Европската комисија го забрани ТикТок на официјалните телефони. Истото го направија и САД, Канада, Европскиот парламент…
Зошто? И зошто оваа тема е толку важна во моментов?
ТикТок на прв поглед е безопасна и банална апликација за паметни телефони. Корисниците имаат можност да гледаат навидум бескрајна серија кратки видеа.
На почетокот најмногу се работеше за музички изведби, но во меѓувреме таму има се и сешто.
Алгоритмот одлучува која содржина ќе се појави на „тајмлајнот“ на корисникот, врз основа на однесувањето на корисникот.
Станува збор за содржина за која алгоритмот верува дека најмногу го интересира сопственикот на телефонот – слично како и другите социјални мрежи, од Инстаграм до Твитер до Фејсбук.
Со користење на таа апликација, луѓето генерираат вредни податоци. И со оглед на тоа што ТикТок доаѓа од Кина, расте нелагодноста за тоа што се прави со тие податоци во таа земја? И што може да се направи со нив?
Исто како и стравот дека ТикТок може да се злоупотреби за шпионирање или влијание врз однесувањето на корисниците на апликацијата.
Што одлучи Европската комисија за ТикТок?
Пред неколку дена Европската комисија објави дека нејзините службеници мора да го избришат ТикТок од нивните официјални телефони најдоцна до 15 март.
Истото важи и за приватните телефони – под услов на нив да се инсталирани апликациите на нивниот работодавец.
„Со тоа, Комисијата сака да се погрижи нејзините службеници да бидат добро заштитени од растечката закана од сајбер закани. Наша обврска е што поскоро да реагираме на потенцијални сајбер предупредувања“, соопштија од Комисијата.
Во вторникот попладне, Европскиот парламент го направи истиот потег.
И пред неколку дена, американската и канадската влада презедоа слични чекори.
Во САД, претседателот Џозеф Бајден објави рок од 30 дена во кој апликацијата мора да се избрише од официјалните телефони и другите уреди на владините оддели.
Во Претставничкиот дом и во Сенатот, во Белата куќа, Министерството за надворешни работи на САД, како и во ресорите за одбрана, веќе подолго време важат соодветни правила.
Републиканскиот сенатор Марко Рубио, исто така, најави меѓупартиска иницијатива за усвојување закон што ќе овозможи отстранување на ТикТок од приватните телефони низ САД.
Во Канада, одлуката за забрана на апликацијата на службените телефони на државните службеници веднаш стапи во сила. Надлежната министерка Мона Фортие оцени дека тоа е „неприфатлив ризик за приватната сфера и безбедноста“.
Воедно, беше истакнато дека се работи за мерка на претпазливост, односно беше речено дека нема докази дека на кој било начин биле засегнати владините информации.
Данскиот парламент, исто така, објави дека сите пратеници и нивните соработници мора да го избришат ТикТок поради „ризици од шпионажа“.
Зошто постојат сомнежи за ТикТок?
По порастот на популарноста на ТикТок, западните официјални лица се повеќе изразија загриженост за безбедноста на податоците на корисниците на апликацијата – за кои Кина вели дека се повеќе од милијарда.
Сопственик на ТикТок е пекиншката компанија „Bytedance“, која редовно ги отфрла приговорите дека и кинеската држава има пристап до апликацијата, односно до податоците на корисниците.
Покрај тоа, се критикува и начинот на кој функционира алгоритмот, односно каква содржина гледаат корисниците, а што не.
Во 2019 година, големо внимание привлече подоцна избришаното видео во кое 17-годишна девојка дава совети за шминкање, а потоа, само неколку реченици подоцна, го критикуваше третманот на Пекинг кон муслиманските Ујгури во северозападната провинција Ксинџијанг.
По негодувањето поради отстранувањето на видеото, ТикТок рече дека станува збор за „човечка грешка во умереноста“ на содржината.
Истражувањето на новинарите на германскиот јавен сервис ARD во март минатата година покажа дека ТикТок користи и филтри во Германија кои „извлекуваат“ содржина со одредени клучни зборови од мрежата.
Меѓу нив се, на пример, „ЛГБТК“, „секс“, „националсоцијализам“ – и името на кинескиот тенисер Пенг Шуаи, кој обвини спортски функционер за сексуална злоупотреба.
По таа истрага, ТикТок вети дека „темелно ќе ги истражи“ тие поплаки.
Зошто ТикТок е во фокусот?
Тековните потези на властите во Европа и Северна Америка, меѓу другото, се реакција на новата директива за заштита на податоците што ТикТок ја претстави во ноември 2022 година – под ироничен изговор дека сака да обезбеди поголема транспарентност кога станува збор за личните податоци на европските корисници.
Имено, податоците се чуваат на сервери во САД и Сингапур. Но, податоците можат да ги видат и „одредени функционери“ на голем број други земји, вклучително и Кина.
Со тоа, ТикТок практично потврди дека податоците на европските корисници одат директно во Кина – и тоа предизвика бес.
Во декември, шефот на американската тајна служба, Кристофер Вреј, предупреди дека ТикТок е под контрола на кинеска влада „која не ги дели нашите вредности“.
ФБИ, како што рече, се сомнева дека Пекинг ја контролира и работата на алгоритмот, односно начинот на кој тој им „сервира“ одредена содржина на корисниците, „со што им овозможува да манипулираат со содржината“, односно да ја користат со целта да се „влијае“ врз корисниците на апликацијата.
Каква е ситуацијата во Германија?
Во Германија, некои владини институции, како што е Федералната канцеларија за информации и медиуми (Bundespresseamt), го забранија ТикТок на официјални уреди.
Во некои други институции, како МВР, решија да не нудат кинески софтвер во интерниот AppStore, преку кој може да се инсталираат одредени програми на официјални уреди.
Нема целосна забрана за ТикТок за јавни услуги во Германија. Министерството за здравство има дури и свој канал на TikTok, но го користи преку специјални уреди, кои не се поврзани со серверите на Министерството.
А што се случува во другите земји?
Можно е најновите одлуки во Европа и Северна Америка да влијаат на усвојувањето на националните правила и во други земји.
Норвешката министерка за правда Емили Енгер Мел на почетокот на февруари мораше да се извини, бидејќи неодамна ја инсталирала апликацијата, а беше цел на критики поради нејзините безбедносни аспекти.
Во Естонија, ТикТок беше забранет на владините уреди пред две години. Ако тамошните државни служби или министерства мора да користат ТикТок, на пример затоа што имаат свои канали на таа апликација преку кои комуницираат со граѓаните, тогаш за тоа мора да користат специјални уреди.
Ова правило не важи за користење на ТикТок на приватни телефони, бидејќи таква одлука (на пр. за бришење на ТикТок или друга апликација од AppStore) може да донесе само естонски суд.
Во Тајван, ТикТок беше целосно забранет во декември и беше прогласен за „софтвер што ја загрозува националната информациска и комуникациска безбедност“.
Во Тајван, ТикТок се смета за алатка што ја користи Пекинг за да ја постигне својата политичка цел да ја преземе контролата над Тајван.
Одлуката за блокирање на ТикТок во Индија има и политичка позадина, каде во 2020 година цела серија кинески апликации беа забранети поради спорови со северниот сосед.
Во меѓувреме, радикалните исламски талибанци размислуваат и за забрана на ТикТок во Авганистан – владетелите се плашат дека младите можат да „залутаат“ преку ТикТок и слични програми.