатата година се согласи да го разгледа одобрувањето на извозот на оружје во Турција, при проверка на секој случај на извоз.
По речиси една година чекање, Анкара објави дека дала одобрение за Хелсинки.
Што направија другите членки на НАТО?
Кога Ердоган на конференцијата на НАТО во јули сигнализираше дека Шведска ќе добие зелено светло, членката на алијансата Канада беспрекорно се согласи да ги отвори разговорите со Турција за укинување на извозните контроли на делови од дронови, вклучително и оптичка опрема.
Холандија ги укина ограничувањата за испорака на оружје за Турција.
Исто така во јули, по состанокот меѓу лидерите на Турција и Шведска, генералниот секретар Јенс Столтенберг објави дека НАТО ќе назначи специјален координатор за борба против тероризмот.
Во октомври на таа позиција го назначи помошникот генерален секретар Томас Гофус.
Она што често се споменуваше беше прашањето за одобрување од САД на барањето на Анкара да купи борбени авиони Ф-16 и 79 комплети за модернизација на авиони, од кои сите се во вредност од 20 милијарди американски долари.
Еден ден откако Ердоган даде зелено светло за Шведска да влезе во НАТО во јули, Белата куќа објави дека во договор со Конгресот продолжува со трансфер на авиони Ф-16 во Турција.
Во октомври, Ердоган ја испрати кандидатурата на Шведска за членство во НАТО до Парламентот на разгледување и додаде дека Вашингтон ја поврзува ратификацијата на продажбата на Ф-16 со шведската ратификација на Алијансата.
Анкара ја објави својата желба да купи авиони Ф-16 во 2021 година, но се соочи со противење од американскиот Конгрес поради доцнењето на Турција во проширувањето на НАТО и состојбата со човековите права во земјата.
Оттогаш, Анкара често ја споменува можноста за купување на авиони Еурофајтер наместо американски.
Состојбата на шведската кандидатура
Иако Унгарија се уште ја нема ратификувано кандидатурата на Шведска, Турција се смета за најголема пречка.
На самитот на НАТО во Брисел во средата, шведскиот министер за надворешни работи Тобијас Билстром рече дека турскиот министер за надворешни работи Хакан Фидан „не зборувал за точниот датум (кога ќе се случи ратификацијата), туку рече дека тоа ќе се случи во „следните недели“.
Фидан рече дека тоа би можело да се случи пред крајот на оваа година, изјави неименуван американски претставник во друга изјава.
Комитетот за надворешни работи на турскиот парламент може да одржи дополнителни разговори за шведското членство секој ден.
Доколку тој на крајот го поддржи законот, како што се очекува, треба да следи целосно гласање на турскиот парламент.
По поднесувањето на предлог-законот во Парламентот овој октомври, Ердоган изјави дека ќе се обиде да ја забрза ратификацијата, но и дека Стокхолм не направил доволно против курдските милитанти.
Аналитичарите веруваат дека, како што објави Ројтерс, израелската војна против палестинската вооружена група Хамас во Газа може да доведе до тензии меѓу САД и Турција и да го искомплицира проширувањето на НАТО.
Откако Ердоган изјави дека Хамас не е терористичка организација, туку ослободителна група која се бори за заштита на палестинските земји, 47 членови на американскиот Конгрес ја повикаа администрацијата да ја санкционира Турција поради поддршката на Хамас.