Огромнаta украинска брана кај Нова Каховка се урна во вторник во мистериозен инцидент.
Анализите тргнаа во три насоки, но најверојатно е дека Русија стои зад уривањето
Само еден ден откако Украинците, очигледно, конечно ја започнаа својата долгоочекувана контраофанзива, се појави веста дека се урна огромна брана во близина на Нова Каховка, град на јужната страна на реката Днепар, кој сè уште е под руска окупација.
Паралелно со видео снимките од огромниот порој што падна низводно кон Херсон и со извештаите за последиците од оваа поплава предизвикана од луѓе, друга серија меѓусебни обвинувања следеше по воспоставената шема.
Украина и нејзините сојузници ја обвинуваат Русија, Русија и нејзините поддржувачи ја обвинуваат Украина.
Украинците тврдат дека руската армија ја разнела браната откако била минирана како мерка на претпазливост кон крајот на минатата година, но во моментов не знаеме со сигурност дали навистина браната била разнесена со експлозив.
Руските окупаторски власти тврдат дека украинските сили ја уништиле браната со артилериски или ракетни напади, како што ги обвинија минатата есен, но ниту за тоа не понудија докази, а на фотографиите и видеата од уништената брана не се гледаат кратерите типични за ракетни напади.
Russian terrorists. The destruction of the Kakhovka hydroelectric power plant dam only confirms for the whole world that they must be expelled from every corner of Ukrainian land. Not a single meter should be left to them, because they use every meter for terror. It’s only… pic.twitter.com/ErBog1gRhH
— Володимир Зеленський (@ZelenskyyUa) June 6, 2023
Прво сценарио: Русите ја разнесоа браната
Украинскиот претседател Володимир Зеленски ги обвини „руските терористи“ за саботажата и им порача дека „нема да можат да ја запрат Украина ниту со вода, ниту со проектили“.
Во подоцнежната изјава тој прецизираше дека Русите ја разнеле браната, а потоа ја разнеле „од внатре“ околу 3 часот наутро во вторникот.
А локалните жители почнаа да објавуваат на социјалните мрежи дека слушнале голема експлозија токму во моментот кога била пробиена браната.
Двајца жители на Нова Каховка, исто така, сведочеа за „Гардијан“ дека околу 2 часот по полноќ слушнале силни експлозии, а набргу потоа дошол и звук на вода.
Дури и Украинците досега не презентираа докази за руската вина, иако претседателот на украинскиот Совет за национална безбедност, Олексеј Данилов, тврди дека има разузнавачки податоци според кои руската 205-та моторизирана бригада со моторизирана пушка го извршила бомбардирањето.
На социјалните мрежи сега протече и наводната преписка на членовите на таа бригада за плановите за минирање од октомври.
Ukraine getting specific now with attribution: https://t.co/Gg4VeJ55Oo
— Michael Weiss (@michaeldweiss) June 6, 2023
И инженерските и воените експерти со кои разговараше Њујорк Тајмс се согласуваат со нивната верзија на настаните и оценуваат дека намерната детонација во браната е најверојатната причина.
Структурен неуспех или надворешен напад се можни, но помалку веројатни објаснувања, додаваат тие, објаснувајќи дека за надворешен ракетен удар ќе биде потребно многу поголемо количество експлозив за да произведе ефект споредлив со внатрешна детонација.
„Ракетен напад немаше да предизвика такво уништување бидејќи оваа електрана е изградена да издржи атомска бомба“, изјави Ихор Сирота, директор на државната компанија „Укрхидроенерго“.
„Јасно е. Се слушна експлозија од внатрешноста на (електрична ) станицата и станицата се подели на половина“.
Американските власти за NBC потврдија и дека според нивните разузнавачки податоци, токму Русија е одговорна за уривањето на браната.
Браната висока 30 метри и долга 3 километри имаше пат на врвот, кој беше последниот мост на реките Днепар на југот на земјата.
Некои аналитичари шпекулираат дека Русите можеби сакале да го уништат само тој пат.
Со оглед на тоа дека Днепар е сегашната демаркациона линија, јасно е кому повеќе му требаше тој мост – на страната што ја подготвуваше офанзивата.
Единствените други опции за украинска офанзива се високоризично слетување преку оваа огромна река или ограничување на воената акција на делот од земјата источно од Днепар.
Андриј Загородњук, советник на украинското Министерство за одбрана, призна дека тоа „ја прекинува секоја надеж дека киевските трупи ќе можат да извршат успешен напад преку реката“, со што призна дека слетувањето не е реална опција.
Исто така, јасно е дека ова е значително олеснување за страната која се брани и, барем на краток рок, сака да ја задржи освоената територија бидејќи целосно ги исцрпила своите офанзивни способности.
Затоа, сосема е можно да се работи за „хистерична реакција“ на руските сили во страв од напад, како што тврди украинската армија.
На тој ден Украинците започнаа пробив на источниот фронт, но веродостојно е дека Русите очекуваа напад и во областа Херсон.
Russian soldier Yehor Guzenko, who is in Kherson region, confirmed that russians blew up Kakhovska HPP.
He is happy and calls for blowing up other dams pic.twitter.com/QMCX8O7t2F— Serhii Sternenko ✙ (@sternenko) June 6, 2023
И рускиот војник и воен блогер Јехор Гузенко се пофали дека ја кренал браната на социјалната мрежа Телеграм.
„Ви реков дека ќе ја кренеме браната во воздух… некои од вас рекоа дека тоа нема да се случи… но сега гледате. Од тактичка гледна точка, тоа значи дека рутата преку реката Днепар е затворена за украинската армија“, вели Гузенко во видео пораката, блажено несвесен или рамнодушен на фактот дека оди против официјалната наративност на Москва.
„Ако евакуацијата (на руските сили) оди добро и без загуби, тогаш можеме да ги кренеме во воздух сите ебани брани на реката Днепро, ако ни одговара“, не пропушти да се закани.
Друго сценарио – Украинците ја уништија браната
А рускиот градоначалник на Нова Каховка, Владимир Леонтиев, ова го прогласи за „терористички напад“, но украински, се разбира.
Значајно е и тоа што руската страна ја менуваше приказната за инцидентот неколку пати во ист ден – вклучувајќи го и самиот Леонтиев, кој, како што не потсетува украинскиот независен новинар Володимир Третјак, ја демантираше веста дека браната била крената во воздух во 6 часот наутро во вторникот и тврдеше дека не се знае зошто се зголемува нивото на водата.
Ниту еден час подоцна ги обвини Украинците дека ја гранатирале браната.
Very important on #Kakhovka. The chronology of the terrorist attack by Russian terrorists. Or how Russians screwed in their excuses.
At two o’clock in the morning, the Russians blow up the Kakhovka hydroelectric power station, but they don’t see how much. It’s not very visible,… pic.twitter.com/Yb9CSdW4d4
— Volodymyr Tretyak 🇺🇦 (@VolodyaTretyak) June 6, 2023
Владимир Рогов, рускиот окупационен функционер во областа Запорожје, изјави дека браната се урнала поради претходно оштетување и притисок на водата, како што јави руската државна новинска агенција ТАСС.
„Зборуваме за намерна саботажа од украинската страна“, изјави на крајот портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков.
Тој не објасни за каква саботажа станува збор, но едвај мислеше на ракетен напад.
Во меѓувреме, окупациониот гувернер на регионот Херсон, Владимир Салдо, пред камера ја уверуваше јавноста дека „во Нова Каховка се е во ред“, додека зад него се гледа поплавеното градско собрание.
Russia-appointed Kherson oblast governor Saldo, speaking right in front of the flooded streets of Novaya Kakhovka:
“Everything is fine in Novaya Kakhovka, people go about their daily business like any day” pic.twitter.com/oTZ8fxMY0O
— Max Fras (@maxfras) June 6, 2023
И руските и украинските власти сега се зафатени со евакуација и спасување на погодените жители, иако многу жители окупирани од Русија велат дека се оставени сами на себе.
Експертите наведуваат дека поради слегнување на левиот брег на Днепар, поплавите се поинтензивни на таа, односно на руската страна. Малиот град Олешки на тој брег е целосно под вода.
Сепак, според некои извештаи, поројот веќе ги однел руските одбранбени утврдувања на линијата на фронтот, како и минските полиња што ги поставија за да ја запрат украинската офанзива.
Резервоарот на хидроцентралата Нова Каховка, кој содржеше околу 18 кубни километри вода, снабдува со вода за пиење речиси два милиони жители на полуостровот Крим.
Таа, исто така, ја снабдува нуклеарната централа Запорожје, најголемата во Европа, со вода за ладење на нејзините реактори.
И Крим и делот на Запорожје каде се наоѓа нуклеарната централа се под руска окупација, а Москва формално ги анектираше во 2014 и 2022 година.
Резервоарот го снабдува Крим со вода за пиење преку канал кој Украинците претходно го блокираа поради руската окупација, како и нуклеарната централа Запорожје, инаку најголема во Европа, северно од браната.
Генералниот директор на Меѓународната агенција за нуклеарна енергија (МААЕ), Рафаел Гроси, предупреди на опасноста што им се заканува на нуклеарните реактори во случај на продолжен недостиг на вода, но додаде дека не постои непосредна опасност бидејќи нуклеарната централа Запорожје има алтернативни извори на вода.
Сè укажува на фактот дека руските окупатори сепак ќе изгубат повеќе со пробивањето на браната од Украинците, што го поставува прашањето – дали овие вториве имале поголем интерес за саботажа?
Освен што тоа би значело дека тие се подготвени да ризикуваат обвиненија за воени злосторства и да ги уништат сопствените градови и села, а потоа да лажат за тоа, вреди да се повтори дека овој пресврт значи дека украинското тешко оружје нема да може да премине премине преку Днепар до понатамошно известување, барем додека водата не се смири и поплавената почва не се исуши.
Како и да е, непосредната штета од овој бескрупулозен чин најмногу ја чувствуваат десетици илјади жители кои сè уште живеат меѓу Нова Каховка и Херсон, односно делтата на Днепар.
Нивните куќи, бизниси, плевни и полиња исчезнуваат под вода, исто како патиштата, дури и стадионите и градските сали. Мрежата на канали за наводнување можеби е неповратно уништена.
И Киев известува дека околу 150 метрички тони нафта исто така истекле од машините на браната.
Портпаролката на руското Министерство за надворешни работи, Марија Захарова, побара инцидентот да биде предмет на „проучување, истражување и истрага ширум светот“, тврдејќи дека обвинувањата против Русија се дел од „психолошка војна“.
Во хипотетичкиот случај на ваква меѓународна истрага, отежнувачка околност за украинската страна може да биде сомнежот на американската разузнавачка заедница дека украинската армија имала детален план да го саботира руско-германскиот гасовод Северен тек, најмалку три месеци пред тоа всушност беше кренат во воздух, но без знаење и одобрение на Зеленски.
Тоа бомбастично откритие го објави во вторникот Вашингтон пост.
Во меѓувреме, германските истражители се фокусираа и на група Украинци кои наводно отпловиле од Хамбург со јахта до местото на саботажа во Северното Море.
Теоријата дека саботажата всушност била извршена од американски специјални сили, за која се залага Кремљ, а ја елаборира американскиот новинар Сејмур Херш во неговиот контроверзен извештај во февруари, во меѓувреме падна во втор план.
Критичарите на украинските власти, кои се обидуваат да ја идентификуваат одговорноста на Русија и Украина во недвосмислената агресија на првата врз втората, сега можат да кажат – добро, ако Украинците го разнесоа Северниот тек, тие сигурно ја кренале браната во воздух.
Но, гасоводот преку кој Русија доставува трети земји, дури и ако се докаже дека Украина ја разнесе, е значително поинаква цел од самата брана во Украина, чие уништување гарантира хуманитарна и еколошка катастрофа, со непроценлива економска штета.
Министерот за надворешни работи, Дмитро Кулеба, уривањето на браната го прогласи за „екоцидно“ и „грозоморно воено злосторство“.
Carlson cost Fox News almost $800 million for spreading lies he didn’t believe. He lost his job. His first Twitter episode (yes) is all about blaming Ukraine for blowing up the Kakhovka dam, which he falsely describes as “effectively Russian,” and Russia’s “own infrastructure.” https://t.co/COyken3EEV
— Michael Weiss (@michaeldweiss) June 7, 2023
Меѓу оние кои побрзаа да ја оправдаат Русија и да ја обвинат Украина за кревање на сопствената брана е, очекувано, Такер Карлсон, до неодамна водител на американскиот Фокс њуз.
Во новата емисија на Твитер, тој се осврна на написот на Вашингтон пост од декември, според кој украинскиот генерал Андриј Ковалчук извршил „пробен удар“ со американскиот ракетен систем HIMARS врз основата на браната, за да провери дали може да предизвика контролирано зголемување на нивото на водата што нема да излезе од контрола.
Тој објасни дека тестот бил успешен, но дека на крајот се откажал од таков драстичен потег.
За Карлсон ова беше доволен доказ дека Зеленски, кого со отворено антисемитски тон го опиша како „испотен и стаорец комичар кој стана олигарх“ и кој „ги прогонува христијаните“, ја кренал браната во воздух.
Погодно заборави да спомене дека Зеленски тогаш предупреди за руската детонација на браната и апелираше до меѓународната заедница да не дозволи Русија да ја разнесе, токму затоа што „уривањето на браната би значело катастрофа од големи размери“, како што рече тогаш.
За мноштвото негови обожаватели, кои го делат неговиот непријателски наратив кон Зеленски и земја која се бори за сопствен опстанок, тоа исто така ќе биде доволен доказ.
Третото сценарио – браната се урна поради претходна штета
Меѓутоа, постои и трето сценарио – ниту Русите ниту Украинците намерно не ја уништиле браната, туку дека таа попуштила под притисок на многу високиот водостој и претходните оштетувања.
Сателитските снимки објавени од американската компанија Maxar Technologies покажуваат дека браната е оштетена еден ден пред целосно да биде уништена.
На видеото јасно се гледа оштетувањето на патот на врвот.
Исто така, жителите на блиското село минатиот месец се пожалија на локални поплави, за што го обвинија руското управување со браната, тврдејќи во интервју за Ројтерс дека нивото на водата почнало да расте во април, понекогаш и до 30 см дневно, и дека оттогаш остана покачена.
Грегори Бечер, член на американската Национална академија за инженерство, нагласи дека е „апсолутно можно“ браната да се урне сама, но дека ова уривање дефинитивно „изгледа сомнително“.
Extensive flooding inundated villages and swept away structures after a dam was destroyed in southern Ukraine on Tuesday. Towns are already submerged, and more than 40,000 people may be in the path of the flooding. https://t.co/Oxw3HMOCVl pic.twitter.com/2OYu50SXNs
— The New York Times (@nytimes) June 6, 2023
Во поширок контекст, вреди да се потсетиме дека СССР, чие наследство режимот на Владимир Путин е подготвен да го прифати, изгради брана преку Днепар во 1941 година.
И тогаш го направи тоа за да го запре напредувањето на силите кои тогаш беа во офанзива, оние на нацистичка Германија.
Резултирачката поплава однесе илјадници животи на двете страни на реката.
И има многу понов и релевантен преседан. Како што потсети на Yahoo News Микола Биелешков, научен соработник во Украинскиот национален институт за стратешки студии, „за време на контраофанзивната операција во Харков, Русите ја уништија браната над акумулацијата Оскил“.
Саботажата тогаш не ја спречи успешната украинска контраофанзива. Но, влогот и размерите на уништувањето денес се многу поголеми, а исходот понеизвесен.
Сите информации поврзани со најновите случувања со војната во Украина можете да ги прочитате ТУКА.