По 14 години владеење на конзервативците, Велика Британија ја има најниската позиција досега во Глобалниот индекс на корупција – годишна студија за корупцијата што ја спроведува Транспаренси интернешнал – а во исто време довербата на јавноста во политичките институции падна на најниско ниво во светот.
Медиумските наслови за договорите за коронавирус што се доделуваат на политички поврзани компании, поранешната влада на Борис Џонсон се забавува надвор од правилата за пандемијата и пратениците од секаков вид несоодветно се однесуваат, придонесоа за чувство на етичка нелагодност во Обединетото Кралство, пишува Политико.
На лабуристите им се смешка победата
Тие го осудија неморалот и корупцијата на ториевците, но веќе се појавуваат пукнатини под површината.
Оваа опозициска партија, предводена од Кеир Стармер, ги полага своите надежи во новата Комисија за етика и интегритет.
Идејата е да се спои збунувачката мрежа на регулаторни стандарди во едно моќно тело кое може да донесе промени.
Но, деталите од проектот сугерираат дека лабуристите веќе ублажија делови од својот голем план за борба против клиентелистичкиот капитализам.
Лабуристичката партија еднаш вети дека ќе им забрани на пратениците да извршуваат втори работни места со „многу ограничени исклучоци“, бидејќи многу се зборуваше за пратениците кои се занимаваат со надворешни компании додека седеа во Долниот дом.
Но, тоа ветување во изборниот манифест на лабуристите беше намалено за да се забрани само „платените советодавни или консултантски улоги“, со можни ограничувања подоцна.
Антикорупционерите остануваат будни
Претходното ветување дека ќе им се забрани на поранешните министри да се консултираат или лобираат пет години по напуштањето на владата, исто така, беше ослабено и сега предвидува забрана само доколку консултациите се „поврзани со нивните претходни должности“.
И така, додека лабуристите гледаат кон победата, антикорупционерите остануваат будни.
Администрацијата на Стармер ќе мора брзо да покаже дека чистењето на Вестминстер е нејзин приоритет или ризикува да ја изгуби довербата на гласачите.
Даниел Брус, главен извршен директор на Транспаренси Интернешнл Велика Британија, рече дека Стармер треба да постигне „лесни“ победи за да ги покаже своите намери.
Прво, тврди Брус, лабуристите мора да го исполнат своето ветување дека ќе му дадат вистински овластувања на советникот за етика на премиерот – кој моментално може да ги истражува министрите само ако премиерот се согласи.
„Лабуристите се обврзаа на тоа во нивниот манифест“, забележа Брус:
„Тоа може да се спроведе од првиот ден. Не бара никакви промени на инструментот. Тоа не е законска одредба. Тоа е само прашање на процедура“.
Опозициските партии се познати по нивните ветувања за сузбивање на пријателскиот капитализам, што е лесно да се каже кога се на власт.
Поранешниот лабуристички премиер Тони Блер ја претстави својата убедлива кампања од 1997 година како противотров на повеќегодишните скандали на конзервативците, на пример, тврдејќи дека неговата партија ќе биде „почиста од чиста“.
Во 2010 година и конзервативниот лидер Дејвид Камерон вети големи реформи во насока на транспарентноста на владејачката партија.
А сепак, откако дојдоа на власт, и двајцата набрзо беа оптоварени со сопствени скандали.
„Искушението е политичките партии да излезат силни во однос на етиката додека се во опозиција, но да остават работите да тргнат на погрешен начин кога ќе дојдат на власт“, рече Алекс Томас, програмски директор во тинк-тенк Институтот за влада.
„Во последните неколку години видовме како силните етички правила им помагаат на владите да работат добро и да се држат настрана од неволји. Важно е секоја нова влада сериозно да ја сфати оваа агенда и да спроведе реформи“, објасни Томас.
Лабуристите сега инсистираат дека навистина ќе направат големи промени во начинот на кој Вестминстер го контролира недоличното однесување од страна на службениците.
Стармер рече дека веднаш ќе започне со реформи.
Се чини дека го разбира длабокиот цинизам на гласачите кон повторените ветувања дека работите ќе се прават поинаку: „Знам дека никој нема да верува дека нешто се сменило додека не види акција“.
Искоренувањето на корупцијата има чудна навика
Во секој случај, искоренувањето на корупцијата има чудна навика да се лизга надолу на листата на приоритети кога новата влада – одеднаш преплавена од домашни и меѓународни предизвици – ќе ја преземе функцијата.
Радикалниот сет на стандарди поставени од либералдемократите – традиционално третата по големина британска партија, која овојпат сака да го зголеми бројот на пратеници – им дава причина за оптимизам на антикорупционерите.
Очекуваното зголемување на бројот на пратеници од либерал-демократите може да создаде конструктивен политички амбиент за ширење на лабуристичките идеи и чесноста на новата администрација.
Каков и да е составот на следниот парламент, неделувањето кон корупцијата веќе не е опција.
„Тие работи треба внимателно да се разработат со релевантните експерти, но сето тоа треба да се започне во првите 100 дена“, рече Брус.