Сезонско афективно нарушување или зимска депресија може да влијае на секого. Се карактеризира со меланхолија и чувство на безволност, а единствениот ефикасен начин за лекување на оваа состојба е зголемување на физичката активност.
Иако нашиот живот е сменет од сите дефиниции за нормалноста веќе десет месеци, корона вирусот не е единствениот виновник за нашето лошо расположение – пократките денови, дождливото небо и слабото сонце се оние кои предизвикуваат сезонски нарушувања на расположението кај чувствителните луѓе, колоквијално наречено зимска депресија.
Оваа сезонска болка го напаѓа секој десетти Европеец и влијае на дури 40 проценти од жителите на скандинавскиот полуостров. Зимската депресија се дијагностицира кај луѓе кои се во депресија секој ден, најмалку две недели и кај кои меланхоличното расположение се повторува две години по ред.
Таа минлива меланхолија од сезонски карактер, која ќе ја препознае секој од нас, ја обележа психијатарот Норман Розентал со терминот зимска депресија, односно сезонско афективно нарушување.
Во неговото најпознато дело „Зимски блуз – сè што треба да знаете за да го надминете сезонското нарушување на афективноста“, тој објаснува дека постојат три предизвикувачи за продолжување на оваа болка – недостаток на невротрансмитер на серотонин, преосетливост на очите на намалено дневно светло и нарушување на деноноќниот ритам, што предизвикува рано стемнување.
Според овој психијатар, главни сојузници во борбата против „зимскиот блуз“ се физичката активност на отворено, лесната терапија и одењето во потоплите региони. Бидејќи зимската депресија е предизвикана од дефицит на сончева светлина, луѓето склони кон меланхолија треба да поминуваат што повеќе време на дневна светлина и одење.
Физичката активност го подигнува нивото на т.н. невротрансмитери на задоволство, а правилната исхрана може да биде сојузник во третманот на сезонската депресија – се препорачува да се намали внесот на јаглени хидрати и да се јаде храна богата со протеини и витамини.
Колку сме подалеку од екваторот, толку е поголема фреквенцијата на сезонско афективно нарушување – некој што живее во Канада има поголем ризик од развој на сезонска депресија отколку жителите на Флорида и Калифорнија.
На пример, во Флорида, само 1,5 процент од луѓето страдаат од „зимскиот блуз“, додека во северен Њу Хемпшир, дури десет проценти од населението се бори со сезонска меланхолија. Истражувањата покажуваат дека луѓето ширум светот се помалку способни да се справат со стресот во текот на зимските месеци отколку во топлите денови, а оваа сезонска тага може да ги турка почувствителните луѓе на работ на депресија.
Поради сложените хормонални процеси, родовата статистика покажува дека жените страдаат од ова сезонско нарушување четири пати почесто.
Професорката по психијатрија, д-р Мирослава Јасовиќ Гашиќ, која работи со најтешко ментално болни пациенти ,повеќе од четири децении, вели дека ни треба сончева светлина за живот, но и за добро расположение.
– Кај луѓето со биполарно растројство, депресивните епизоди се многу почести во зима отколку маничните, исто како што маничните фази се многу почести кај овие психијатриски пациенти во пролет и лето.
Причината зошто дури и ментално здравите луѓе страдаат од зимска меланхолија е едноставна – студот не прави по неподвижни. Во зима, ние се движиме помалку, одиме помалку на прошетка, се гледаме поретко со пријатели, поминуваме помалку време на свеж воздух и поради тоа се чувствуваме полошо во целина.
Дури и жителите на скандинавските земји страдаат од дефицит на светлина – затоа стапката на алкохолизам, самоубиство, сообраќајни несреќи и семејно насилство е висока во овие земји – објасни Мирослава Јасовиќ Гашиќ.