Малата островска држава Вануату денеска побара силен одговор од судот на ОН кога ќе објават советодавно мислење за правните обврски на земјите во борбата против климатските промени и за последиците од нивниот придонес кон глобалното затоплување.
„Се најдовме на првото влијание на кризата што не ја создадовме, криза што го загрозува нашиот опстанок“, рече Ралф Регенвану, специјален пратеник на пацифичката нација на сослушувањето на Меѓународниот суд на правдата (МСП) во Хаг.
Денеска во МСП започна невидено рочиште, каде што треба да се усвојат правни упатства за заштита на планетата од климатските промени и да им се помогне на ранливите земји да се борат против разорното влијание на климатските промени.
Неодамна одржаниот самит COP29
Регенвану посочува дека е неопходен итен одговор на климатските промени, кој треба да стане дел од меѓународното право, наместо да зависи од политиката.
Вануату, една од малите островски држави која иницираше напори МСП да го донесе т.н. советодавното мислење, е првото од повеќе од 100 земји и меѓународни асоцијации кои ќе го изнесат својот став по ова прашање во текот на двонеделната седница на судот.
Сослушувањето во Палатата на мирот доаѓа неколку дена по жестоката битка за договор за климатски договор на самитот COP29 во Азербејџан.
Делегатите на COP29 на 24 ноември се согласија дека до средината на следната деценија ќе обезбедуваат 1,3 трилиони долари годишно на посиромашните земји за да им помогнат во борбата против климатските промени, од кои околу 300 милијарди долари ќе доаѓаат од богатите, индустријализирани земји.
Рочиштето трае до 13 декември
Регенвану го повика судот да пресуди дека земјите кои испуштаат стакленички гасови со децении се одговорни за огромната штета предизвикана на жителите на Вануату и мора да ја платат штетата. Советодавните мислења на МСП не се обврзувачки, но се правно и политички важни.
Експертите веруваат дека мислењето на судот може да влијае на тужбите поврзани со климатските промени иницирани во судовите од Европа до Латинска Америка. Рочиштето трае до 13 декември, а мислењето на судот се очекува во 2025 година.
Минатата година, Генералното собрание на ОН усвои резолуција со која ги насочува судиите да разгледаат две клучни прашања: какви обврски според меѓународното право имаат земјите во однос на заштитата на климатскиот систем од загадување со емисиите на стакленички гасови и кои би биле правните последици доколку државите , со своите постапки и непостапувања значително го оштетуваат климатскиот систем на планетата и останатата околина.