Северна Кореја масовно испраќа работници во Русија, каде што се принудени да работат во услови слични на ропство.
На овој начин се обидуваат да го компензираат огромниот недостиг на работна сила, влошен од руската инвазија на Украина.
Јужнокорејските разузнавачки претставници тврдат дека Кремљ го пополнува недостигот на работна сила со овие работници, додека ги мобилизира сопствените граѓани, ги испраќа во војна или ги губи поради бегство од земјата, дознава Би-Би-Си.
Тие разговарале со шест севернокорејски работници кои избегале од Русија откако започнала војната, заедно со владини претставници, истражувачи и оние кои помогнале во спасувањето на работниците.
Тие се придружувани од агенти, не им е дозволено да разговараат со никого.
Тие детално раскажале како мажите биле подложени на „ужасни“ услови за работа и како севернокорејските власти ги заоструваат контролите врз работниците за да ги спречат да избегаат.
Еден од работниците, Џин, изјавил за Би-Би-Си дека кога слетал на рускиот Далечен Исток, од аеродромот до градилиштето го следел севернокорејски агент, кој му наредил да не зборува со никого ниту да гледа ништо.
„Надворешниот свет е наш непријател“, му рекол агентот.
Тој веднаш бил испратен да работи на градење високи станбени згради повеќе од 18 часа на ден, рече тој.
Сите шест работници со кои разговараше Би-Би-Си ги опишаа истите тешки работни денови – будење во 6 часот наутро и принудување да градат облакодери до 2 часот наутро следниот ден, со само два дена одмор годишно.
„Беше како да умираме“
„Будењето беше застрашувачко, сфаќањето дека мора повторно да го доживеете истиот ден“, рече друг градежен работник, Тае, кој успеал да избега од Русија минатата година.
Тае се сети како му се грчеле рацете наутро, парализиран од работата од претходниот ден.
„Некои луѓе ги напуштаа своите работни места за да спијат во текот на денот или заспиваа стоејќи, но надзорниците ги наоѓаа и ги тепаа. Беше како да умираме“, рече друг работник, Чан.
„Условите се навистина ужасни“, рече Канг Донг-ван, професор на јужнокорејскиот универзитет Донг-А, кој неколку пати патувал во Русија за да интервјуира севернокорејски работници. „Работниците се изложени на многу опасни ситуации. Ноќе, светлата се исклучени и тие работат во темница, со малку безбедносна опрема.“
Тие се затворени дење и ноќе на градилиштата
Работниците изјавија за Би-Би-Си дека се затворени деноноќно на градилиштата, каде што ги следат агенти на севернокорејскиот оддел за државна безбедност.
Тие спијат во валкани, преполни контејнери полни со инсекти или на подовите на недовршени станбени згради, со церади навлечени преку вратите за да се обидат да се заштитат од студот.
Еден работник, Нам, рече дека еднаш паднал четири метри од градилиште и си го „скршил“ лицето, оставајќи го неспособен за работа.
Дури и тогаш, неговите претпоставени не му дозволиле да го напушти градилиштето за да ја посети болницата.
Во минатото, десетици илјади Севернокорејци работеле во Русија, заработувајќи милиони фунти годишно за севернокорејскиот лидер Ким Џонг Ун и неговиот режим со ограничени пари.
Потоа, во 2019 година, ОН им забрани на земјите да ги користат тие работници во обид да го прекинат финансирањето на Ким и да го спречат да гради нуклеарно оружје, што значеше дека повеќето беа испратени дома.
Повеќе од 10 илјади работници беа испратени во Русија
Но, повеќе од 10.000 работници беа испратени во Русија минатата година, според јужнокорејски разузнавачки службеник кој разговараше со Би-Би-Си под услов на анонимност.
Медиумите пишуваат дека се очекува уште поголем број работници да пристигнат оваа година, а Пјонгјанг би можел да испрати вкупно повеќе од 50.000 од нив.
Ненадејниот прилив значи дека севернокорејските работници сега се „низ цела Русија“, додаде службеникот.
Додека повеќето работат на големи градежни проекти, други се распоредени во фабрики за облека и ИТ центри, рекоа тие, што е кршење на санкциите на ОН со кои се забранува користењето на севернокорејска работна сила.
Податоците на руската влада покажуваат дека повеќе од 13.000 Севернокорејци влегле во земјата во 2024 година, 12 пати повеќе од претходната година.
Речиси 8.000 од нив влегле со студентски визи, но ова е тактика што Русија ја користи за да ја заобиколи забраната на ОН, според службено лице од разузнавањето и експерт.
„Тие се евтини и не запаѓаат во проблеми“
Во јуни, висок руски функционер, Сергеј Шојгу, за прв пат призна дека 5.000 Севернокорејци ќе бидат испратени да го обноват Курск, руски регион кој беше заземен од украинските сили минатата година, но оттогаш е отфрлен.
Јужнокорејски функционер рече дека е „многу веројатно“ дека некои Севернокорејци наскоро ќе бидат распоредени да работат на проекти за реконструкција на украинските територии окупирани од Русија.
„Русија во моментов страда од сериозен недостиг на работна сила, а Севернокорејците нудат совршено решение. Тие се евтини, вредни и не запаѓаат во проблеми“, рече Андреј Ланков, професор на Универзитетот Кукмин во Сеул и експерт за односите меѓу Северна Кореја и Русија.
Овие работни места во странство во градежништвото се многу барани во Северна Кореја бидејќи ветуваат подобра плата отколку работењето дома.
Повеќето работници заминуваат со надеж дека ќе избегаат од сиромаштијата и ќе можат да купат куќа за своето семејство или да започнат бизнис кога ќе се вратат.
Само најдоверливите мажи се избираат по строга проверка и мора да ги остават своите семејства.
Поголемиот дел од заработката оди во државата како „такса за лојалност“
Но, поголемиот дел од нивната заработка се испраќа директно во севернокорејската држава како „такса за лојалност“.
Преостанатиот дел, обично помеѓу 100 и 200 долари месечно, се евидентира во сметководството.
Работниците ги добиваат овие пари само кога ќе се вратат дома. Ова е тактика, велат експертите, што ги спречува да избегаат.
Во интервју за Би-Би-Си, работникот Џин се сети како другите работници ги нарекувале робови.
„Вие не сте луѓе, само машини што можат да зборуваат“, се подбиваа тие.
Во еден момент, менаџерот на Џин му рекол дека можеби нема да ги добие парите кога ќе се врати во Северна Кореја бидејќи на државата ѝ се потребни.
Потоа решил да го ризикува својот живот за да избега.
Тае ја донел одлуката да избега откако гледал видеа на YouTube на кои се гледа колку се платени работниците во Јужна Кореја.
Една ноќ, ги спакувал своите работи во корпа за отпадоци, ставил ќебе под чаршафите за да изгледа како сè уште да спие, и се искрал од градилиштето.
Запрел такси и патувал илјадници километри низ земјата за да се сретне со адвокат кој му помогнал да организира патување до Сеул.
Мал број работници успеале да избегаат
Во последниве години, мал број работници успеале да ги организираат своите бегства користејќи забранети половни паметни телефони, купени со заштеда на малиот дневен џепарлак што го добивале за цигари и алкохол.
Во обид да ги спречат тие бегства, повеќе извори изјавиле за Би-Би-Си дека севернокорејските власти сега преземаат мерки против веќе ограничената слобода на работниците.
Според професорот Канг од Универзитетот Донг-А, еден начин на кој режимот се обидел да ги контролира работниците во текот на изминатата година е преку нивно почесто подложување на идеолошки обуки и сесии за самокритика, во кои се принудени да ја прогласат својата верност кон Ким Џонг Ун и да ги евидентираат своите неуспеси.
Ретките можности за напуштање на градилиштето исто така се намалени.
„Работниците порано излегуваа во групи еднаш месечно, но неодамна овие излегувања се намалија на речиси нула“, додаде професорот Канг.
„Овие работници ќе бидат наследство од военото пријателство меѓу Ким и Путин“
Ким Сеунг-чул, активист од Сеул кој помага во спасувањето на севернокорејските работници од Русија, рече дека тие излегувања се контролираат построго.
„Порано им беше дозволено да заминуваат во парови, но од 2023 година мора да патуваат во групи од по пет лица и се следат поинтензивно“.
Во таква клима, помалку работници успеваат да избегаат.
Владата на Јужна Кореја соопшти дека бројот на Севернокорејци кои ја напуштаат Русија и доаѓаат во Сеул секоја година е преполовен од 2022 година – од околу 20 годишно на само десет.
Ланков, експерт за односите меѓу Северна Кореја и Русија, рече дека репресијата веројатно била подготовка за доаѓањето на многу поголем број работници.
„Овие работници ќе бидат трајно наследство од военото пријателство меѓу Ким и Путин“, рече тој и тврди дека работниците ќе продолжат да пристигнуваат долго по завршувањето на војната и по завршувањето на распоредувањето на војници и оружје.