Последната економска година, покрај многуте, барем неповолни околности, можеби најмногу ја одбележа и враќањето на инфлацијата.
Војната во Украина, сушата, глобалниот пораст на цените на енергијата и храната го вратија светот во 1970-тите, време на двоцифрена инфлација и слаб економски раст.
Во САД, Германија и Велика Британија, инфлацијата минатата година достигна највисоки нивоа во последните четириесет години.
Во Америка во ноември беше 7,3 отсто, а во еврозоната 10 отсто.
Интересно е што инфлацијата во Јапонија е највисока од 1991 година и изнесува 3,8 отсто.
Треба да се каже и дека во Кина растот на потрошувачките цени бил само 1,6 отсто.
Во Србија, годишната инфлација во ноември достигна 15,1 отсто, а ако се оди преку статистиката на Народната банка на Србија, за ниту еден месец од 2007 година годишната инфлација не достигнала 15 отсто (во јуни 2011 година била близу 14,9 отсто ).
Неколку земји во Европа, особено во Централна и Источна Европа, имаат поголем раст на потрошувачките цени. На пример, годишната инфлација во Литванија во ноември достигна 22,9 отсто, а во Латвија 21,8 отсто.
Унгарците, во ноември имаа инфлација од 22,5 отсто, со пораст на цените на храната од цели 43,8 отсто во однос на ноември 2021 година.
Сепак, европски рекордер е Турција со инфлација од 84,4 отсто и во нејзина рамки, пораст на цените на храната од 102,6 отсто за годината што завршува во ноември.
Веднаш до Унгарија, највисока инфлација има Македонија со 19,5 отсто, потоа Црна Гора со 17,5 отсто и висок раст на цените на храната од 30 отсто.
Ноемвриската инфлација во БиХ е 16,3 отсто, во Хрватска 13,5 отсто, додека Албанија има една од најниските стапки на инфлација во Европа, само 7,9 отсто.
Треба да се каже дека една од причините за разликата во инфлацијата меѓу земјите е степенот до кој државите интервенираа за да го заштитат населението од растот на цените.
Така, во еврозоната поскапувањето на енергенсите е 34,9 отсто, додека во земјите како Србија и особено Албанија добар дел од поскапувањето презеде државата со замрзнување или ограничено поскапување на струјата и гасот за домаќинствата.
Ако има нешто позитивно во овие масовни зголемувања на цените, тоа е дека растот на инфлацијата се чини дека достигна врв во многу земји и сега почнува да опаѓа.
За ова се чини дека најмногу придонесуваат цените на храната и енергијата, што најмногу придонесе за брзиот раст на цените.
Според индексот на цените на храната на ФАО, глобалните цени во ноември годинава биле само 0,3 отсто повисоки од цените во истиот месец лани.
Цените на житарките паднаа за 1,3 отсто во однос на октомври, но сепак се за 6,3 отсто над ланското ниво.
Цените на млекото паѓаат во последните пет месеци, но сепак се за 9,2 отсто над оние од ноември минатата година. Така е и со месото, кое се уште е за 4,1 отсто поскапо од пред една година.
Само шеќерот е за 4,9 отсто поевтин од лани.
И состојбата на енергетскиот пазар е стабилизирана. Цената на гасот во Европа (холандска TTF цена) се врати на нивото од крајот на февруари 2022 година, пред војната во Украина.
Цената на еден мегават-час гас ден претходно е 76,3 евра. Максималната цена достигна дури 342,8 евра за мегават час.
Сепак, сѐ уште е далеку од цените на бензинот во првата половина од минатата година, кои изнесуваа околу 18 евра за мегават час.
На стабилизирањето на цената на бензинот влијаеше максималното полнење на европските складишта за гас, но тоа не е гаранција дека следната година, кога ќе дојде време да се полнат складиштата за следната зима, цените нема да почнат повторно да скокаат.
А големопродажната цена на струјата се спушти на ниво од околу 140 евра за мегават час, а есента за неколку дена достигна неверојатни нивоа од околу 1.000 евра за мегават час.
Сите информации за економско-енергетската криза во Македонија, регионот и светот можете да ги прочитате ТУКА.