Секој од нас би излажал ако рече дека никогаш не ја изговорил познатата фраза како „би сакал да одам, но зафатен сум“ и всушност си мислиме „повеќе би сакал да бидам дома на мојот кауч“, или „извини, заборавив да одговорам“ , а вистинскиот одговор би бил „извини, те избегнав“.
Овие се т.н. бели лаги – лаги за ситни и неважни работи што ако ги кажете, не можете директно да повредите друга личност.
Зошто туширањето не треба да трае повеќе од 10 минути?
Некои научници сметаат дека таквите лаги се невини и дека можат да бидат донекаде идентификувани со пристојност затоа што нема да им кажете во лице на луѓето што навистина мислите, бидјеќи, едноставно нема потреба од тоа.
Сепак, многу експерти сè уште не се согласуваат.
Роберт Филдман, доктор и професор по психологија на Универзитетот во Масачусетс Армаст, проучува „вербална измама“.
Тој тврди дека најголемата причина зошто луѓето се нечесни е тоа што „лажењето е многу ефикасна социјална тактика“.
Зошто во Исланд нема мравки? Еве што велат научниците!
„Луѓето не очекуваат да им бидат кажани лаги, очекувањето е да ја слушнат вистината од другите и тоа им овозможува на луѓето што лажат често да избегаат од неа“, вели Филдман.
Филдман објаснува седум причини зошто луѓето ја извртуваат вистината – од белите лаги до компулсивно лажење.
1. Лага во форма на ласкање
Филдман вели дека ласкањето е една од најчестите форми на измама, што воопшто не изгледа изненадувачки.
Зошто најчесто киваме три пати? Од каде потекнува „На здравје“? Се што не сте знаеле за кивањето!
Колку пати луѓето велат „Биди искрен!“ кога ќе им кажувате дали ви се допаѓа нивната нова фризура? Луѓето се скептични кон ласкањето затоа што знаат дека не е секогаш искрено.
Некој може да ви даде лажен комплимент за да се спријателите, да избегне срам, да ве убеди да им направите услуга, да ве натераат да им верувате и многу повеќе.
2. Лажеме за да избегнеме непријатност
Ова е премногу познато. Значи, нема проблем да им кажуваме на блиските пријатели дека повеќе би сакале да останеме дома во пижами отколку да излеземе во бар во петок навечер.
Зошто мажите клекнуваат кога запросуваат девојка?
Но, кога станува збор за луѓе со кои не сме толку блиски и не се чувствуваме пријатно во нивното друштво, тогаш велиме „Би сакал да можам да дојдам, но јас сум зафатен“.
Филдман вели дека лажењето за да се избегне непријатноста е резултат на тоа да сакаме оној на кого се обраќаме да не го разочараме.
3. Лажеме да влијаеме врз другите
„Луѓето лажат да ги натераат другите да го прават она што сакаат“, вели Филдман.
Зошто инфлуенсерите имаат толкаво влијание?
За да опишете такви лаги, користете го примерот на продавачи. Да речеме, тие скоро секогаш зборуваат само за задоволни потрошувачи на производите што ги продаваат.
Пример за средства за чистење на лицето, тие никогаш нема да споменат личност која се пожалила на алергија и црвенило на кожата, но секогаш ќе ги спомнува оние кои имале препородување на лицето и мозолчињата исчезнале.
Дали е тоа ефикасна тактика? Често да, тврди тој.
4. Лажете за да избегнете негативен исход
„Замислете дете кое скршило чаша“, вели Филдман. Кога неговите родители го прашуваат дали ја скршило чашата, тоа скоро секогаш ќе рече не, што е очигледна лага.
Зошто вратите на јавните тоалети не се до подот?
Детето лаже за да не биде казнето и ова е шема што ја користиме подоцна во животот.
„Како што растеме, ние учиме да бидеме подобри лажговци“, вели Филдман, што значи дека луѓето сè уште лажат да се заштитат, но многу е потешко да се каже со сигурност дека се нечесни.
Луѓето исто така лажат да ги штитат другите. Тоа е нешто како ситуација кога еден постар брат (од детето на почетокот на приказната) лаже дека видел дека чашата ја скршило кучето и иако знае дека неговиот брат го сторил тоа, тоа е едноставен пример за лаги за заштита.
Зошто се смееме? Научниците имаат две теории!
5. Лаги за позитивен исход
„Луѓето можат да лажат за да го постигнат исходот што го посакуваат за себе или за другите“, вели Филдман.
Додавањето искуство на интервју за работа е класичен начин луѓето да лажат за да го добијат тоа што го сакаат. Истото важи и за лицето што се обидува да му помогне на својот пријател да добие работа во неговата компанија.
Овие лица често знаат дека го преценуваат искуството на нивниот пријател кога го препорачуваат на менаџерот за вработување, велејќи колку се успешни и ветувачки.
Зошто чукаме во дрво три пати? Еве како настанал овој обичај!
6. Лаги за да ги импресионирате другите
„Луѓето сакаат да бидат сакани од другите, другите да им се восхитуваат, да ги импресионираат“, вели Филдман.
Во некои случаи, лицето може дури и да сака да ги заплаши другите луѓе. Менаџерот, на пример, може да ги преувеличува своите успешни минати години за да ги спречи колегите да ги оспорат неговите одлуки.
Зошто хирурзите во операциона сала носат зелена или сина облека?
7. Лажеме да ја одржиме претходната лага
„Лагите имаат ефект на снегулка“, заклучува Фелдман.
Ако во почетокот лажете за нешто мало, за да ја издржите таа лага, понекогаш мора да лажете на посериозни начини. Тоа е нешто што можеме да го видиме во ТВ-емисии, филмови, книги, па дури и во реалниот живот.
Зошто има толку многу раси кучиња, а малку раси мачки?
Ниту една лага не е премногу мала за да не се фатите во својата мрежа – затоа се вели дека искреноста е најдобрата политика, вели Филдман.