Набргу откако Германија ја заврши својата нуклеарна ера со затворање на последните три нуклеарни реактори, најголемиот реактор во Европа започна со редовна работа во Финска, нагласувајќи ги поделбите околу нуклеарната енергија меѓу европските земји кои сакаат да обезбедат енергетска стабилност по руската инвазија на Украина, пренесува Радио Слободна Европа.
Почетокот на редовната работа на најголемиот европски нуклеарен реактор Олкилуото 3 (ОЛ3), рано наутро во неделата, ја зајакна енергетската безбедност во регионот на кој Русија го прекина снабдувањето со гас и електрична енергија, истакнува Ројтерс.
Нуклеарната енергија е контроверзна во Европа, првенствено поради загриженоста за безбедноста, рече агенцијата, истакнувајќи дека веста за лансирањето на OL3 дојде еден ден откако Германија ги затвори последните три реактори.
Операторот OL3 TVO, кој е во сопственост на финскиот Фортум и конзорциум од енергетски и индустриски компании, рече дека се очекува реакторот да покрие околу 14 отсто од побарувачката на електрична енергија во Финска, со што ќе се намали потребата за увоз од Шведска и Норвешка.
Русија го прекина извозот на електрична енергија во Финска во мај минатата година, кога руската компанија Интер РАО соопшти дека не била платена за испорачаната енергија, бидејќи Финска одбила да плати во рубљи, што според Ројтерс е последица на зголемениот јаз меѓу Москва и Европа поради војната во Украина.
Набргу потоа руски Газпром ја прекина испораката на гас за Финска.
Пуштањето во употреба на OL3 ќе и помогне на Финска да ги постигне своите цели за јаглеродна неутралност и да ја зголеми енергетската независност, откако Русија го прекина снабдувањето со нафта, гас и електрична енергија за европските земји, објави Асошиетед прес.
Експертите сметаат дека конечната цена на OL3 е околу 11 милијарди евра, што е речиси три пати повеќе од првичната проценка.
Финска сега има пет нуклеарни реактори во две електрани лоцирани на брегот на Балтичкото Море.
Тие заедно покриваат повеќе од 40 отсто од побарувачката на електрична енергија во земјата.
Компанијата ТВО најави дека сега околу 30 отсто од електричната енергија во Финска треба да се произведува во нуклеарната централа Олкилуоту, која веќе има два реактори.
Со капацитет од 1.600 мегавати, OL3 е најголемиот поединечен нуклеарен реактор во Европа, додека украинската централа во Запорожје, со шест реактори, е најголемата нуклеарна централа.
Реакторот OL3 беше пуштен во редовна употреба околу 18 години по почетокот на изградбата и 14 години откако првично беше планирано да започне комерцијално производство на електрична енергија, според агенцијата Франс прес.
Тој реактор за прв пат беше пуштен во употреба во декември 2021 година, а беше ставен на финската електрична мрежа во март минатата година.
Откако ја достигна целосната моќност во септември, комерцијалното производство требаше да започне во декември, но тоа беше одложено неколку пати за време на фазата на тестирање.
Помоќен и побезбеден, но со доцнења и пречекорувања на трошоците
OL3 е првиот нов реактор во Европа по повеќе од 15 години. Тоа е и првиот европски реактор под притисок што е пуштен во употреба во Европа.
Таа нова генерација на реактори, за кои се вели дека се помоќни и побезбедни од претходните, требаше да ја рестартира европската нуклеарна индустрија по катастрофата во Чернобил во 1986 година.
Сепак, според АФП, неколку проекти за ИПР во Европа се соочиле со одложувања и пречекорувања на трошоците.
Кон крајот на минатата година, француската државна енергетска компанија EDF беше принудена на уште едно шестмесечно одложување во изградбата на новиот реактор во северозападна Франција, со што почетокот на работата е одложен до средината на 2024 година.
Hinkley Point во ОК и Taishan во Кина, исто така, се соочија со проблеми, пречекорувања на трошоците и одложувања, иако две EPR единици во Кина веќе влегоа во комерцијално производство, со што OL3 стана трет EPR во светот.
Европа поделена околу атомската енергија
Почетокот на производството на електрична енергија во новиот нуклеарен реактор во Финска следеше додека Европа е поделена по прашањето за атомската енергија, пишува Wall Street Journal, со оценка дека пуштањето во употреба на OL3 е спротивно на трендот во некои европски земји, каде против кон нуклеарната енергија е поизразен.
Додека во Германија нуклеарната ера заврши под влијание на антинуклеарното движење, во Финска потпирањето на нуклеарната енергија, во комбинација со хидроенергијата и енергијата на ветерот, е дел од транзицијата кон јаглеродна неутралност.
Пред Германија да ги затвори своите последни реактори, Литванија и Италија се откажаа од нуклеарната енергија.
Од 14-те преостанати земји од Европската унија кои моментално користат нуклеарна енергија, Белгија и Шпанија, како и Швајцарија, велат дека ќе престанат да ја користат за околу една деценија.
Од друга страна, Франција ја предводи иницијативата за искористување на нуклеарната енергија.
Околу една четвртина од енергијата на ЕУ доаѓа од нуклеарните централи, од кои повеќе од половина се произведуваат во Франција.
Обединетото Кралство и Шведска, исто така, планираат нуклеарни проекти како начин да обезбедат одржлива евтина енергија и да ги исполнат климатските цели.