Неколку пати руски беспилотни летала влегле во воздушниот простор на членките на НАТО.
Многумина на Запад се залагаат воениот сојуз да ја прошири својата воздушна одбрана на запад од Украина.
Други сметаат дека таквата одлука е директна војна со Русија.
Во раните утрински часови во неделата (8 септември) два романски борбени авиони Ф-16 полетаа од воздухопловната база во Борча, град во близина на украинската граница. Жителите на регионот беа предупредувани со СМС пораки на мобилни телефони.
Тој итен лет се случи откако романските радари забележаа руски дрон кој навлезе во романскиот воздушен простор.
Дронот, наводно, лебдел таму повеќе од 30 минути и на крајот се свртел назад кон Украина.
Тоа не беше прв инцидент од ваков вид во Романија или на територијата на НАТО.
Само еден ден претходно, руско беспилотно летало се урна во близина на латвискиот град Резекне, веројатно откако залутал таму од соседна Белорусија.
Бројот на вакви инциденти е зголемен во последните четири недели, а Русија изгледа е подготвена за повеќе ризици.
„Се влошува и НАТО навистина мора да најде одговор сега“, изјави за ДВ Џејми Шеј, поранешен заменик-помошник генерален секретар на НАТО за нови безбедносни предизвици.
Шеј, сега висок соработник во „Пријатели на Европа“, тинк-тенк во Брисел, тврди дека алијансата мора „да им даде поголема заштита на своите земји-членки“. Алијансата вети дека ќе ја заштити секоја педа од територијата на НАТО.
Дали Русија го тестира НАТО?
НАТО ги осуди неодамнешните нарушувања на воздушниот простор од страна на Русија, нарекувајќи ги „неодговорни и потенцијално опасни“.
Меѓутоа, во објава на социјалната платформа Х, заменик-генералниот секретар на НАТО во заминување, Мирчеа Џован, истакна дека алијансата нема никакви информации „што укажува на намерен напад на Русија врз сојузниците“.
Експертите како што е Јан Калберг, висок соработник во Центарот за анализа на европската политика со седиште во Вашингтон, се сомневаат дека Русија можеби внимателно го испитува одговорот на НАТО и се обидува да најде несогласувања „помеѓу она што го кажуваме и она што го правиме“.
Тие, исто така, може да се обидат да ја тестираат способноста на сојузниците да комуницираат, изјави тој за ДВ.
Ова прашање беше меѓу темите за кои се разговараше за време на состанокот на НАТО зад затворени врати во Брисел оваа недела.
Се чини дека се зголемува притисокот за НАТО да ги надмине мерките што веќе се воспоставени, вклучително и засилување на надзорот и воздушните патроли и распоредување повеќе системи за противвоздушна одбрана во источните членки на алијансата.
Дали НАТО треба да собори руски беспилотни летала?
Во неодамнешното интервју за Фајненшл тајмс, полскиот министер за надворешни работи Радек Сикорски рече дека Полска, како и другите земји што граничат со Украина, имаат „должност“ да ги соборат руските ракети пред тие да влезат во нивниот воздушен простор.
Во ноември 2022 година, двајца фармери загинаа кога проектил – овој пат украински проектил за воздушна одбрана – експлодираше пред селото Пржеводов, околу пет милји во Полска.
Како суверена нација, Полска секако би можела да направи се што смета дека е неопходно за нејзината одбрана, но малку е веројатно дека полската влада ќе продолжи во оваа насока без колективна одлука на алијансата.
НАТО досега се противеше на предлогот, велејќи дека ризикува Алијансата да стане дел од конфликтот.
„Ескалаторниот начин на размислување“ ја ограничува способноста на земјите од НАТО да си помогнат себеси и на Украина, рече Кристине Берзина, експерт за безбедносна политика во Германскиот фонд Маршал, американски тинк-тенк за јавна политика.
Таа за ДВ посочи дека и покрај тоа што Русија прогласува „црвени линии насекаде“, ниту еволуцијата на западната поддршка за Украина, ниту неодамнешниот упад на Украина на руска територија во регионот Курск, не доведоа до „каков вид катаклизмични резултати на кој било начин“.
Дали тампон зоната може да помогне?
Проширувањето на полската или романската воздушна одбрана над западна Украина ќе и помогне на Полска не само да ги заштити сопствените граѓани, туку и украинските градови како Лавов, рече Берзина.
Тоа би бил важен и добредојден несакан ефект за Украина како што се приближува зимата, вели таа, сезона позната по брзиот пораст на руските напади врз енергетската инфраструктура на Украина.
Шеј, поранешен функционер на НАТО, исто така очекува да се зголемат изгледите за инциденти во воздушниот простор на НАТО, со зголемен број руски напади во западна Украина.
Овој вид на руски беспилотно летало – маченик, од иранско производство – се урна во Летонија.
„Вистинското прашање е: покрај двајцата Полјаци, мора ли да умре уште некој и колку треба да биде ситуацијата пред да се реши такво прашање?
Но Шеј истакна дека ако НАТО одлучи да ги користи своите системи за противвоздушна одбрана преку границата со Украина во ограничена област, „употребата мора да биде доволно ограничена“ за да не се остави впечаток дека „ова го доведува Западот во војна“.
Сепак, штитот „мора да биде оперативно ефикасен“ не само за пресретнување на беспилотни летала, туку и за балистички ракети пред да преминат на територијата на НАТО.
Според Шеј, зона од 100 километри на украинска територија е веројатно „минимумот што дава соодветно време за извидување, набљудување и пресретнување“.
Сојузниците се ограничени од внатрешната политика
На крајот на краиштата, тоа е политичка одлука. Експертите се согласуваат дека ако НАТО сака тампон зона на границата со Украина, има ресурси да воспостави таква.
Но, дали тоа ќе се случи?
Со претстојните претседателски избори во САД и комплицираната внатрешна политика во Франција и Германија, тамошните влади се чини дека не се подготвени да донесат одлуки кои би можеле да бидат критикувани дека ги доведуваат нивните земји на работ на војна со Русија.
„Сè додека Русите намерно не ме таргетираат, ние ќе замижуваме“, рече поранешниот функционер на НАТО Џејми Шеј.
Но, доколку дојде до сериозен инцидент во кој руско беспилотно летало падне, на пример, на супермаркет во земја на НАТО, додаде тој, тоа ќе биде сосема друга приказна, пренесува ДВ.