Минатиот петок, безбедноста на Европа накратко зависеше од пет пилоти – тројца Руси и двајца Италијанци.
Два италијански авиони Ф-35, со кодно име „Дух 1“ и „Дух 2“, полетаа од база во близина на Талин за да пресретнат три руски МиГ-31 кои влегоа осум километри длабоко во естонскиот воздушен простор.
Италијанците ги навалиле крилјата во стандарден маневар како знак на предупредување, на што Русите возвратиле со ист потег. Еден пилот дури и замавнал.
Во следните 12 минути имаше тивка воздушна придружба сè до Калининград – невообичаено долго за повреда на територијата на НАТО.
Овој пат немаше пукање, иако руските авиони носеа ракети воздух-воздух.
„Секој пат сме горди на нашата реакција“, рече полковник Гаетано Фарина, командант на италијанската мисија „Балтички орел III“, според британскиот „Телеграф“.
Естонија повикува на консултации
НАТО го следи воздушниот простор на балтичките држави, кои немаат свои борбени авиони.
Од почетокот на август, Италијанците интервенираа седум пати, но за прв пат инцидентот се случи на естонска територија.
Талин веднаш ги активираше консултациите согласно член 4 од договорот со НАТО.
„Можеби нашиот систем треба да биде појасно дефиниран“, рече естонскиот пратеник Ерик-Нилес Крос, предупредувајќи дека Русија постојано ги тестира своите граници.
Естонците потсетуваат дека во последната деценија регистрирале најмалку 40 повреди на воздушниот простор.
Овој пат немало отстапување – Русите не го промениле курсот, туку го продолжиле летот над естонска територија.
Зошто немало реакција како во 2015 година?
Инцидентот го покрена прашањето зошто НАТО не реагираше како што реагираше Турција во 2015 година, кога руски авион беше соборен по само 17 секунди во турскиот воздушен простор.
Фарина верува дека е можно да станува збор за грешка на пилотот, бидејќи биле користени постари авиони.
Естонската влада нагласува дека руските авиони не го загрозиле копното, ниту биле опремени за напад врз цели на земја.
Сепак, одлуката за отворање оган не е само на земјата домаќин.
Правилата се доверливи и секоја членка може да постави ограничувања за користење на своите авиони.
Италија, на пример, може да инсистира на воздржан пристап.
Конечните одлуки често ги донесуваат командантите во Германија и САД, но и со политички договори на највисоко ниво.
„Проблемот со заканите е што тие треба да се спроведат“, предупредува Ед Арнолд од Кралскиот институт за обединети служби со седиште во Лондон.
Тој додава дека „Путин би можел да испрати пилоти на квази-самоубиствени мисии за да предизвика реакција од НАТО и да создаде раздор во Алијансата“.
Естонија инвестира рекордни суми во одбраната
Во Талин се плашат од повторување со поагресивен исход, па затоа брзо ја зајакнуваат армијата.
До крајот на годината ќе пристигнат новите системи за воздушна одбрана Ирис-Т, а до 2029 година, средствата за одбрана треба да достигнат 5,4 проценти од БДП – највисоко во рамките на НАТО.
„Повикувањето на Член 4 не значи дека сме загрижени“, истакна Јонатан Всевиов, генерален секретар на естонското Министерство за надворешни работи. „Ние сме целосно уверени во нашата способност за одбрана, заедно со нашите партнери.“
Сепак, Естонија не планира да купува свои ловци, па затоа одлуката за евентуално соборување на руските авиони останува во рацете на Алијансата.
Малку војници се распоредени на границата со Русија, бидејќи повеќето од нив се ангажирани во Украина.
Талин очекува повеќе „сиви“ закани – пропаганда, упади со беспилотни летала и гранични инциденти.