Руските семејства имаат големи тешкотии да ги најдат своите членови кои се испратени на украинскиот фронт.
Русинката Ирина Чистјакова сподели со Њујорк Тајмс потресна приказна за обидите да се идентификува нејзиниот син Кирил (20), кој бил изчезнат на крајот на март.
Во текот на шесте дена што ги поминала прелистувајќи ги сликите на мртвите војници во главната руска воена мртовечница, Чистјакова вели дека се трудела да не гледа директно во осакатените тела.
Доколку лицето беше уништено до непрепознатливост, таа би се фокусирала на тоа дали забите личат на забите на нејзиниот син. Вкупно, таа погледна околу 500 фотографии.
Чистјакова е една од стотиците Руси кои се обидуваат да ги пронајдат исчезнатите синови, сопрузи, браќа и други најблиски кои се бореле во Украина.
Семејствата и организациите за човекови права нагласуваат дека рускиот режим насилно ги испратил во војна.
Размерите на човечките загуби се речиси неверојатни. Кон крајот на летото, Пентагон процени дека од 70.000 до 80.000 руски војници биле убиени и ранети во инвазијата, а многу други исчезнале.
Нивните семејства тврдат дека системот за пронаоѓање исчезнати војници е неорганизиран како и руската армија, која се покажала нефункционална од почетокот на војната.
Министерството нема соодветни сектори
„По телефон ни велат дека се е во ред, дека ги бараат, а истото го кажаа и во официјалните, писмени одговори“, рече Чистјакова.
Кога пристигнала во Ростов на Дон за да ги прегледа фотографиите на загинатите, таа идентификувала двајца мажи од пешадиската единица на нејзиниот син, кои претходно биле пријавени за исчезнати.
„Како прашуваш дали отидов во мртовечница и најдов двајца твои војници таму? праша таа.
Во потрага по одговори, роднините бараат информации од сите страни, а постојано се јавуваат на специјалната телефонска линија на Министерството за одбрана.
Тие разговараат со локалните гувернери, контактираат со воени команданти или други војници, посетуваат болници и мртовечници и поминуваат безброј часови на Интернет скенирање видеа од заробени војници.
„Добивањето информации за руски војници кои се борат, кои се заробени или кои загинале е проблем од почетокот на конфликтот“, рече Сергеј Кривенко, директор на група за човекови права која обезбедува правна помош за руските војници.
„Никој во Министерството за одбрана не очекуваше такви размери“, рече тој, додавајќи дека „едноставно не создале соодветни служби“.
Труповите ги оставаат покрај патот
Русија само двапати објави податоци за жртви, на крајот на март и во септември, кога министерот за одбрана Сергеј Шојгу рече дека загинале речиси 6.000 војници.
Западните проценки се далеку повисоки. Нема јавни личности од руската влада за исчезнатите, а нивните војници понекогаш оставаат тела напуштени покрај патот додека се повлекуваат.
Недостигот на каков било функционален официјален систем ги поттикна родителите да се организираат.
На интернет се појавија многу виртуелни простории за разговор, кои често беа насочени кон војници од одреден регион или одредени единици.
Иако виртуелните простории за разговор дејствуваат како еден вид група за поддршка низ целата земја, тие исто така се преполни со фрустрација, гнев и недоверба.
Има многу сомнежи дека дел од учесниците се украински шпиони кои сакаат да користат информации за војниците.
Се чини дека најголемиот извор на фрустрација е телефонската линија на Министерството за одбрана за роднините на исчезнатите.
Неколку интервјуирани луѓе рекоа дека информациите постојано се менуваат – понекогаш им кажувале дека војникот е зафатен со борби, понекогаш бил убиен, а понекогаш исчезнал.
Постојана потрага
„Секогаш е различно“, вели Марија Шумова. По почетокот на инвазијата повремено се јавувал и нејзиниот син Владимир (23). Последниот повик бил на 15 март.
Шумова можела да раскаже дел од она што се случило преку разговори со војниците од единицата на Владимир.
Таа знае дека бил со група оклопни транспортери во Дмитровка, источно од Киев, кога еден од нив бил нападнат од заседа.
Војниците кои тргнале да го спасат биле нападнати. Возилото на Владимир експлодирало, поради што некои од неговите колеги веруваат дека е убиен, но неговата точна судбина останува нејасна.
„За мене потрагата трае цело време, знаете, чекам, барам, постојано размислувам каде да пишувам, како да го најдам син ми, едноставно веќе не знам“, рече Шумова.
Потрагата по исчезнатите беше проблем и во двете чеченски војни, рече Александар Черкасов, член на одборот на Меморијал, руска организација за човекови права која ја подели Нобеловата награда за мир минатиот месец, но е цел на ликвидација од страна на Кремљ.
Во тие конфликти, истражителите на Меморијалот ги посетија боиштата за да се обидат да соберат информации за исчезнатите.
Тие денови одамна ги нема, рече г. Черкасов.
„Во Русија на Путин е невозможно невладините организации да го преземат водството, тоа зависи од поединци“, рече тој.
Денови во мртовечница
Министерството за одбрана не одговори на барањето за коментар за неговиот систем за следење војници.
Татјана Москалкова, рускиот омбудсман за човекови права, претходно оваа недела изјави дека разговарала со нејзиниот нов украински колега и дека ќе работи заедно на ова прашање.
Чистјаков, мајката на Кирил, рече дека не ги сака Украинците или руската војска.
Таа ја гледа војната како егзистенцијална битка со Западот, повторувајќи го наративот промовиран од Кремљ, но мисли дека тоа не ѝ е потребно ниту на Русија ниту на Украина.
Таа пет месеци се борела со воената бирократија, а испратила и писмо до Кремљ во кое бара одговори потпишани од роднините на повеќе од 100 исчезнати лица.
Роднините во воената мртовечница можат да гледаат слики од тела на неколку канцелариски компјутери.
Воен психолог е секогаш во близина и нуди лекови за смирување ако работите станат премногу мачни.
Една група чеченци во потрага по роднини живеела во близина на мртовечницата во своите автомобили неколку недели.
Чистјакова убедила друг маж, кој не сакал да влезе, да ги пребара фотографиите. Го пронашол својот син.
Со сопствено истражување открила дека 32 војници од водот на нејзиниот син загинале, четворица се водат за исчезнати, а четворица се живи.
Дури се осмелила да премине во воената зона, во Доњецк, каде мајка си го нашла синот во мртовечница.
Во Ростов успеала да идентификува еден војник бидејќи на десната рака имал необична тетоважа со канџи на мечка.
Неговото тело пристигнало во мртовечницата на 3 јуни, повеќе од два месеци пред таа да го најде.
Никој не го барал активно бидејќи неговите родители биле мртви, вели таа, па самата ја известила неговата маќеа.
„Нас навистина не ни е грижа за политиката, што и да правите таму, само вратете ги“, рече Чистјакова.
„Ако се убиени, вратете им ги телата“, вели таа.