Лидерите на земјите-членки на Европската унија во четврток ќе се соберат на вонреден самит во Брисел, каде ќе се обидат да го скршат отпорот на унгарскиот премиер Виктор Орбан да одобри пакет макрофинансиска помош за Украина.
Во последните денови и недели се водеа интензивни разговори за да се дојде до решение, но исходот се уште не е сигурен.
„Целта е да се убеди Унгарија да им се придружи на останатите 26. До денес не успеа и сега прашање е како Орбан ќе се позиционира на самитот“, изјави еден европски дипломатски извор.
Пред самитот, кој започнува во четврток наутро, лидерите ќе се соберат во среда навечер на неформална вечера.
Пакет помош за Украина
Шефовите на држави или влади на земјите членки ќе разговараат за ревизијата на седумгодишниот буџет во чии рамки е предвиден пакет помош за Украина од 50 милијарди евра за следните четири години.
На последниот самит, во средината на декември минатата година, 26 земји ја поддржаа преговарачката рамка предложена од претседателот на Европскиот совет, Шарл Мишел, меѓутоа, согласноста на унгарскиот премиер Виктор Орбан изостана и одлуката не беше донесена бидејќи бара консензус на сите земји-членки.
Предлогот предвидува зголемување на сегашната повеќегодишна финансиска рамка (МФФ) за периодот од 2021 до 2027 година за 64,6 милијарди евра.
Од нив само 21 милијарда се свежи пари, толку би требало земјите-членки да го зголемат својот придонес во буџет, 10,6 милијарди евра би се добиле со прераспределба на постојните средства, а останатите 33 милијарди се само гаранции за заеми кои ЕУ би ги подигнала и би и ги префрлила на Украина под поволни услови.
50 милијарди евра
Вкупниот предложен пакет за Украина изнесува 50 милијарди евра, од кои 17 милијарди се грантови, а 33 милијарди се заеми.
Покрај пакетот помош за Украина, предлогот за ревизија на буџетот предвидува 2 милијарди евра за миграција и управување со границите, 7,6 милијарди евра за соседството и светот, 1,5 милијарди евра за Европскиот одбранбен фонд во рамките на новиот инструмент STEP (Платформа за стратешки технологии за Европа), 2 милијарди евра за инструментот за флексибилност, 1,5 милијарди евра за резервата за солидарност и итна помош.
Орбан го блокираше целиот пакет поради неговото противење на помошта за Украина.
Во замена за неговата согласност, тој побара одмрзнување на сите европски фондови наменети за Унгарија.
Пред декемврискиот самит, комисијата одмрзна 10,2 милијарди евра унгарски средства, а сè уште има околу 21 милијарда кои сè уште се блокирани.
Во последните денови Орбан сигнализираше дека е подготвен да го поддржи пакетот помош за Украина во рамките на седумгодишниот буџет, но под услов за тоа да се одлучува годишно и едногласно.
Ова е неприфатливо за другите земји-членки и не е во согласност со европските правила.
Во ЕУ се зголемува притисокот врз Орбан да престане со уцените, на што тој возвраќа дека Европската унија е таа што ја уценува Унгарија.
Британскиот дневен весник „Фајненшл тајмс“ објави, повикувајќи се на работен документ, дека 26 земји-членки се подготвени, доколку Орбан опстои на својата позиција, јавно да ѝ се закануваат на Унгарија со губење на сите средства од европскиот буџет, што потоа ќе има ефект на одвраќање на инвеститорите од инвестициите во Унгарија и слабеењето на нејзината валута.
Компромис
Доколку Орбан не се согласи на компромис, се споменува можноста 26 земји-членки билатерално да ѝ пружат помош на Украина во предвидениот износ.
Но, тоа е доста комплицирано, меѓу другото, затоа што во некои земји членки мора да биде одобрен од нивните национални парламенти.
Дополнително, се губи предвидливоста на финансиската помош, што се наведува како една од целите на политиката на ЕУ кон Украина.
Освен за ревизија на ВФО, ќе се разговара и за зголемување на средствата за Европскиот инструмент за мировна помош (ЕПФ), за пет милијарди евра годишно во следните четири години.
Овој инструмент се користи за плаќање на оружје и муниција што земјите-членки и ги испорачуваат на Украина од нивните залихи.
Лидерите ќе разговараат и за ситуацијата на Блискиот Исток.