Договор според кој европските сојузници на НАТО ќе купуваат американско оружје, вклучително и ракети „Патриот“, за Украина беше постигнат во јули.
Дури на 4 август Холандија објави дека ќе стане првата земја од НАТО што ќе купи системи за воздушна одбрана од Соединетите Американски Држави за испорака во Украина.
Договорот, кој беше објавен на 14 јули во Вашингтон од страна на американскиот претседател Доналд Трамп и генералниот секретар на НАТО, Марк Руте, во суштина е продолжение на начинот на кој западните сојузници работат од почетокот на руската инвазија на Украина пред повеќе од три години: Европејците ја испраќаат воената опрема што веќе ја поседуваат во Киев, а потоа ги надополнуваат своите залихи со ново оружје – претежно американско.
Сепак, големата разлика сега е што Европејците мора значително да ги зголемат испораките на оружје за Украина, додека администрацијата на Трамп досега не даде никакви нови ветувања. (Испораките ветени за време на администрацијата на Бајден сè уште продолжуваат.)
Европејците донекаде го зголемија производството за да ја пополнат празнината, а германскиот Институт Кил посочи дека Европа ги надмина САД во вкупната воена помош за Украина за прв пат од јуни 2022 година со 72 милијарди евра (83 милијарди долари), во споредба со 65 милијарди евра што доаѓаат од Вашингтон.
Прашањето за Украина и нејзините сојузници е колку ќе биде одржлив предложениот механизам.
На долг рок, Европејците ќе мора да купат повеќе оружје, како што ветија на самитот на НАТО во Хаг во јуни, дека ќе потрошат пет проценти од бруто домашниот производ (БДП) за одбрана до 2034 година. Оружјето наменето за Украина ќе биде клучен дел од тоа трошење.
Еден дипломат од членка на Европската Унија, анонимно зборувајќи за RSE, рече дека договорот од Вашингтон од јули е најдобриот начин „Американците да се вклучат во Украина и во Европа воопшто“, бидејќи САД ќе имаат корист од очекуваните европски инвестиции во одбраната.
И додека Европа е подготвена да инвестира во сопствениот одбранбен сектор, ќе биде потребно време.
Европските лидери одлучија, барем на краток рок, дека е подобро да се купува американско оружје.
„Или тоа или да се остави Украина без оружје“, изјави за RSE функционер на НАТО, зборувајќи под услов да не биде именуван бидејќи не е овластен официјално да зборува.
„Мислам дека на европската страна стана јасно дека тоа мора да се случи на еден или друг начин“.
Контакт групата за одбрана на Украина, сојуз од повеќе од 50 земји, вклучувајќи ги сите членки на НАТО и неколку партнери кои не се членки на Алијансата, се состана преку интернет за прв пат откако беше објавен договорот од Вашингтон.
На состанокот на групата, која беше клучен координатор на испораката на западно оружје во Киев, дури седум земји изразија интерес за купување американско оружје за Украина. Меѓу тие земји беа Канада, Белгија, Германија, Холандија и некои нордиски земји.
Резултатот од состанокот на Контакт групата, која е позната и како Рамштајн група, е дека Украина ќе обезбеди детална „листа на желби“ за тоа што ѝ е потребно, фокусирајќи се особено на воздушната одбрана и муницијата.
НАТО, пак, ќе даде проценка колку би чинело купувањето на таква воена опрема.
Поголема јасност се очекува кога групата „Рамштајн“ ќе се обедини на есен, можеби за прв пат во Украина.
Главното прашање сега е колку брзо може да се испорача воена опрема во Украина.
Се очекува европските земји да испорачаат два милиони артилериски гранати од 155 мм оваа година, а со тоа што Украина ќе започне со домашно производство со поддршка на западно финансирање, може да се покрие празнината создадена од отсуството на американски извоз.
Сепак, кога станува збор за воздушна одбрана, приказната е поинаква.
И токму тука на Украина ѝ е потребно американско оружје, особено ракети земја-воздух за „Патриот“.
Европската алтернатива на системот за воздушна одбрана „Патриот“, француско-италијанскиот SAMP-T, е испорачана во Киев, а Рим неодамна објави дека трета батерија ќе биде испратена на есен.
Сепак, според дипломатите на НАТО, производството и на потребните пресретнувачи и на целата поставеност трае подолго во споредба со „Патриот“. Покрај тоа, Киев ја доведе во прашање и ефикасноста на европскиот систем.
Кога Трамп и Руте се обратија пред новинарите за да го објават договорот на 14 јули, американскиот претседател спомена дека 17 системи „Патриот“ би можеле да бидат подготвени за купување за Украина.
Германија минатата недела објави дека ќе испрати две батерии во Украина во блиска иднина, но не е јасно од каде би дошле другите системи.
Шест европски земји – Германија, Грција, Холандија, Полска, Романија и Шпанија – моментално користат системи „Патриот“.
И „Локид Мартин“ и „Рејтеон“, двата главни производители на „Патриот“, го зголемуваат производството за да ја задоволат европската побарувачка, но Украина, под постојан руски напад, веројатно нема да ги види придобивките наскоро.