Австралискиот државјанин Метју Радаљ поминал пет години во затвор во Пекинг, каде што, според неговите зборови, бил изложен на секојдневно ментално и физичко малтретирање, принудна работа, лишување од храна и нехумани услови.
Денес тој живее надвор од Кина и реши јавно да проговори за своето искуство.
Во неодамнешно интервју за Би-Би-Си, тој опиша како спиел во ќелија со дванаесет други затвореници, каде што светлата не биле исклучени дури ни во текот на ноќта, хигиенските услови биле катастрофални, а затворениците биле изложени на постојано понижување и манипулација.
Радаљ беше уапсен на 2 јануари 2020 година по конфликт со продавачи на пазар за електроника во Пекинг.
Принуден да потпише признание по два дена тепање
Тој тврди дека бил лажно обвинет за грабеж и принуден да потпише признание по два дена тепање, без сон, храна или вода.
Се надевал дека ќе добие полесна казна, во што и успеа.
Тој беше осуден на четири години затвор, но на крајот отслужи пет.
Пред да биде префрлен во „редовен“ затвор, тој поминал месеци во притворен центар во брутална фаза на прилагодување: без туширање, со тоалети во ужасна состојба и строго ограничено време за нивно користење.
Според него, Африканците и Пакистанците биле мнозинство во затворот, но имало и затвореници од САД, Велика Британија, Латинска Америка, Авганистан, Северна Кореја и Тајван, главно поради нивната поврзаност со дрога.
Психолошка тортура
Затворениците живееле според систем на „поени за добро однесување“, кој требало да овозможи пократка казна.
Но, во реалноста, системот служел како средство за психолошка тортура.
Чуварите честопати одземаа поени за ситници како што се закачување на погрешни чорапи или стоење премногу блиску до прозорецот.
Поените никогаш не беа искористени за скратување на казната, а системот создаде неподнослива неизвесност.
Казните биле секојдневни. Храната се користела како средство за контрола.
Оброците се состоеле претежно од зелка во валкана вода, а понекогаш и малку месо. Вежбањето било ограничено на половина час неделно.
Одгледувале зеленчук што не им било дозволено да го јадат
Затворениците можеле да ја дополнат својата исхрана ако нивните семејства уплаќале пари на нивната затворска сметка, но оваа бенефиција можела да им биде одбиена.
На Радаљ му било забрането да го прави тоа цели 14 месеци бидејќи одбил да работи во затворската фабрика.
Затворениците одгледувале зеленчук на затворската фарма, но не им било дозволено да го јадат.
Плодовите биле закопани на крајот од сезоната, а фармата се користела за прикажување на гостите, тврди Радаљ.
Ако некој бил фатен со зеленчук, ќе завршел во самица.
194 дена во самица помала од два квадратни метри
Исто така, имало конфликти меѓу затворениците, особено меѓу африканските и тајванските групи, околу пристапот до кујната.
По голема тепачка во која самиот учествувал, Радаљ завршил 194 дена во самица.
Светлата биле изгаснати за прв пат, но новата изолација донела поинаков вид психолошки притисок.
Храната му била преполовена, не можел да чита ниту да разговара со никого, а собата била помала од два квадратни метри.
„Почнуваш да полудуваш, сакале или не. Самицата е создадена токму за тоа“, вели тој.
Лажни изјави за службеници во посета и медиуми
Друг аспект од затворскиот живот, вели тој, биле лажните појавувања за службениците што доаѓале во посета и медиумите.
Тој опишува како затворениците наводно добиле пристап до компјутери и е-пошта, но сè било лажно за камерите – компјутерите не биле поврзани на интернет и набрзо биле отстранети.
Во текот на годините поминати во затвор, Радаљ тајно водел дневник.
Со помош на севернокорејските затвореници, тој пишувал минијатурни белешки на внатрешноста на заштитните маски.
Пред да го напушти затворот на 5 октомври 2024 година, тој ги скрил во поставата на јакната што ја носел за време на апсењето.
Стражарите ги пребарале неговите работи, но не го откриле дневникот. Тој го отвори дури кога авионот полета.
„Чувствувам голема одговорност кон оние што ги оставив зад себе“
На аеродромот во Перт го пречекал неговиот татко, а набрзо се оженил со својата долгогодишна девојка. Денес, тие заедно произведуваат свеќи и други ракотворби.
Иако сè уште се бори со последиците од неговото затворање, Радаљ е решен да им помогне на своите поранешни другари.
Со месеци, тој контактирал со нивните семејства и лобирал кај амбасадите за да им обезбедат подобра поддршка.
„Слободата носи длабока благодарност за наједноставните работи во животот. Но, исто така чувствувам голема одговорност кон оние што ги оставив зад себе“, вели тој.