Џулиус Роберт Опенхајмер бил американски физичар и клучна фигура во проектот Менхетен, американската програма за развој на атомска бомба.
За време на Втората светска војна на него работеле речиси 150.000 луѓе, директно или индиректно, во најголема тајност.
Опенхајмер е роден на 22 април 1904 година во Њујорк во богато семејство на германско-еврејски имигранти, а на рана возраст развил голем интерес за науката.
Дипломирал во 1925 година по хемија на Харвард, а потоа се заинтересирал за физика, студирал на Кембриџ и докторирал во 1927 година во Гетинген, Германија – на само 23 години.
Подоцна станал редовен професор по физика на Беркли.
Во триесеттите години на минатиот век, Опенхајмер работел во различни научни институции и дал значаен придонес во теоретската физика.
Во своето истражување, тој особено се фокусирал на квантната механика, нуклеарната физика и теоријата на неутронските ѕвезди.
Проектот Менхетен
Во доцните 1930-ти, неколку научници кои избегаа од Европа во САД веруваа дека нацистите можат да користат нуклеарна фисија за да направат бомби.
Тие го убедија најпознатиот физичар на неговото време, Алберт Ајнштајн, кој исто така емигрирал во САД, да му напише писмо на тогашниот американски претседател Френклин Д. Рузвелт.
Во светлината на разузнавачките извештаи, а можеби и поради наговорот на Ајнштајн, било одлучено да се забрза развојот на атомската бомба.
Така започнала трката против нацистичка Германија.
Во 1942 година, Џ. Роберт Опенхајмер бил назначен за научен директор на проектот Менхетен.
Тој собра тим од научници кои работеле дење и ноќе за да ја развијат оваа револуционерна технологија.
Главната база на проектот Менхетен беше Националната лабораторија Лос Аламос во Ново Мексико.
Таму, Опенхајмер ја координирал научната работа за атомската бомба и го искористил своето огромно знаење за да реши бројни технички предизвици.
Морална дилема
Првата атомска бомба беше успешно тестирана на 16 јули 1945 година во близина на Аламогордо, Ново Мексико.
Опенхајмер присуствувал на овој историски настан.
Размерот на разорната моќ на „неговата“ атомска бомба длабоко го потресла. Подоцна цитирал стих од индискиот еп „Бхагавад Гита“ (Песна на блажените): „Сега станав смрт, уништувач на световите“.
И навистина: Опенхајмер исто така бил корисен во изградбата на бомбите што беа фрлени на Хирошима и Нагасаки на крајот на војната во 1945 година, предизвикувајќи огромна смрт и уништување.
Опенхајмер бил толку шокиран од последиците од неговата научна работа што по војната се залагал против понатамошниот развој на бомбите и станал еден од најострите критичари на политиката за вооружување.
Животот на брилијантниот и контроверзен физичар инспирираше бројни биографии, документарни филмови, серии, па дури и опера.
Адаптација на наградената биографија
Познатиот режисер Кристофер Нолан („Inception“, „Dunkerk“, „Tenet“) е ко-сценарист и режисер на долгоочекуваниот филм „Опенхајмер“.
Филмот е базиран на книгата „Американски Прометеј: Триумфот и трагедијата на Џ. Роберт Опенхајмер“ на Гај Бирд и Мартин Џеј Шервин, добитник на Пулицерова награда.
Својот интерес за оваа тема Кристофер Нолан го објаснува вака: „Сакав да ја ставам публиката во мислите и искуствата на личност која беше во самиот центар на најголемата промена во историјата“.
Ј. Роберт Опенхајмер го обликуваше светот во кој живееме – во добро или во лошо. И неговата приказна треба да се види за да се верува. Полн е со контрадикторности и етички дилеми – и ова е материјал кој отсекогаш ме интересирал“.
Тој вели дека голем предизвик бил „да се раскаже приказната за личност која била вклучена во крајно деструктивни настани, но која била мотивирана од вистинските причини. Сакавме овие настани да ги раскажеме од негова гледна точка“.
Филмски ѕвезди и во споредни улоги
Филмот е богато зачинет со холивудски ѕвезди: Килијан Марфи го игра Роберт Опенхајмер, а Емили Блант неговата сопруга, биологот и ботаничар Кетрин „Кити“ Опенхајмер. Хартнет, Рами Малек и Кенет Брана.
Покрај импресивната листа на актери и актерки, Кристофер Нолан се потпира и на одличната кинематографија.
„Опенхајмер“ е снимен на филм од IMAX 65 мм за големото платно.
Сцените раскажани од перспективата на Опенхајмер се прикажани во боја, додека оние што се фокусираат на неговиот подоцнежен противник Луј Штраус се во црно-бело: овие сцени од новиот тип на филм 5 бараат развој на нов филм од црн филм6.
Во браникот на комунистичкиот ловец
„Опенхајмер“ ја раскажува и приказната што се случи по проектот Менхетен: по војната, Џ. Роберт Опенхајмер се посветил на промовирање меѓународна соработка и кампања за нуклеарно разоружување.
За време на Студената војна, тој бил цел на ФБИ и антикомунистите предводени од Џозеф Мекарти.
Во една од клучните сцени на филмот, Опенхајмер е повикан пред Комитетот за атомска енергија на американскиот Сенат исто како што беше „вистинскиот“ Опенхајмер во 1954 година.
Ј. Роберт Опенхајмер ја продолжил својата работа како теоретски физичар и професор и по педесеттите.
Во 1963 година, тој ја доби наградата Енрико Ферми за неговиот придонес во теоретската физика на програмата за атомска енергија како компензација за дискриминацијата што ја доживеа под Мекарти, Луис Штраус и претседателот Ајзенхауер.
Таа веќе стана симбол на конфликтот меѓу моралот, науката и политиката.
Ј. Роберт Опенхајмер остана влијателна фигура во физиката во текот на неговиот живот.
До неговата смрт во 1967 година, тој беше директор на Институтот за напредни студии во Принстон, Њу Џерси. Неговото наследство е контроверзно до ден-денес.
Научните достигнувања и моралните размислувања на Опенхајмер продолжуваат да влијаат на дебатата за нуклеарното оружје и нивното влијание врз општеството.