Беше само уште едно утро на тајванскиот остров Кинмен, на неколку километри од кинескиот брег. Се огласи сирена за воздушен напад.
Во локалната канцеларија на државната администрација, луѓето ги изгаснаа светлата и се скрија под масите.
Други избегаа на подземниот паркинг. Во блиската болница, персоналот побрза да ги лекува луѓето со крвави повреди.
Но, крвта беше лажна, а жртвите беа волонтери. Заедно со државните службеници, тие учествуваа во задолжителни вежби за цивилна одбрана и воени вежби одржани низ Тајван минатиот месец.
Цел? Да се вежба реакцијата на можен напад од Кина, пишува Би-Би-Си.
Кина долго време ветува „повторно обединување“ со автономниот остров Тајван и не ја исклучува употребата на сила.
Тоа е закана што Тајван ја сфаќа сè посериозно.
Претседателот Вилијам Лаи, кој ја презеде функцијата минатата година, стои зад една од најсилните иницијативи за зајакнување на одбраната во последните години.
Сепак, еден од неговите најголеми предизвици е да го убеди сопствениот народ дека треба да се подготви.
Иако неговиот одбранбен замав доби поддршка, тој предизвика и контроверзии.
„Ни требаат овие вежби, верувам дека постои одредена закана од Кина“, вели Бен, финансиски експерт кој работи во Тајпеј: „Но, шансите за кинеска инвазија се мали. Ако навистина сакаа да нè нападнат, веќе ќе го направеа тоа.“
Повеќето луѓе во Тајван – 65% според анкета објавена во мај – веруваат дека нема да има кинески напад во следните пет години.
Од друга страна, САД предупредуваат дека заканата за Тајван е неизбежна и дека Пекинг подготвува армија за да може да изврши инвазија до 2027 година.
Тие не бараат конфликт, туку го користат правото да се бранат.
Лаи и неговата влада често ја повторуваат фразата: „Со подготовка за војна, избегнуваме војна.“
Тие нагласија дека не бараат конфликт, туку го користат правото на Тајван да ги изгради своите одбранбени капацитети.
Тие исто така сакаат да ги зголемат трошоците за одбрана следната година за 23% на 31 милијарда долари, што би било повеќе од 3% од БДП.
По продолжувањето на програмата за регрутација, Тајван сега ги зголеми платите и бенефициите за војската и воведе построга обука.
Овие мерки имаат за цел да ги решат трајните проблеми со недостиг на војници и низок морал – војниците претходно се жалеа на лоша обука.
Владата, исто така, ги подготвува граѓаните за инвазијата, зголемувајќи ја фреквенцијата и обемот на вежбите за цивилна одбрана.
Една од најголемите досега, наречена Вежба за урбана отпорност, се одржа во јули. Во текот на неколку дена, секоја поголема урбана област низ Тајван наизменично одржуваше вежби за воздушен напад.
Жителите во одредени населби мораа да се повлечат во затворени простории, додека хотелите, продавниците и рестораните мораа привремено да ги прекинат операциите.
На патниците не им беше дозволено да влегуваат или излегуваат од возови и авиони. Секој што ќе беше фатен во прекршок ризикуваше казна.
„Пред војната во Украина, не ми беше гајле за Кина“
„Верувам во мирен соживот со Кина, но мора да ја зајакнеме нашата одбрана“, вели Реј Јанг, кој работи во ИТ секторот: „Пред војната во Украина, не ми беше гајле за можноста за кинески напад. Но, по Украина, навистина почнав да верувам дека тоа може да се случи“.
Сепак, некои ја отфрлаат заканата.
„Дури и ако има напад, што можеме да направиме?“ Инженерот Лиу тврди: „Не сум сигурен дека воопшто би извршиле инвазија. Оваа закана отсекогаш постоела.“
Во Кинмен, скептицизмот е уште пораспространет.
Малиот остров, кој во 1940-тите и 1950-тите беше место на конфликт меѓу кинеските и тајванските сили, се смета за прва линија на секој можен напад.
Но, со подобрените односи и економски врски, многумина ја гледаат близината на Кинмен со Кина како благослов, а не како проклетство.
Голем дел од економијата на Кинмен сега е фокусиран на услужување на кинеските туристи кои го преминуваат тесниот морски премин со ферибот од Сјамен, најблискиот кинески град.
Јанг Пеилинг (77) се занимава со трговија во Кинмен. Како девојче, таа била сведок на напад на кинеските сили од Сјамен за време на Втората криза во Тајванскиот теснец во 1958 година. Јанг и нејзиното семејство преживеале криејќи се во планински пештери.
„Сите сме Кинези, сите сме едно семејство“
Децении подоцна, тој ги пречекува туристите од Сјамен во својата продавница: „Кина нема да нè нападне сега. Сите сме Кинези, сите сме едно семејство. Зошто би ни наштетиле, нам, обичните луѓе?“
Многу Тајванци го делат ставот дека инвазијата на Тајван би била премногу скапа и бесмислена за Кина.
Пекинг постојано нагласува дека сака „мирно повторно обединување“, што некои го гледаат како сигнал дека не сака да го распарчи Тајван.
Друг фактор што долго време всадуваше безбедност кај тајванскиот народ е тоа што САД се законски обврзани да ја штитат безбедноста на Тајван.
Иако анкетите сугерираат дека чувството за безбедност ослабело под претседателот Доналд Трамп, некои сè уште веруваат дека САД би му помогнале на Тајван во случај на напад.
Воената моќ на Кина не може да се спореди со американската
„Не е наивно да се верува дека Кина не претставува закана за Тајван и дека никогаш нема да го нападне Тајван. Да, Си Џинпинг има стратешки воени намери кон Тајван, но сегашната воена сила на Кина не може да се спореди со американската“, рече Шен Минг-ши, аналитичар за одбрана во INDSR.
Но, по децении справување со закани, сега постои „чувство дека Пекинг е како момчето што извикало „волк““, вели Вен-ти Сунг, политиколог на Австралискиот национален универзитет:
„Психолошки, не можете да ја сфатите секоја закана сериозно без да полудите. Затоа луѓето се исклучуваат поради ментално здравје“.
Дали Кина ќе изврши инвазија долго време е егзистенцијална тема на дебата во Тајван.
Но, итноста на прашањето нагло се зголеми со неодамнешната ескалација на тензиите, особено по изборот на Вилијам Лаи минатата година.
Лаи инсистира дека Тајван никогаш не бил дел од Кина, а неговата Демократска прогресивна партија (ДПП) е презирана од кинеската влада и е етикетирана како „сепаратисти“.
Нема потреба формално да се прогласи независност
Секое формално прогласување независност од страна на Тајван би можело да предизвика воена акција од страна на Кина, која има закон според кој ќе се прибегне кон „немирни средства“ за да се спречи „отцепувањето“ на Тајван.
Лаи тврди дека Тајван е веќе суверена држава и затоа нема потреба формално да прогласи независност.
Експертите се поделени околу тоа дали Кина навистина планира наскоро да изврши инвазија.
Но, некои, особено тајванската влада, веруваат дека посуптилна инвазија можеби веќе е во тек: онаа во која Кина се обидува да ги освои срцата и умовите на обичните Тајванци со надеж дека еден ден ќе изберат обединување.
Пекинг спроведе кампањи за дезинформации и операции за влијание.
Студија на Институтот V-Dem на Универзитетот во Гетеборг покажа дека Тајван е најчеста цел во светот на дезинформациски кампањи започнати од странска влада со години.
Во март, Лаи предупреди за продлабочување на кинеското влијание врз економијата, културата, медиумите, па дури и владата на Тајван и најави неколку мерки за зајакнување на безбедноста. Неколку тајвански војници и воени функционери се затворени поради наводно шпионирање за Кина.
Повеќето Тајванци сакаат статус кво
Во меѓувреме, прокинеските познати личности на Тајван, влијателните лица на социјалните медиуми и кинеските партнери на тајванските граѓани се најдоа под строг надзор, а некои беа депортирани или принудени да заминат.
Лаи, исто така, поддржа длабоко контроверзно движење за граѓански права насочено кон соборување на опозициските политичари кои се сметаат за премногу блиски до Кина.
Но, постои и непријатност. Едно мислење е дека одбранбениот замав и реториката на Лаи ја провоцираат Кина, што може да доведе до војна. Анкетите постојано покажуваат дека мнозинството од тајванското население сака „статус кво“, што значи дека не сакаат ниту обединување со Кина, ниту формално прогласување независност.