Русија вели дека ќе ја промени својата нуклеарна доктрина за да ги прецизира околностите во кои би можела да користи нуклеарно оружје.
Што би можело да значи тоа?
Сегашната доктрина беше осмислена од претседателот Владимир Путин во јуни 2020 година во декрет од шест страници.
Во него се наведува:
„Руската Федерација го задржува правото да користи нуклеарно оружје како одговор на употребата на нуклеарно оружје и други видови оружје за масовно уништување против неа и/или нејзините сојузници, како и во случај на агресија врз Руската Федерација, користење на конвенционално оружје, кога самата егзистенција на државата беше доведена во опасност“, пишува Ројтерс, а пренесува Гласот на Америка.
Бидејќи овој ризик не беше експлицитно дефиниран, Путин беше во можност да упатува прикриени закани за користење на рускиот нуклеарен арсенал за да го одврати каков било директен одговор на Западот на нападот врз Украина во февруари 2022 година.
Зошто Русија сега сака да ја промени својата нуклеарна доктрина?
Човекот за контрола на оружјето на Путин, заменик-министерот за надворешни работи Сергеј Рјабков, рече дека планираните промени се поврзани со ескалацијата на западните противници поради конфликтот во Украина. Тој не зборуваше за некоја конкретна причина.
Дебатата за нуклеарната доктрина трае повеќе од една година и се интензивираше оваа година, откако францускиот претседател Емануел Макрон ја покрена можноста, отфрлена од партнерите во НАТО, западните трупи да бидат испратени да се борат во Украина.
Експертот за надворешна политика и воен борец Сергеј Караганов рече дека Русија треба да го намали својот праг за користење нуклеарно оружје за да ги одврати и заплаши противниците и дека земјите кои обезбедуваат директна воена поддршка на Украина може да бидат цел.
„Во повеќе од 75 години релативен мир, луѓето ги заборавија ужасите на војната, па дури и престанаа да се плашат од нуклеарно оружје. Тој страв треба да се разбуди“, напиша Караганов во јуни 2023 година.
Тој тврди дека непријателите на Русија мора да знаат дека Москва е подготвена, доколку е потребно, да изврши превентивен нуклеарен напад.
Ако Русија користи нуклеарно оружје во Европа, рече Караганов, само „лудак“ во Белата куќа би одговорил со нуклеарен или конвенционален напад врз Русија, бидејќи тоа неизбежно ќе предизвика руски нуклеарен напад врз САД.
Што може да се промени во доктрината?
Во дебатата на економскиот форум во Санкт Петербург на почетокот на јуни, Караганов директно го праша Путин дали Русија треба да го задржи нуклеарниот чкрапало на храмот на Западот над Украина.
Путин рече дека Русија нема потреба да користи нуклеарно оружје за да обезбеди победа, но дека нуклеарната доктрина е „жив“ инструмент што може да се промени.
Николај Соков, поранешен руски и советски дипломат за контрола на оружјето, рече дека целта ќе биде да се испрати сигнал до Западот.
„Не заборавајте за нуклеарното оружје. Бидете многу, многу внимателни.“
Но, Соков, виш соработник во Виенскиот центар за разоружување, рече дека Русија нема јавно да објави промени од видот што ги предложи Караганов.
Намалувањето на нуклеарниот праг на Москва може сериозно да ги антагонизира земјите кои избегнаа да се усогласат со Западот против Русија: Кина, Индија, Бразил и други.
Наместо тоа, Русија би можела да објави дека ја сменила политиката, но дека новата доктрина ќе биде тајна, и на тој начин ќе испрати некаков сигнал до Западот, а притоа ќе го нагаѓа.
Шефот на Комитетот за одбрана на рускиот парламент рече дека Москва би можела да го скрати времето потребно за донесување одлуки за употреба на нуклеарно оружје доколку види дека заканите растат.
Како може нуклеарната доктрина да влијае на војната во Украина?
Ризикот од нуклеарна војна со Русија ги одврати САД и нивните сојузници во НАТО да испратат свои војници да се борат заедно со војската на Украина.
Сепак, тие ја зајакнаа воената помош за Киев на начини кои досега беа незамисливи, како што се снабдување со тенкови, ракети со долг дострел и борбени авиони Ф-16.
Украина направи нов чекор со заземање на дел од руската територија, за што Киев вели дека е блеф на „црвените линии“ на Путин и покажува дека Западот сега треба да направи се за да му помогне да победи во војната.
Соков, сепак, рече дека би било грешка да се заклучи дека споменувањето на нуклеарната доктрина од Русија е празен разговор, додавајќи дека тоа веќе помогнало да се забави помошта од Западот.
Покрај тоа, Русија веќе презеде конкретни чекори со распоредување тактички нуклеарни ракети во Белорусија и одржување на вежби за вежбање на лансирање на такво оружје.
„Голема грешка е да се каже дека само зборуваат. Кога ја менувате доктрината, сите треба да внимаваат“, вели Соков.