Уште два брода со жито испловија вчера од украинското пристаниште Чорноморск како дел од договорот за деблокирање на пристаништето во таа земја, со посредство на Обединетите нации и Турција.
Целта на договорот, врз основа на кој е формиран заштитениот коридор, е да се ублажи глобалниот недостиг на храна, а клиентите на Украина се едни од најсиромашните земји во светот, како што е Еритреја.
Сепак, до сега најголемиот дел од извозот беше пченка, која генерално се користи за добиточна храна или за производство на биогориво етанол.
Што се извезува?
Договорот создаде безбеден морски канал за извоз од три пристаништа во Украина, со првичен фокус да се расчисти патот за бродовите кои се заробени во земјата разурната од војна од почетокот на руската инвазија во февруари.
Агенцијата Ројтерс пишува дека досега се испорачани околу 370.000 тони земјоделски производи, главно пченка, но и мали количини соја, сончогледово масло и сончогледово брашно. Сѐ уште нема пратки со пченица.
Ова, според Ројтерс, е одраз на времето на руската инвазија, бидејќи поголемиот дел од минатогодишниот род на пченица веќе беше извезен во февруари, бидејќи се бере неколку месеци пред пченката и обично се испраќа порано.
Се проценува дека во пристаништата има три милиони тони жито што треба прво да се пренесат, што најверојатно ќе трае до средината на ноември.
Дали ќе ја олесни кризата со храна?
Ќе треба да се испорачаат многу поголеми количини за да имаат значително влијание врз глобалната понуда.
Украина има околу 20 милиони тони жито останати од минатогодишната жетва натрупани низ целата земја, како и овогодинешниот род на пченица, кој се проценува на дополнителни 20 милиони тони.
Трите пристаништа опфатени со договорот – Одеса, Черноморск и Пивдени – заедно можат да испорачуваат околу три милиони тони месечно, а некои очекуваат дека нивото на извоз би можело да се постигне во октомври.
Сепак, ќе биде потребен огромен број бродови за транспорт на толку големо количество жито, а некои сопственици на бродови можеби не сакаат да влезат во воена зона, особено поради заканата од мини и високата цена на осигурувањето.
Што е со морските мини?
Русија и Украина меѓусебно се обвинуваат дека поставиле голем број мини кои сега пловат во Црното Море.
Тие, потсетува Ројтерс, претставуваат голема закана, а член на екипажот на првиот брод „Разони“ под знамето на Сиера Леоне, во понеделникот ги споменал како нешто од кое се плаши.
Мините се поместија далеку од брегот на Украина, а романските, бугарските и турските воени нуркачки тимови ги деактивираат оние што завршија во нивните води.
Ројтерс посочува дека може да поминат месеци за нивно расчистување и немало доволно време за тоа пред да стапи на сила договорот за жито.
Што е со осигурувањето?
Заедничкиот координативен центар со седиште во Истанбул, кој го надгледува договорот, составен од турски, руски, украински и претставници на ОН, во понеделникот ги објави долгоочекуваните процедури за испорака со цел да се смират грижите на осигурениците и сопствениците на бродови.
Осигурениците претходно изјавија дека се подготвени да обезбедат покритие доколку има договори за придружба на меѓународни бродови и јасна стратегија за справување со проблемот со мините.
Во еден од првите чекори по договорот од 22 јули, лондонската осигурителна компанија Аскот и брокерот Марш воспоставија осигурување за жито и прехранбени производи што пловат од пристаништата на Украина во Црното Море со покритие од 50 милиони долари за секое патување.
Сепак, цената на вкупното осигурување за бродовите, што вклучува посебни сегменти на покриеност, кои влегуваат во украинските пристаништа, најверојатно ќе останат високи, според Ројтерс.
Екипаж
Да се најде доволно морепловци подготвени да работат на бродови заглавени во украинските пристаништа, како и на бродови со екипаж што пристигнуваат во украинските пристаништа, е уште еден предизвик.
На почетокот на конфликтот, околу две илјади морнари од целиот свет беа заглавени во украинските пристаништа, а таа бројка сега е помала од 450, посочува Ројтерс.
Кој е влогот?
Генералниот секретар на ОН, Антонио Гутереш рече дека договорот ќе им донесе олеснување на земјите во развој „на работ на банкрот и најранливите луѓе на работ на глад“.
Украина може да превезува до два милиони тони жито месечно со камиони и железници, приближно половина од четирите милиони тони што ги испорачуваше преку нејзините поморски пристаништа пред конфликтот.
Светската програма за храна предупреди дека цените ќе останат високи дури и ако се задржи договорот за извоз на украинско жито.
Остриот пад на пратките од Украина одигра улога во скокот на глобалните цени на храната во време кога гладот во светот е во пораст.
Пандемијата на Ковид-19 и климатските шокови, исто така, придонесоа за инфлација на цената на храната.
Како може договорот да ја ублажи инфлацијата?
Руската инвазија на Украина ја поттикна инфлацијата на цената на храната со зголемување на цените и на житото и на енергијата.
Русија го забави извозот на природен гас во Европа, тврдејќи дека западните санкции се причина за технички проблеми во снабдувањето.
Западните лидери ја обвинија Москва за уцена. Поскапото гориво ги зголемува трошоците за одгледување, транспорт, преработка и пакување на храната.
Доколку успее планот за извоз на жито, широко се очекува пад на глобалните цени на житото и маслодајните семиња.
Сепак, залихите сѐ уште се ретки, а жетвата на Украина оваа година ќе биде помала од минатата година, бидејќи војната го наруши земјоделството.
Светската програма за храна предупреди дека цените ќе останат високи дури и ако се задржи договорот за извоз на украинско жито.
Сите информации поврзани со најновите случувања со војната во Украина можете да ги прочитате ТУКА.