Колку порано паѓа ноќта, толку повеќе Европа се соочува со потенцијално ледена зима.
Во прашање не се само европските резерви на гас, туку и политичката определба да продолжи да ја поддржува Украина во нејзината борба против Русија.
Во текот на годината, рускиот претседател Владимир Путин во голема мера ја покажа својата способност да направи хаос со европските цени на енергијата преку мешавина на закани и намалувања на снабдувањето.
Toa доведе до масовна промена кон нови добавувачи, сериозно повредувајќи ги индустриите гладни за енергија и принудувајќи ги владите во скапи државни трошоци и интервенции за да им се помогне на потрошувачите и бизнисите да ги платат сметките за енергија, пишува Politico.
Но, во последниве недели, овластувањата на рускиот претседател за одредување цени ослабеа бидејќи пазарите ги отфрлија изјавите на Кремљ.
Тоа може да се промени бидејќи температурите почнуваат да опаѓаат.
Како ќе се одвива следната фаза од енергетската војна во Москва, во голема мера зависи од нешто што ниту еден политичар не може да го контролира – времето.
– Ако имаме барем малку среќа со временските услови, ќе имаме шанса лесно да ја пребродиме зимата – изјави минатата недела германскиот министер за економија Роберт Хабек, покажувајќи колку најмоќните европски лидери сега, всушност, се на нивна милост.
Супер студената зима може да доведе до растечки политички немири околу трошоците за живот и цената на европската поддршка за Украина, доколку Европејците бидат принудени да претрпат тешкотии поради прекините на струја и затворањето на фабриките.
Благата зима и снабдувањето со енергија имаат поголеми шанси да траат, предвидуваат аналитичарите, дозволувајќи им на лидерите на ЕУ да кажат дека се соочиле со гасното оружје на Путин и победиле.
Ретко кога толку многу зависело од временската прогноза…
Сè уште е рано со сигурност да се каже какви температури може да се очекуваат, или колку врнежи и ветер ќе бидат потребни за да се овозможи производство на енергија од обновливи извори.
Карло Буонтемпо, директор на Службата за климатски промени Коперник, рече дека енергетските пазари историски посветуваат големо внимание на зимската прогноза, која е објавена во ноември.
– Дотогаш, така да се каже, повеќето фактори кои влијаат на температурата се во играта. Во оваа фаза, малку е рано да се каже – рече тој, иако студениот бран во ноември во моментов е „поверојатно од вообичаено“.
Како Путин ја „испука молњата“?
Засега, дипломатите на ЕУ се уверени дека зимските подготовки ќе бидат доволни за да се избегне кошмарно сценарио.
Капацитетите за складирање гас низ ЕУ се веќе 86 отсто полни – далеку пред целта од 80 отсто до ноември.
Еден дипломат на ЕУ предвиде дека дури и ако Путин ги прекине преостанатите девет отсто од гасот на ЕУ што доаѓа од Русија (намалување од 40 отсто само минатата година), блокот сепак би можел да избегне прекини.
Во меѓувреме, цените на гасот се стабилизираа додека владите и Европската комисија работат на мерки за намалување на побарувачката и рационализирање на употребата на енергија.
Голдман Сакс неодамна соопшти дека очекува цените да паднат под 100 евра за мегават-час во првите три месеци од 2023 година, значително помалку од рекордното високо ниво во август од 346 евра.
Тоа може да биде охрабрувачки сигнал за лидерите дека способноста на Путин да ги подигне цените на гасот и електричната енергија можеби дошла до својот крај.
Се чинеше дека тоа беше лекцијата кога, во првата недела од септември, Гаспром објави што всушност беше неодредено исклучување на гасоводот Северен тек.
Цените на гасот се зголемија само накратко, а потоа се смирија, што поттикна еден аналитичар да изјави дека Русите „ја испукале муницијата со гасен пиштол“.
– Ситуацијата е сè уште многу лоша, но не се влошува, и полека почнува да се подобрува – изјави Франсоа Хајзбур, виш советник за Европа во истражувачкиот центар на Меѓународниот институт за стратешки студии.
Исто така, најавата на Путин за делумна мобилизација едвај влијаеше на цената на гасот, која остана под 200 евра за мегават час.
Аслак Берг, економист и поранешен советник на Европската асоцијација за слободна трговија и на норвешката влада, рече дека рускиот напад врз снабдувањето со гас во Европа предизвика значителна економска штета.
Но, додава тој, „тоа е нешто што можете да го направите само еднаш“.
– Сега предизвикува болка, но ефектот со текот на времето исчезнува. Економијата се прилагодува, наоѓате нови извори на гас и енергија и ја намалувате потрошувачката – вели Берг.
Ладно и „млако“ сценарио
Сепак, временската прогноза сепак би можела „да стави крај на се“.
Ако оваа зима е во согласност со петгодишниот просек, анализата на енергетската консултантска компанија Вуд Мекензи предвидува дека Европа би можела да се справи со нешто повеќе од една четвртина од преостанатиот капацитет за складирање гас.
Ако Русија оди подалеку и ги прекине сите нејзини испораки, на ЕУ би и останале околу 15 отсто од гасот во складиште до крајот на зимата.
– Најголем ризик е екстремната ситуација – рече Катерина Филипенко, аналитичар за пазарот на гас во Вуд Мекензи.
Ако Русија продолжи да ги прекинува испораките и оваа зима се покаже како најстудена во последните 20 години, со време споредливо со 2010 и 2011 година, кога Велика Британија го имаше најстудениот декември во последните 100 години и потпросечните температури низ северна Европа, тогаш неизбежно, цените на бензинот би дивееле, барајќи од ЕУ да ја надмине целта за намалување на побарувачката на гас за 15 отсто – вели Филипенко.
Тоа би било големо барање за земјите кои веќе се загрижени за влијанието на рационализирањето на гасот.
Домашните потрошувачи веројатно би биле заштитени што е можно подолго, но енергетските индустрии стравуваат од потенцијално трајно исклучување.
Производството на метал и цемент, како и секторите за производство на ѓубрива и хемикалии, би биле меѓу најзагрозените.
Одејќи во 2023 година, аналитичарите предвидуваат дека полнењето на складиштето за гас во новата година ќе биде многу потешко за ЕУ отколку во 2022 година, што веројатно ќе доведе до повторно зголемување на цените.
Според Goldman Sachs, тоа е затоа што, за разлика од оваа година, Европа ќе биде на почетната точка на рускиот гас.
Тоа значи дека дури и ако Европа преживее оваа зима, би можела да се соочи со уште една година на енергетски грижи.
Колку брзо ЕУ може да се врати на безбедно ниво на складирање гас во 2023 година, делумно ќе зависи од тоа колку гас ќе остане од зимата.
И тоа, како и многу работи сега, зависи од времето.
Сите информации за економско-енергетската криза во светот можете да ги прочитате ТУКА.