Претседателот на Ел Салвадор, Најиб Букеле, на Запад се смета за авторитарец, „тврдокорен“ и популист кој ги крши човековите права на илјадници членови на банди кои ги затвори.
Тој, пак, вели дека им донел слобода на милиони луѓе кои сакале да живеат во безбедна држава.
И го постигна тоа – денес Ел Салвадор е една од најбезбедните земји во светот.
„Тие велат дека сме затвориле илјадници, јас велам дека ослободивме милиони“, рече салвадорскиот претседател Најиб Букеле за време на неодамнешната посета на Белата куќа, на големо задоволство на неговиот домаќин, американскиот претседател Доналд Трамп.
Фактот дека Букеле имаше пресудно влијание за воспоставување стабилност во една од најнебезбедните земји во Латинска Америка, во исто време со земјата со најнесреќна историја на тој континент, никој не може да го негира.
Сепак, политичките противници, надворешни и внатрешни, го напаѓаат, не само поради наводните прекршувања на човековите права во „мегазатворот“ што тој го изгради и вдоми илјадници членови на салвадорската банда.
Во тој затвор сместил и членови на латиноамерикански банди кои неодамна биле протерани од САД.
Тој е почитуван поради тоа што е потомок на палестинските Арапи кои води силно про-израелска надворешна политика, како и поради тоа што се приклучува на политиката како член на левичарското национално ослободително движење Фарабундо Марти (FMLN) и затоа што владее како десничарски популист со поддршка на Доналд Трамп.
Букеле дојде на власт на бран на напредок
За да се објасни феноменот Најиб Букеле, мора да се објасни историјата на Ел Салвадор, најмалата и најнаселена земја во Централна Америка.
Од 1930-тите до крајот на 1970-тите, оваа земја живееше под воена диктатура; хунтата организираше претседателски и парламентарни избори, а власта беше во рацете на екстремната десница, односно најбогатата елита.
По 1979 година, Ел Салвадор беше зафатен од граѓанска војна меѓу десницата и левицата, Движењето Фарабундо Марти, на кое Букеле му припаѓаше на почетокот на неговата политичка кариера.
Војната заврши во 1992 година и оттогаш Ел Салвадор живее нестабилен парламентарен живот. Бројни банди го направија едно од најнебезбедните места за живеење во светот.
„Пред да биде избран за претседател во 2019 година, Букеле беше многу успешен градоначалник на главниот град Сан Салвадор и воспостави особено добри односи со младите Салвадорци, на кои им обезбеди цела низа стипендии за образование“, вели Пајовиќ.
На изборите во 2019 година Букеле освои нешто повеќе од 54 отсто од гласовите, но тој изборен процес треба да се стави во рамките на процесот што се случи низ цела Латинска Америка, кога прогресивните сили победуваат во Аргентина, Мексико, Колумбија, додава тој.
„До тој степен, победата на Букеле беше изненадување што познатиот професор Карлос Маламуд од шпанскиот институт за стратегиски студии „Ел Кано“ рече дека Букеле со неговата партија Големиот сојуз за национално единство е типичен пример за популизам, сличен на перонизмот, истакнувајќи дека за првпат во историјата на изборите во Латинска Америка имаме дигитален популизам. Букеле ги користеше сите облици на комуникација, пред се социјални мрежи, одбиваше традиционален начин на водење кампања и не одеше на телевизиски дебати.
Неговиот успех, како на изборите во 2019 година, така и на изборите во 2024 година, се заснова на ветувањето дека Ел Салвадор ќе го реши безбедносното прашање и успешно го направи тоа, поради што освои над осумдесет проценти од гласовите на изборите за вториот мандат – преточено во мандати во парламентот на Салвадор, што значи дека освоил 55 од 60 дополнителен мандат.
Го направи невозможното и стана авторитарен за Западот
Пред појавувањето на Букеле на политичката сцена во Ел Салвадор, земјата беше парализирана од криминал во масовни размери.
Десничарската АРЕНА и левичарскиот Фарабундо Марти не можеа да го решат проблемот со насилството и несигурноста.
Букеле почна да го решава, прво во главниот град, па така се профилираше како единствениот што може да го реши тој проблем, кој го нарече „рак на Ел Салвадор“.
Според универзитетскиот професор Слободан Пајовиќ, на Запад Букеле го сметаат за авторитарен, силно вооружен и популистички, пред се затоа што е невидено во историјата на Латинска Америка некој да добие осумдесет отсто од гласовите на избори.
„Второ, тој има апсолутна моќ во парламентот, кој усвои низа уставни реформи. Многумина претпоставуваат дека тој ќе го реформира и уставот за да си обезбеди трет претседателски мандат, бидејќи во Ел Салвадор, како и во другите земји од Латинска Америка, претседателот може да има два мандати што му даде моментум да добие толку голема доверба од народот“, објаснува Пајовиќ и додава дека уште еден елемент што му го осигурал успехот на Букеле е тоа што знае да комуницира со младите.
Самиот многу млад човек, знае како да комуницира со младите Салвадорци и да им претстави иднина која е сосема поинаква од иднината што им ја нудат традиционалните политички партии.
Стравот од следниот мандат на Букеле или неговиот неограничен мандат е всушност мотивот да почнеме да зборуваме негативно за него, заклучува Пајовиќ.