По пристанишниот град Мариупол, Северодонецк е уште еден голем индустриски центар во источна Украина. Прорускиот сепаратизам за прв пат се манифестира таму пред дваесет години.
Помалку од две недели откако последните украински војници се предадоа во Мариупол, надевајќи се дека ќе разменат заробеници со руската армија, Украина може да изгуби уште еден голем центар на Донбас, градот Северодонецк.
Според извештаите, улични борби веќе се во тек и руски војници во меѓувреме навлегле во центарот на градот.
Северодонецк и соседниот Лисичанск се последните поголеми градови во регионот Луганск кои сѐ уште се под контрола на Киев.
Според украинскиот Генералштаб, сегашната цел на Русија е да го освои Северодонецк. Украинските сили кои ја бранат областа сега ризикуваат да бидат опколени како во Мариупол.
Центар на украинската хемиска индустрија
Пред војната, Северодонецк имаше нешто повеќе од 100.000 жители. Градот е основан во советско време, во близина на хемиската фабрика „Азот“, најголемата во Украина. Новиот град, на границата со регионите Луганск, Доњецк и Харков, го добил името по реката Северски Донец во 1950-тите.
Сопственик на хемиската фабрика „Азот“ е олигархот и медиумски магнат Дмитро Фирташ, кој од 2014 година живее во Австрија.
На Фирташ му се заканува екстрадиција во САД поради сомневање за корупција. Неговата компанија во Северодонецк првенствено произведува ѓубриво, главно за извоз.
Во последните години, поради конфликтот во Донбас, фабриката Азот, како и многу други фабрики во регионот, често го прекинува производството.
Во Северодонецк има и други хемиски фабрики. Нафтена рафинерија има и во соседниот Лисичанск. Порано им припаѓаше на руски бизнисмени, а одамна не функционира.
Сепаратизам во Донбас
Северодонецк е познат и по првиот обид да се подели Украина пред дваесет години. На 28 ноември 2004 година, во градот се состана таканаречениот „Сеукраински конгрес на пратеници од сите нивоа“, со учество на претставници на проруската „Партија на регионот“.
Партијата потекнува од Донбас и доминирала во регионот. Во времето на прозападната „Портокалова револуција“, таа се закани дека ќе прогласи автономија со Харков како центар.
Автономијата требаше да опфати осум источни и јужни украински региони, како и Крим и Севастопол.
На конгресот говореше и тогашниот градоначалник на Москва, Јуриј Лушков, кој како млад работел во фабриката „Азот“. Подоцна тој беше прогласен дури и за почесен граѓанин на Северодонецк, иако украинските власти и тогаш му забранија да влезе во земјата, поради сепаратистичките изјави за Севастопол.
Иницијаторите на „Сеукраинскиот конгрес“ во 2004 година ги прекинаа заканите. Сепак, многу набљудувачи го видоа состанокот како прв, неуспешен обид за формален политички раскол во Украина.
Вториот обид следеше десет години подоцна, во текот на пролетта и летото 2014 година. По руската анексија на украинскиот полуостров Крим, вооружените локални сепаратисти, заедно со Козаците кои дојдоа од Русија, ги окупираа трите соседни градови Северодонецк, Лисичанск и Рубижне.
Во втората половина на јули 2014 година, украинската армија го ослободи регионот.
Северодонецк стана регионален центар на воено-цивилната администрација. Од Луганск таму се преселиле разни институции и факултети. Сега повторно се преселиле, овој пат во западна Украина.
Стратешко значење на Северодонецк
Северодонецк и соседниот Лисичанск се стратешки многу важни, бидејќи тој дел од Донбас е поврзан со други украински региони.
Главниот фокус е на автопатот што го поврзува Лисичанск со Бахмут во регионот Доњецк. Преку нив се снабдува украинската армија, а до неодамна на тој начин се евакуираа цивили. Меѓутоа, поради гранатирање, патот сега се смета за премногу опасен.
Окупацијата на Северодонецк и Лисичанск ќе и овозможи на руската армија да стигне до административната граница на регионот. Оттаму, потоа би можел да напредува позападно, кон Краматорск, вториот административен центар во регионот Доњецк.
Краматорск е еден од последните големи индустриски градови во Донбас, кој сѐ уште е целосно под контрола на Киев.