Опасната дрога фентанил се шири сè повеќе на Балканот, особено во Бугарија. Се користи како замена за хероин, а стотици илјади луѓе починале од неа во САД.
Иво (40) користи наркотици повеќе од 20 години.
„Почнав со марихуана како студент, ги пробав сите апчиња – дијазепам, кодеин… Се чувствувам како во одреден момент од растењето да го изгубив контактот со моите врсници, се чувствував осамено, дрогата ми даде чувство на припадност и ја задоволи мојата тинејџерска желба да бидам сакан“, ја започнува својата исповед.
Тој пробал речиси сите наркотици и половина од животот го поминал обидувајќи се да се извлече од пеколот на дрогата.
Пред многу години, наишол на фентанил, кој во тоа време не бил толку популарен на Балканот.
„Користев нелегален фентанил во прав, го добив од дилер. Сè започна кога го прашав мојот дилер за хероин, кој ми даде фентанил. Другата подмолна работа беше што никој не ти кажува што земаш. Само претпоставував, но не знаев сè до 2020 година, кога ме запреа во мојот автомобил, го најдоа кај мене, ми ја одзедоа возачката дозвола, а тестот покажа дека користам фентанил. Тоа траеше многу долго време. Фентанилот е подмолна дрога, многу луѓе починале од него“, вели Иво.
Фентанилот е моќен опијат, 100 пати појак од морфинот. Се користи во медицината како лек против болки, како и во анестезија.
Како лек, доаѓа во течна форма и во форма на фластер. Достапен е со специјален жолт рецепт и е исклучително строго контролиран.
„Се користи како лек против болки кај пациенти со рак, но бидејќи има многу силен ефект, може да се комбинира со разни лекови. Фентанил е пронајден и во куќи на ужаси. Како стигнал таму мора да утврдат органите за спроведување на законот, но некои од хипотезите се застрашувачки“, вели Георги Момеков, декан на Фармацевтскиот факултет при МУ-Софија.
Нарко-картелите не се двоумеа и брзо го насочија вниманието кон производството на нелегален фентанил во прав.
„Во САД, овој процес започна во 2009 година. Со пренасочување на легални пратки, тие спроведоа голема истрага и приведоа 95 лекари кои издадоа рецепти за купување фентанил. Огромен број луѓе почнаа да го користат“, рече Стефан Бакалов, раководител на одделот за „Борба против трговија со дрога“ во Царинската агенција.
Фентанилот е сè попопуларен на улиците
Соединетите Американски Држави се земјата најтешко погодена од смртоносниот опијат, со десетици илјади смртни случаи од предозирање регистрирани во последните години.
„Бројот на смртни случаи во 2023 година е 110.000, што значи дека на секои 5 минути умира по едно лице. Ова е многу застрашувачки. На секои 36 минути умира по едно лице од лек препишан од лекари. Ситуацијата таму е многу посериозна и не е случајно што многу се зборува за фентанилот, особено за неговата забрана за увоз од Мексико“, вели Александар Панајотов, раководител на Националниот фокус центар за дрога и зависност од дрога.
Главен снабдувач на фентанил во Бугарија е Кина.
„На крајот на 2011 година, владата го забрани производството на фентанил и, секако, неколку земји се приклучија на производството. Прекурсори за производство на фентанил почнаа да се произведуваат. Повеќе од 20 компании се дистрибутери, што доведе до фактот дека дрогата се произведува во Европа и САД. Хероинот исчезнува од пазарот, а фентанилот се појавува како соодветна и поефикасна замена“, додаде Бакалов.
Смртоносниот опијат веќе влезе на Балканот. Иво вели дека во последниве години станува сè попопуларен и лесно е достапен на улица.
„Нема чист хероин, или се меша со фентанил за да биде појак. Тогаш мораше да се бара одделно, но сега најчесто се нуди, поевтино е“, вели Иво.
Според Александар Панајотов, еден грам хероин може да се најде за 30 лева (околу 1.000 денари).
Иако во претходните години имаше изолирани смртни случаи, минатата година Бугарија забележа драстичен скок на бројот на смртни случаи од предозирање.
„Во текот на изминатата година, имаше зголемување на бројот на смртни случаи поврзани со употребата на фентанил. За 2024-2025 година, бројот на смртни случаи, според судската медицина во болницата Александровск, веројатно ќе биде над 30“, додаде Панајотов.
Толку е силен што дури и милиграм од кафеавиот прав може да биде фатален.
„Во случај на предозирање, централниот нервен систем и респираторниот центар се потиснати, што е исто така причина за фатално труење. Килограм фентанил може да убие околу половина милион луѓе“, вели Момеков.