До пред само една недела, геополитичката рамнотежа во Украина можеше да се спореди со Цугцванг – деликатна точка во шахот или други слични игри каде што секој потег веројатно ќе го стави играчот во неповолна положба.
Додека Западот се подготвуваше да се собере со други светски лидери на Генералното собрание на ОН во Њујорк, се чинеше дека нема добра опција освен да се одржи.
Западот тешко можеше да ја повлече поддршката за Украина – премногу од либерално-демократскиот поредок беше прогласен за загрозен, се потроши премногу украинска крв, се трошеа премногу западни пари, пет милијарди долари месечно само за финансирање на украинската држава.
Само САД потрошиле 15,5 милијарди долари од почетокот на војната, пишува Гардијан.
Меѓутоа, ако Западот продолжи со својот план економски да ја притисне Русија, сè поочајниот Путин сигурно ќе го затвори целиот гас што доаѓа од Русија, не само Северен тек 1, туку и сите други гасоводи.
Со одбивањето на производителите на нафта од Саудиска Арабија до Иран да ѝ помогнат на Европа и да го зголемат производството на нафта, милиони европски потрошувачи се изложени на ризик да замрзнат или да банкротираат оваа зима.
Трошоците за заштита на европските гласачи од зголемувањето на цените на струјата и гасот – сега се проценуваат на 500 милијарди евра – продолжуваат да ги загрозуваат националните буџети, а централните банки се под притисок да продолжат да ги зголемуваат каматните стапки за да ја спречат инфлацијата, која во просек изнесува 9,8%, што е максимално за 25 години.
Ненадејно напредување на Украина
Иако сите овие пресметки не исчезнаа, тие беа радикално изменети како резултат на ненадејниот воен напредок на Украина.
Западните власти се претпазливи во врска со пресвртницата, но Џастин Бронк од британската тинк-тенк RUSI (Кралскиот институт за Обединети услуги) го вели следново:
„Без оглед на тоа колкава територија зазема Украина пред временските услови во ноември да ги спречат потезите на двете страни, веќе не може да има никакво сомневање дека Украина може да победи доколку соодветно се поддржи. Аргументот дека не вреди да продолжи да ѝ се помага на Украина бидејќи го продолжува ќор-сокакот повеќе не е аргумент. Победата сега е видлива и веродостојна“.
Германската министерка за надворешни работи, Аналена Баербок, зборувајќи во Киев во саботата кога влијанието на офанзивата стана очигледно, рече дека тоа е „момент на надеж“.
По следните 24 часа од напредувањето, во германската политика избувна жестока дебата за директна испорака на тешко оружје, вклучително и тенкови Леопард.
Агњешка Бругер, заменик-претседател на групата Зелени во Бундестагот, рече:
„Сите опции мора да се вратат на маса без никакви ограничувања. Ова се клучни месеци за граѓаните на Украина и за редот на нашиот континент“.
Наместо да понудат само скап ќор-сокак, во кој, според Владимир Путин, европскиот просперитет е фрлен во печката на санкциите, западните лидери сега можат да зборуваат за деокупација на Украина и тоа звучи убедливо.
„Оваа контраофанзива покажува дека можеме да победиме“, изјави украинската амбасадорка во САД Оксана Маркарова.
Францускиот амбасадор во Украина, Етиен де Понсинс, дури и предвреме шпекулираше дека есента може да донесе „време на победа“.
Ако е така, треба да се размислува за бруталните, дури и нуклеарни, методи што Путин би можел да ги искористи за да спречи колапс.
Напредокот на Украина ќе го вознемири Пекинг
Сепак, моментално жестоката војна на наративи нема да запре, вклучително и во ОН следната недела – што во голема мера е маргинализирано со ветото на Русија во Советот за безбедност.
Рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров ќе биде вратен во ќош ако сегашните воени неуспеси станат потешки, но неговата способност да ги одврати критиките и да ја преобликува вистината е веќе легендарна.
Напредокот на Украина ќе го вознемири и Пекинг, бидејќи ѝ вети на Русија пријателство без ограничувања.
Како што истакнува Ричард Хас, претседател на Советот за надворешни односи: „Намерата на Кина беше да го подели Западот, но нејзиното усогласување со Русија го направи спротивното“.
Згора на тоа, ако Кина сака да остане ефикасна против САД, кои привлекуваат неврзани држави, многу и треба успехот на Русија во источна Украина.
Најголем губитник од поразот на Русија во Доњецк, според престижот во ОН, би можел да биде кинескиот претседател Си Џинпинг.
Но, дури и сега, западните лидери нервозно ќе следат за знаци дали Европа ќе се закопча или ќе застане цврсто. Притисокот сè уште не исчезнал.
Натали Точи, директорка на италијанскиот Институт за меѓународни односи, тврди дека тоа е сепак тест на две спротивставени гледишта за издржливоста на Европа, едното претставено од Путин, а другото од Жан Моне, духовниот основач на ЕУ.
„Путин мисли дека Европа нема да трае“
Путин, вели Точи, претпоставува дека просперитетните, но морално корумпирани либерални демократии во Западна Европа на крајот ќе ја докажат својата неспособност да издржат страдање.
Тој не може да замисли дека Европа е фрлена преку економската карпа поради земја која не постои ниту во неговите мисли.
Спротивно на тоа, Моне во своите мемоари тврдеше дека силата на Европа „се кова во кризи и ќе биде збир од решенијата усвоени за време на тие кризи“.
Секој пат кога Европа ќе се соочи со предизвик и ќе падне, било да е тоа поради Ковид или евро, таа не само што ќе расте, туку ќе оди напред во следната фаза на прилагодување и интеграција, со што кризата ќе се претвори во можност.
Точи вели дека сè уште е невозможно да се каже кое толкување на европската отпорност на крајот ќе победи.
Московските единици за дезинформација природно сакаат да ја проектираат Европа во состојба на револт против растечките цени и невнимателните елити. Досегашните докази за популистичка преродба се мешани.
Во Прага, на 3 септември, 70.000 луѓе дојдоа на плоштадот Вацлав за да протестираат против зголемувањето на цените, што предизвика раскол во реакцијата на владата, а прозападниот премиер Петер Фијала ги опиша организаторите како петти колумнисти на Путин кои веруваат дека решението до високите цени на енергијата е напуштање на НАТО и ЕУ.
Спротивно на тоа, министерот за правда Павел Блажек рече дека луѓето во толпата не се фанатици на Путин, туку граѓани загрижени за падот на животниот стандард кои заслужуваат да бидат сфатени сериозно.
Организаторите рекоа дека други демонстрации на Чешката прва ќе следат подоцна во септември. Нивниот слоган е едноставен: „Ова не е наша војна“.
Словачката влада е пред колапс, но главно поради внатрешни прашања, а на парламентарните избори во Италија и Шведска, десничарските популисти ја одиграа картата на последиците од војната, но само индиректно.
Поддршката за Украина во САД е главно едногласна, а малкумина американски политичари ќе сакаат да се дистанцираат од она што изгледа како американски воен успех.
Колку Европејците поддржуваат испраќање оружје во Украина?
Генерално, анкетата на Евробарометар спроведена во јуни и јули покажа дека 68 отсто од Европејците поддржуваат испорака на оружје за Украина, додека 78 отсто поддржуваат економски санкции наметнати од ЕУ на руската влада, компании и поединци.
Неодамнешните германски анкети за ZDF покажаа 70 отсто поддршка за санкциите против Русија и извонредна поддршка од 90 отсто меѓу поддржувачите на германските зелени.
Првиот обид на германските левичари да започнат „жешка есен“ заврши неуспешно, а малкумина се одзваа на повикот да излезат на улиците на Келн.
Московските пропагандисти ќе се обидат да ја прикажат Европа на работ на бунт во стилот на 1848 година, а НАТО како организација затворена во фантазија.
Се ќе зависи од ефективноста на мерките за кои ЕУ може да се договори во однос на ограничување на цената на гасот или субвенционирање на трошоците. Никој не ја негира големата политичка чувствителност.
Шефот на кабинетот на Белата куќа Рон Клајн постојано твита за моменталниот пад на цената на бензинот.
Но, она што беше потенцијално најзначајно дипломатски во август беше тоа што европските лидери, по остро поделениот првичен одговор на инвазијата во раната пролет, се чинеше дека се здружија и се вратија на смиреност дури и пред последната офанзива на украинските сили.
Во серија искрени и рефлексивни говори во текот на август, лидерите во Париз, Брисел, Берлин и Вашингтон изразија издржливост и енергичност, подготвени да се вклучат поцелосно идеолошки со војната што може да се одолговлекува во текот на зимата.
Говорите можеби беа делумно дипломатска офанзива од страна на Берлин и Париз, кои се обидуваа да ги смират балтичките и источноевропските држави, но тие беа и порака за решителност до нивните изборни единици.
Баербок, на пример, тврди во една статија во Die Zeit: „Мораме да се соочиме со фактите, Русија како ваква ќе остане закана за мирот и безбедноста во Европа во догледна иднина. Ова можеби е тешко да се проголта. Мораме да претпоставиме дека на Украина сепак ќе и треба ново тешко оружје од неговите пријатели“.
Таа подоцна рече дека ќе се држи до своите ветувања за Украина, што и да мислат гласачите.
„Кога, ако не сега, ќе изградиме суверена Европа?
Исто така, германскиот канцелар Олаф Шолц, во големиот говор одржан на 29 август во Прага, се обиде да ги постави темелите за обновување на германската проевропска политика.
Говорот делумно беше одговор на говорот на Макрон во 2017 година, но беше и негов аргумент дека Европа мора да одговори на инвазијата на Украина.
Тој заврши со реторичко прашање: „Кога, ако не сега, ќе изградиме суверена Европа? Кој, ако не ние, може да ги заштити вредностите на Европа?“.
Макрон, исто така, во маратонскиот говор пред француските амбасадори на 1 септември прифати дека нема враќање назад околу Путин, признание кое бара од него имплицитно да признае дека неговата политика на отворање кон Русија со цел да се поврзе со Европа, симболизирана со самитот во Форт де Брегансон 2019 година – таа не плати.
Да, тој сепак ја нагласи слободата на дејствување на Франција од САД во однос на Кина. Тој не се извини за разговорот со Путин, бидејќи ако прекинеше, единствен соговорник на Путин ќе беше Турција, а тој молчеше дали Путин заслужува понижување, на што се спротивстави во мај.
Неговата задоцнета посета на Киев на 16 јуни со италијанскиот премиер Марио Драги и Шолц – каде што лидерите ги повикаа Украина и Молдавија да започнат преговори за пристапување во ЕУ – се чинеше дека конечно го преобрати.
Тој ја стави инвазијата во контекст на предизвикот на либерализмот како „неоспорен модел и врв на човештвото“.
Русија, рече Макрон, „не само што ги поткопа принципите на кои со децении го градевме мирот – територијалниот интегритет на државите“, туку создаде модерен релативизам кој се заканува да стане „целосно неповратен“ и „исклучително опасен за внатрешното функционирање на нашите демократии“. Ова не беше конфликт за територија или украински национализам, туку за вредности.
Слабости на либералната демократија
Но, од овие говори, кои малкумина ги прочитаа, јасно се потврди и слабоста на либералната демократија.
Бербок беше најискрена во разговорот со нејзините амбасадори. Иако е точно дека во март 141 земја во ОН ја осудија руската инвазија, рече Баербок, „земјите што претставуваат повеќе од половина од светското население не гласаа со нас. Освен тоа, многу земји не ги поддржуваат санкциите против Русија“.
Освен маките во Украина, истакнува германската министерка, тоа бил единствениот факт што најмногу ја мачел во изминатите шест месеци, до тој степен што не можела да престане да размислува за тоа.
Таа рече дека Западот треба „да разбере зошто една земја едноставно би се воздржувала кога има избор помеѓу доброто и злото, меѓу жртвите и сторителите“.
„Премногу земји ја гледаа Украина како регионална војна. Тие постојано прашуваат каде бевме кога беснееја конфликти во нивните татковини“, вели Баербок.
Нејзините решенија беа повеќекратни, но наместо да понуди остварен факт, нешто што не создава доверба, Западот требаше да ги послуша тие апстиненти.
Нејзината француска колешка Катрин Колона изрази сличен став во своето обраќање до францускиот дипломатски кор, предупредувајќи:
„Волјата да се бара компромис секојдневно ја губи земјата, соочена со желбата да се наметнат позиции без компромис или да се прифати ќор-сокак“.
Таа повика на француска „борбена дипломатија“ и француските дипломати да почнат да стануваат појасни носители на пораките во оваа нова „натпревар на вредности“.
Макрон, исто така, предупреди дека „апстинентните земји“ ја претставуваат масата на човештвото: „Ова значи дека овој добар дел од човештвото не разбира целосно што се случува“.
Тој објасни дека странските лидери му рекле дека се разочарани од Западот:
„Многумина ни велат: „Дали овој модел е одличен? Изгледаш толку несреќен. Гледавме што се случи во Капитол минатата година, екстремизмот е во пораст насекаде. Не може да ја реши екстремната сиромаштија. Се расправате за климата““.
Повик за будење
Иако Русија беше главниот лик, демне зад сцената, тој тврдеше дека Кина е таа што го структурирала таборот за апстиненција, настојувајќи да ги поттикне своите сопствени интереси и фундаментално да создаде раскол во меѓународниот поредок преку воспоставување наратив дека овие правила се фокусирани на моќта на САД.
Повикот за будење за оваа плитка поддршка на западните вредности во новиот мултиполарен свет покренува длабоки историски прашања и нагласува како крајот на Студената војна го лиши Западот од едно од најефикасните средства за морална валидација.
Самата Украина се обидува да ја зајакне меѓународната поддршка со проширување на дипломатските контакти, но тоа е сложен процес.
Дмитро Кулеба, министерот за надворешни работи на Украина, признава дека не е многу популарен во Индија, откако му кажа на нивното раководство дека нафтата што ја купуваат од Русија е преполна со украинска крв.
Што се однесува до Кина, тој признава дека е постигнат мал напредок.
Можно е нешто трајно да произлезе од таборот на апстиненција, како заживување на заспаното неврзано движење, но тоа движење никогаш немало кохезивна идеологија.
Ако западната алијанса сака да привлече нови пријатели, ќе биде потребно повеќе од конференција за климатски промени спонзорирана од Запад или претседателска турнеја низ Африка за да се отстранат штетите акумулирани во минатото, заклучува Гардијан.
Сите информации поврзани со најновите случувања со војната во Украина можете да ги прочитате ТУКА.