Во петок наутро, Израел нападна повеќе ирански воени и нуклеарни објекти, како и станбени згради во Техеран, за кои е познато дека се сместени високи безбедносни функционери, доведувајќи го регионот на работ на тотална војна.
Во нападите беа убиени неколку високи членови на иранската армија. Меѓу нив беше и генералот Мохамед Багери, началник на Генералштабот на иранските вооружени сили и највисок воен функционер во земјата.
Кој беше Мохамед Багери?
Багери е роден како Мохамед Хосеин Афшорди во 1960-тите. Неговата улога беше да го надгледува Корпусот на Исламската револуционерна гарда (ИРГЦ) и остатокот од иранската војска, обезбедувајќи координација меѓу различните гранки на безбедносниот апарат на земјата.
Се вели дека имал истакната воена кариера во ИРГЦ, но малку се знае за него освен неговото официјално досие, академските достигнувања и повеќекратните санкции што му ги наметнале разни меѓународни тела.
„Многу високи разузнавачки и воени функционери во Иран имаат тенденција да бидат потаинствени“, изјави за Ал Џезира Реза Х. Акбари, директор на програмата за Блискиот Исток и Северна Африка во Институтот за известување за војна и мир.
Багери се приклучил на ИРГК во 1980 година, една година по Иранската револуција и истата година кога започна Иранско-ирачката војна.
Тој конфликт траеше осум години и уби стотици илјади луѓе од двете страни, а Иран претрпе поголеми загуби.
Еден од загинатите беше постариот брат на Багери, Хасан, кој наводно ја основал воената разузнавачка служба на ИРГК во 1980 година и кој, на 27-годишна возраст, ја предводел дивизијата.
Багери се борел во Иранско-ирачката војна, според извештајот на американскиот Конгрес, во кој е опишан како „ран регрут на ИРГК кој се борел против курдското востание по револуцијата и во Иранско-ирачката војна“.
Според иранските медиуми, Багери станал шеф на разузнавачките операции на ИРГК во 1983 година, по смртта на неговиот брат.
По војната, тој исто така служел како заменик-началник на разузнавањето и операциите и како началник на заедничките вооружени сили.
Според Рокна, државната новинска агенција на Иран, тој одиграл „посебна улога“ во операцијата во Ирак во 1997 година против курдските сили.
Во 2016 година, тој го заменил генерал-мајор Сејед Хасан Фирузабади како началник на штабот на ИРГК.
Според Акбари, тој бил поврзан со „елитна сила во рамките на ИРГК“, задолжена за „спроведување на најчувствителните мисии, особено оние поврзани со воздухопловната единица“.
Санкции на САД и ЕУ
САД воведоа санкции врз Багери во 2019 година, кога првата администрација на Трамп воведе мерки против „внатрешниот круг“ на иранскиот врховен лидер Али Хамнеи.
Во меѓувреме, Европската унија наводно го санкционира Багери за снабдување на Русија со беспилотни летала, додека САД, Канада и Велика Британија дополнително го санкционираа за неговата улога во задушувањето на протестите во Иран во 2022 година по убиството на активистката Махса Амини.
По атентатот врз Багери, Иран го назначи Ахмад Вахиди, поранешен министер за одбрана и внатрешни работи, за свој привремен заменик.
Покрај Багери, Израел ги уби и Хосеин Салами, врховен командант на Корпусот на Исламската револуционерна гарда, и Голамали Рашид, заменик-командант на вооружените сили.
Во нападите во петокот наутро беа убиени и неколку нуклеарни научници
Нападите се случија додека САД и Иран се подготвуваа за следната рунда нуклеарни разговори во Мускат во недела.
Реториката за можен напад од страна на Израел и САД се интензивираше во последните денови, при што персоналот во американските амбасади на Блискиот Исток е во состојба на висока готовност на голем број локации, додека Иран одговори со свои предупредувања за можна одмазда доколку се изврши напад.
Нападите беа осудени од многумина во меѓународната заедница, вклучувајќи ги и земјите од Заливот како што се Саудиска Арабија, Оман и Катар, кои го нарекоа „флагрантно кршење“ на меѓународното право.
Специјалниот претставник на САД, Стив Виткоф, во петокот наутро изјави дека сè уште очекува разговорите да продолжат во недела.
Сепак, Акбари од Институтот за известување за војна и мир рече дека не гледа голема веројатност за продолжување на преговорите меѓу САД и Иран.
„Верувам дека веројатноста за продолжување на разговорите е мала или никаква“, рече тој.