Турбулентната историја на Нигер: Француска колонија, Четири државни удари и воени режими

Сподели со своите пријатели

Нигер е земја лоцирана во Западна Африка. Се граничи со Либија (североисток), Чад (исток), Нигерија (југ), Бенин и Буркина Фасо (југозапад), Мали (запад) и Алжир (северозапад) и зад себе има турбулентна историја.

Loading...

Како една од најсиромашните земји во светот, Нигер, според податоците од 2022 година, има приближно 24,5 милиони жители.

Името на земјата доаѓа од истоимената река, која тече низ западниот дел на земјата и каде се наоѓа главниот град и најголемиот град Ниамеј.

Колонијална ера и независност

Во 19 век, европските истражувачи патувале низ областа која подоцна ќе стане Нигер.

Европските земји веќе имале колонии на брегот на Африка, а во втората половина на векот се свртеле кон внатрешноста на континентот.

Тој процес, наречен „Борба за Африка“, кулминираше на Берлинската конференција во 1885 година, каде колонијалните сили се согласија да ја поделат Африка на сфери на влијание.

Како резултат на тоа, Франција ја презеде контролата над долината на реката Нигер (денешни Мали и Нигер).

Воената територија на Нигер била создадена во рамките на колонијата Горен Сенегал и Нигер (подоцна Буркина Фасо, Мали и Нигер) во 1904 година, со Ниамеј како главен град.

Loading...

Границата со Нигерија, британска колонија, е воспоставена во 1910 година.

Главниот град на оваа територија бил преместен во Зиндер во 1912 година, кога воената територија Нигер била одвоена од колонијата Горен Сенегал и Нигер, но Нијамеј повторно станал главен град десет години подоцна, кога Нигер официјално станал целосна француска колонија.

Франција генерално усвоила форма на индиректно владеење, дозволувајќи им на локалните структури да продолжат да постојат во колонијалната рамка на управување, под услов да ја признаат француската надмоќ.

За време на Втората светска војна, Франција беше окупирана од нацистичка Германија.

Шарл де Гол ја издаде Декларацијата од Бразавил, во која изјави дека француската колонијална империја ќе биде заменета со помалку централизирана Француска унија по војната.

Таа унија траеше од 1946 до 1958 година и им даде на жителите на колониите ограничена форма на француско државјанство, со одредена децентрализација на моќта и ограничено учество на локалните консултативни собранија во политичкиот живот.

Во овој период беше формирана Прогресивната партија на Нигер (ППН), основана од поранешниот учител Амани Диори и левичарското Движење на социјалистичките африкански сабахови (МСА), предводено од Џибо Бакари.

По усвојувањето на Законот за прекуокеански реформи и формирањето на Петтата Француска Република на 4 декември 1958 година, Нигер стана автономна држава во рамките на Француската заедница.

Loading...

На 18 декември истата година, официјално беше создадена автономната Република Нигер, под водство на Хамани Диори.

ПРОЧИТАЈТЕ И:  Проруски сепаратистички регион: Демонстранти насилно го окупираа парламентот, најавија рушење на владата

Ерата на Диори

Во јули 1960 година, Нигер одлучи да ја напушти Француската заедница и се здоби со целосна независност на 3 август. Диори стана првиот претседател на земјата.

Во текот на првите 14 години од независноста, Нигер беше управуван од еднопартиски цивилен режим под претседателство на Амани Диори.

Имаше проширување на образовниот систем и ограничен економски развој и индустријализација.

Односите беа одржувани со Франција, на која Диори овозможи експлоатација на ураниум во Арлит и го поддржа во војната во Алжир.

За време на владеењето на првиот претседател, Нигер беше еднопартиска држава, а Диори преживеа обид за државен удар во 1963 година и обид за атентат во 1965 година.

Повеќето од овие активности беа иницирани од МСА на Бакари, која исто така имаше неуспешен обид за бунт во 1964 година.

Во текот на 1970-тите, комбинација од економски тешкотии, суши, обвинувања за корупција и лошо управување со резервите на храна доведоа до државен удар што го собори режимот на Диори.

Loading...

Првиот воен режим

Пучот против Диори беше организиран од страна на полковникот Сени Кунче и воената група наречена Врховен воен совет (Conseil militaire suprême). Кунче владееше со Нигер до неговата смрт во 1987 година.

Првите потези на воената влада беа насочени кон решавање на кризата со храна. Кунче се обиде да создаде „развојно општество“, финансирано главно од рудниците за ураниум во регионот Агадез.

Се создадоа парадржавни компании, се изгради инфраструктура, а Кунче без двоумење ја казнуваше корупцијата во владините органи.

Во 1980-тите, воената контрола почна полека да се олабавува, со одредено олабавување на државната цензура и обиди за „цивилизирање“ на режимот.

Економскиот пораст беше запрен по падот на цените на ураниумот, а мерките за штедење предложени од ММФ наидоа на отпор кај дел од јавноста.

Сени Кунче почина во ноември 1987 година, а беше наследен од неговиот началник на Генералштабот, полковник Али Саибу, кој четири дена подоцна беше назначен за шеф на Врховниот воен совет.

Loading...

Втора република

Полковникот Саибу ги ограничи најрепресивните аспекти на владеењето на Кунче, како што се тајната полиција и медиумската цензура, и иницираше процес на политички реформи под водство на една партија (Национално движење за социјален развој – МНСД).

Беше прогласена Втората република и беше напишан нов Устав, кој беше усвоен на референдум во 1989 година.

Саибу стана претседател по победата на изборите на 10 декември 1989 година.

Неговата намера да ги контролира политичките реформи не успеа наспроти синдикалните и студентските барања за воведување повеќепартиски систем.

ПРОЧИТАЈТЕ И:  САД и Филипините потпишаа договор за споделување на доверливи воени информации и технологии

Меѓународниот притисок врз неговиот режим се зголеми по насилното задушување на студентскиот марш во Ниамеј, кога беа убиени тројца студенти, а до крајот на 1990 година беа прифатени сите барања на демонстрантите.

Loading...

Националната конференција и Третата република

Националната суверена конференција, одржана во 1991 година, донесе повеќепартиска демократија.

На таа конференција беа собрани сите елементи на општеството, за да се дадат препораки за идниот правец на државата.

Професорот Андре Салифоу, претседавач на Националната суверена конференција, разви план за преодна влада, која беше формирана во ноември 1991 година.

Преодната влада подготви устав, кој го елиминира еднопартискиот систем и гарантираше повеќе слободи.

Новиот Устав беше усвоен на референдум на 26 декември 1992 година. После тоа, се одржаа претседателски избори, на кои победи Махамане Усман, кој со тоа стана првиот претседател на Третата република.

Loading...

За време на мандатот на Усман, имаше четири промени на власта и економски пад.

Вториот и третиот воен режим

Поради политичка нестабилност, армијата реши повторно да интервенира. Пучот го предводеше полковникот Ибрахим Баре Мајнасара.

Претседателот Усман беше соборен, со што заврши периодот на Третата република.

Мајнасара бил предводен од Советот за национален спас (Conseil de Salut National), составен од воени службеници.

Советот управуваше со шестмесечен преоден период, во кој беше изготвен Уставот, усвоен на 12 мај 1996 година.

Полковникот Мајнасара беше избран за претседател на изборите на 6 јули истата година, а некои се сомневаа во регуларноста на тие избори, бидејќи изборната комисија беше сменета во текот на кампањата.

Loading...

Во меѓувреме, новиот претседател протурка програма за приватизација одобрена од ММФ и Светската банка, која збогати некои од неговите поддржувачи.

По лажните локални избори во 1999 година, опозицијата ја прекина соработката со режимот.

Под непознати околности, а можеби и во обид да побегне од земјата, Мајнасара беше убиен на аеродромот Ниамеј на 9 април 1999 година.

Мајорот Дауда Малам Ванке потоа ја презеде функцијата, формирајќи преоден совет за национално помирување, со задача да изготви полупретседателски устав во француски стил.

Уставот беше усвоен на 9 август, по што следуваа претседателски и парламентарни избори во октомври и ноември, а Ванке се повлече.

Loading...

Петтата република и Шестата република

На претседателските избори во ноември 1999 година ја победи Мамада Тања.

Спроведе административни и економски реформи и помогна мирно да се реши повеќедеценискиот пограничен спор со Бенин.

Тања освои втор мандат и со тоа стана првиот претседател на Нигер кој победил на последователни избори без да биде соборен со воен удар.

До 2007 година, односите меѓу претседателот Мамаду Тања и премиерот на Нигер се влошија, што доведе до гласање за недоверба на премиерот во парламентот, при што Сени Умару беше избран за негов наследник.

ПРОЧИТАЈТЕ И:  Третина од парите за невработените во Германија одат за странци

Тања потоа се обиде да го продолжи својот претседателски мандат со промена на уставот, кој ги ограничи претседателските мандати, што доведе до големо противење.

Но, тој не се откажа од намерата и одлучи да организира уставен референдум и покрај тоа што Уставниот суд оцени дека референдумот е неуставен.

Претседателот потоа измени и усвои нов устав, кој судот го прогласи за неуставен, поради што Мамада беше распуштен од Уставниот суд и презеде вонредни овластувања.

Така се роди Шестата република, со претседателски систем, суспензија на Уставот од 1999 година и Танџо Мамаду на чело на тригодишна привремена влада.

Ова доведе до политички и социјални немири.

Со државен удар во февруари 2010 година беше формирана воена хунта, предводена од Салу Џиба, како одговор на обидот на Тања да го продолжи својот мандат.

Врховниот совет за обновување на демократијата спроведе едногодишен транзициски план, подготви устав и одржа избори во 2011 година.

Седмата република

Со усвојувањето на уставот во 2010 година и претседателските избори една година подоцна, Махамаду Иссуфу беше избран за претседател и реизбран во 2016 година.

Уставот го врати полупретседателскиот систем.

Уште еден обид за државен удар беше спречен во 2011 година.

Мандатот на Исуф беше обележан со закани за безбедноста на земјата, кои произлегоа од последиците од граѓанската војна во Либија и конфликтот во северниот дел на Мали, бунтот на Ал Каеда и Исламската држава во западен Нигер, прелевањето на бунтот на Боко Харам од Нигерија на југоисточниот дел.

Нигер и користењето на Нигер како транзитна земја за мигранти.

Кон крајот на 2020 година се одржаа избори по најавата на Исуфу дека ќе се повлече, што овозможи мирна транзиција на власта. Бидејќи ниту еден кандидат не освои апсолутно мнозинство, Мохамед Базум беше избран за претседател во вториот круг, победувајќи го поранешниот претседател Махамане Усман.

Loading...

Безбедносните сили на Нигер спречија обид за државен удар на воена единица во Ниамеј.

Тогаш се слушнаа пукотници во претседателската палата, само два дена пред Базум да положи заклетва.

За време на тој инцидент беа уапсени неколку лица, а Базум положи заклетва на 2 април 2021 година.

Седмата република исто така беше завршена со државен удар.

Во доцните часови на 26 јули 2023 година, Базум беше соборен со воен удар, а два дена подоцна генералот Абдурхамане Чијани се прогласи за де факто шеф на државата, пренесува N1.