Украина ги засили своите напори да се приклучи на НАТО откако Русија ја нападна земјата минатата година.
Додека источноевропските земји велат дека на Киев треба да му се понуди некој вид на патоказ на самитот на НАТО во Вилнус на 11-12 јули, САД и Германија се претпазливи од каков било потег што би можел да ја доведе Алијансата поблиску до војна со Русија, според Ројтерс.
Рускиот претседател Владимир Путин го наведе проширувањето на НАТО кон руските граници во последните две децении како клучна причина за одлуката да се испрати десетици илјади војници во соседна Украина на 24 февруари 2022 година.
Секое проширување на Организацијата на Северноатлантскиот договор мора да биде договорено од сите 31 членка.
Какви чекори има преземено Украина на својот пат кон членство во НАТО, кој е можен компромис за следните чекори и каков е рускиот поглед на развојот на настаните?
„Алтернативен“ начин
Назад во 2008 година, НАТО на самитот во Букурешт се согласи Украина, која беше дел од Советскиот Сојуз со која управува Москва до нејзиниот распад во 1991 година, на крајот може да се приклучи на Алијансата.
Но, лидерите на НАТО не му го дадоа на Киев таканаречениот акционен план за членство (МАП), кој е патоказ за неговиот пристап кон воениот блок.
Москва потоа го анектираше Крим во 2014 година и ги поддржа претставниците на сепаратистите во источна Украина.
Во посетата на Киев овој април, генералниот секретар на НАТО Јенс Столтенберг рече дека Украина „има заслужено место“ во НАТО, но подоцна јасно стави до знаење дека нема да може да се приклучи се додека војната со Русија, чии сили сега заземаат многу на исток и југ од Украина.
– Да се стане членка на НАТО среде војна не е на дневен ред. Прашање е што ќе се случи кога војната ќе заврши – рече Столтенберг.
Украинскиот претседател Володимир Зеленски на почетокот на јуни изјави дека неговата земја го разбира овој став, но на крајот на месецот тој ги повтори повиците Украина да добие „политичка покана“ за НАТО на самитот.
„Време е Алијансата да престане да бара изговори“
Дмитро Кулеба, министерот за надворешни работи на Украина, оцени дека НАТО треба барем да преземе конкретни чекори за приближување на оваа земја до членство, токму на самитот во Литванија следната недела.
– Време е Алијансата да престане со изговорите и да го започне процесот што води кон конечниот пристап на Украина. Она што ни треба е јасна, писмена изјава од сојузниците што го отвора патот за пристапување – вели Кулеба во текстот објавен на „Форин аферс“.
Според процесот на МАП следен од другите поранешни комунистички земји во Источна Европа, кандидатите мора да докажат дека ги исполнуваат политичките, економските и воените критериуми и дека се способни воено да придонесат во операциите на НАТО.
Од 1999 година, повеќето земји кои сакаат да се приклучат на НАТО учествуваат во МАП, иако оваа процедура не е задолжителна: Финска и Шведска, претходно неутрални земји кои тесно соработуваа со НАТО, беа поканети директно да се приклучат на Алијансата.
„Русија повторно ќе го започне конфликтот…“
Не е јасно како ќе изгледа патот на Украина кон членство бидејќи се повеќе земји, вклучувајќи ги Велика Британија и Германија, предлагаат да се прескокне процесот на МАП за Украина.
Со таков потег, НАТО би можел да одговори на барањата на Киев и неговите сојузници во Источна Европа да го надминат јазикот на договорот од самитот во Букурешт од 2008 година, без да ѝ понуди на Украина вистинска покана или распоред.
Летонскиот премиер Кришјанис Каринш изјави дека Русија ќе го рестартира конфликтот доколку на Украина не ѝ се дозволи да влезе во НАТО по завршувањето на војната.
– За да имаме траен мир, ќе ни треба Украина. Независна, слободна и ослободена Украина, како дел од НАТО алијансата – рече тој.
Украинската војска направи големи чекори кон стандардите на НАТО од почетокот на руската инвазија.
Процесот се забрзува бидејќи советското оружје и муниција постепено исчезнуваат, а Западот ги обучува украинските војници според стандардите на НАТО и испраќа сè понапредно оружје.
Зошто членството на Украина во НАТО е толку чувствително?
Клаузулата за взаемна помош лежи во срцето на сојузот, кој беше формиран во 1949 година со примарна цел да се спротивстави на ризикот од советски напад на сојузничката територија.
Тоа се наведува како една од главните причини зошто Украина не може да се приклучи на НАТО додека е во конфликт со Русија, бидејќи може веднаш да ја втурне Алијансата во активна војна.
Клаузулата, „член 5“ од Вашингтонскиот договор за НАТО, вели дека „нападот врз еден сојузник се смета за напад врз сите сојузници“.
Столтенберг јасно стави до знаење дека иако НАТО мора да разговара за опциите за обезбедување на Украина со безбедносни гаранции за повоениот период, тие гаранции од член 5 ќе бидат само за полноправни членки на Алијансата.
Кремљ го прикажува проширувањето на НАТО како доказ за непријателството на Западот кон Русија, што западните сили го негираат, велејќи дека алијансата е целосно одбранбена по природа.
Ако Украина се приклучи на НАТО, Москва рече дека тоа ќе предизвика проблеми во иднина и предупреди на „нејасен одговор“ за да се осигура дека влезот на Украина во алијансата нема да се случи.
Сите информации поврзани со најновите случувања со војната во Украина можете да ги прочитате ТУКА.