Серија силни земјотреси со денови го тресат Санторини, предизвикувајќи вистинска паника на овој грчки остров, но и низ цела Европа.
Оваа паника не е изненадувачка ако се земе предвид дека Санторини, официјално познат како Тера, е вулкан кој ја имал една од најразорните ерупции во историјата – таканаречената минојска ерупција околу 1600 година п.н.е.
Оваа ерупција ја уништила моќната минојска цивилизација, која постоела на островот Крит, и донела големи промени во источниот Медитеран.
Влијанието на оваа ерупција било толку големо што се верува дека ја довела легендата за падот на Атлантида.
Вулканот на Санторини последен пат еруптираше во 1950 година, но беше релативно помала ерупција.
Ерупцијата во 726 година предизвикака да зоврие на морето и исфрли пепел на 400 километри, пренесува LiveScience.
Точниот датум на минојската ерупција не е познат, но познато е дека сето тоа се случило помеѓу 1650 и 1500 година п.н.е.
Underwater Santorini volcano eruption 520,000 years ago was 15 times bigger than record-breaking Tonga eruption https://t.co/GPlsAai2fq
— Live Science (@LiveScience) January 26, 2024
Пред околу една година, научниците открија дека најексплозивната вулканска ерупција во европската историја се случила во близина на Санторини, пред околу 520.000 години.
Прашањето за колапсот на минојската цивилизација и нејзиниот главен град Кносос го решаваат многу историчари и геолози, а заклучоците се дека ерупцијата довела до цунами што ја уништило минојската флота и дека пепелта фрлена во воздухот ја направило земјата неплодна во следните неколку години.
„Прашањето за судбината на Кносос не може да се одвои од другите палати. На прашањето зошто се уништени, беа понудени различни одговори, од кои највозбудливиот ја поставува големата вулканска ерупција на Тера (Санторини) како причина. Отсекогаш било познато дека овој остров го има сегашниот облик благодарение на вулканската активност. Сега имаме докази кои укажуваат дека таму се случила ерупција со огромна сила во одреден момент околу 1500 п.н.е. Ерупцијата на жестокоста е непобитна. Сите населби на овој остров биле затрупани под планини од лава и пепел. Кога кратерот експлодирал, морето се втурнало во него, раскинувајќи го копнениот прстен околу вулканот и создавајќи три одделни острови од Тера“, изјавија Џон Банел Бури и Расел Мегс во „Историја на античка Грција“, додавајќи:
„Последиците од ерупцијата може да влијаат на населбите на многу широк простор, како што е покажано во 1882 година за време на ерупцијата на вулканот Кракатау во каналот помеѓу Јава и Суматра. Масата на исфрлен материјал на Санторини беше значително поголема, силата на експлозијата мора да разнесе огромен облак од лава и пепел со километри и километри низ воздухот. Воден од ветрот, тој облак стигна на многу голема далечина. Дупчењето на морското дно укажува на длабоки наоѓалишта на пепел на двете страни на источниот крај на Крит: речиси е сигурно дека дебел слој пепел паднал низ источниот дел на Крит, што можеби ја направило земјата неплодна и непогодна за одгледување некое време. Пукањето на морето во вакуумот оставен од ерупцијата мора да предизвика огромен бран, висок преку 30 метри, кој можел да патува стотици и стотици километри и да има многу деструктивен ефект.
„Можеме да бидеме сигурни дека бучавата била неверојатно гласна и алармантна, звукот на ерупцијата на Кракатаа се слушнал во Австралија и целото Егејско Море сигурно ја сфатило судбината на Тера врз основа на ужасниот звук. Облакот од пепел исфрлен од вулканот сигурно го затемнил небото со милји наоколу. Но, на море, без сомнение, се случило најнезамисливото нешто. Кога надворешниот ѕид на планината се скршил на два дела и морето се втурнало, се создаа огромна плима сила и бран познат по јапонскиот термин цунами, „страшен бран“, го зафатил целото Егејско Море. Јасна трага од тој бран постои на островот Анафи, на 27 километри источно, во вид на наоѓалишта на плавац висок 250 метри. Плавац беше разнесен и на друго место, на пример, до градот Нихорија во јужен Пелопонез. Цунамито предизвикано од Кракатау предизвикало штета и загуби на животи дури и на Хаваите. Како може Тера да не предизвика многу поголемо зло во соседните води на Егејот? Ако минојската флота била на море, веројатно ќе избегнала без поголеми штети. Но, таму каде што бранот се сретнал со плитка вода, тој можел да порасне до огромни височини. Силата на брановите мора да го подигнала секој брод што бил во близина на брегот или во пристаништето, веројатно носејќи го кон копното и кршејќи го на парчиња. Ако минојската флота била во некое пристаниште на северниот брег на Крит, сигурно била уништена со еден удар; Веројатно истиот удар паднал и на бродарството во егејските пристаништа. Постои причина да се претпостави дека поголемиот дел од минојската флота била исфрлена од акција и секогаш се претпоставувало дека тоа е силата што толку долго го правела Крит неранлив, а неговите жители господари на Егејот“, напишал Јован Чедвик во книгата Микенскиот свет.
Како што додава тој, една последица од ерупцијата е тешко да се одреди, но таа можела да има разурнувачки ефект во најголема мера.
„Исфрлената вулканска пепел можела да се издигне високо во атмосферата, паѓајќи како дожд на области во правец на ветрот. Ветерот ја пренел пепелта кон централен и источен Крит и Додеканезите. Ако пепелта била дебела 10 см, како што се мисли, последиците можеле да бидат погубни за растителниот свет. Почнува да ни се чини дека последица на настаните на Тера е слабеењето на минојската моќ до тој степен што Грците од копното процениле дека можат, како и генерацијата по нив, сосема безбедно да го нападнат Крит и да ги уништат сите центри на Минојска моќ, освен Кносос, каде што „се населиле во луксузното опкружување, менувајќи некои делови од палатата за да одговараат на нивниот вкус“.