Многумина ќе ја паметат 2020 година по злото, по заклучувањата, пандемијата на коронавирусот, стравот и неизвесноста што ќе ги чувствуваме долго време.
Сепак, велат научниците – тоа не е ниту во „топ 10“ најлошите години во историјата!
И, неславно, првото место на таа листа секако може да заземе 1816 година.
Исто така наречена „година без лето“, 1816 година била навистина најстрашната година од постоењето на метеоролошката документација.
Исто така позната во САД како „Eighteen hundred and froze to death“, ова е годината што во историјата ќе остане запаметена како онаа во која сите дванаесет месеци биле зимски!
Сè започнало во март, а јануари и февруари биле просечни, но тогаш температурата почнала опасно да опаѓа.
Во април и мај, дождот не престанал. Во јуни и јули, наместо сонце, паднал снег, а мразот бил секојдневен. Планетата чекала лето, но едноставно тоа не дошло, туку по зимата дошла есента, а потоа повторно зима!
Овој пат била проследен со огромни поплави, особено во Европа.
Што всушност се случило?
Немало објаснување за овој феномен! Дури во 1920 година американскиот научник Вилијам Хамфрис изнесе хипотеза која сè уште е прифатена од повеќето климатолози.
Имено, во април 1815 година, вулканот Тамбуру на островот Сумбава во Холандска Источна Индија (денешна Индонезија) еруптирал и исфрлил огромна количина вулканска пепел во атмосферата.
Ова било познато затоа што голем дел од северната хемисфера била покриена со облаци од прашина и нечистотија, но дури во јуни 1816 година станало јасно дека нема да заврши тука.
Други вулкани кои биле активни во тој период биле Суфриере во Сент Винсент на Карибите и Мејон на Филипините.
Вообичаено е глобалните температури да опаѓаат по масовна вулканска ерупција, бидејќи има помалку сончево зрачење продира во атмосферата на земјата. Во 1816 година тоа не се случило тоа!
Последици од „годината без лето“
Земјоделството било на колена, а цената на храната се зголемила за десет пати. Мразот ги уништил сите посеви, а гладот што следувал започнал цела низа злосторства, социјални немири и протести низ целиот свет.
Летото кога „се роди“ Франкенштајн
Во 1816 година, Мери Шели, Џон Вилијам Полидори и нивните пријатели биле гости на Лорд Бајрон на Женевското езеро во текот на летото.
Мери се сети дека е „влажно, воопшто не благо лето и непрекинатите дождови честопати нѐ заклучуваа со денови во нашите куќи“. Во таква атмосфера, една вечер се обложиле на тоа кој може да напише пострашна бајка.
Мери Шели ги напишала основите на приказната, кои подоцна ќе ги вметне во нејзиниот роман „Франкенштајн“.
Се проценува дека гладот убил 200.000 луѓе само во Европа. Ирска била меѓу најтешко погодените земји, а Кинезите биле принудени да престанат да садат ориз и да започнат да одгледуваат, во тој момент, попрофитабилен афион, ширејќи го она што подоцна ќе се знае како пазар на опиум.
Во Велика Британија и Франција избувнале немири, а магацините со храна биле ограбени.
Насилството било најсилно во Швајцарија, која имала малку обработливо земјиште, а владата во таа земја прогласила вонредна состојба поради општ глад.
Кафеав снег паѓал во Унгарија, а црвен во Италија. Снег е забележан и во Тајван, кој инаку има тропска клима.
Во Америка, многу историчари сметаат дека „Годината без лето“ е главната причина за движењето на американските колонисти на запад.
Населението започнало да бара побогато земјиште и подобри услови за земјоделски култури.
Покрај гладот, се ширела и болеста
Бидејќи студот ја парализирале северната хемисфера, монсуните ја опустошиле јужната, па наскоро следела една од најсмртоносните епидемии на тифус во историјата. Мртвите се броеле во десетици илјади.