Американскиот претседател Џозеф Бајден побара да се покрене постапка за воени злосторства против рускиот претседател Владимир Путин, откако беа откриени масовни гробници и тела на цивили во украинскиот град Буча.
Сепак, доведувањето на рускиот претседател пред суд би можело да биде далеку од едноставно, пишува Гардијан.
Русија ја повика Америка да престане да ја вооружува Украина
Што се воени злосторства?
Меѓународниот кривичен суд (МКС), првиот постојан трибунал за воени злосторства, ги дефинира како „сериозни прекршувања“ на Женевските конвенции, преку хуманитарни принципи кои треба да се почитуваат во војна.
Џонатан Хафез, експерт за меѓународно кривично право и национална безбедност од Правниот факултет на Универзитетот Сетон Хол, за Ројтерс изјави дека егзекуцијата на цивили, која наводно се случила во Буча, е „типичен пример за воено злосторство“.
Русија продолжува да ја негира одговорноста. Нејзиното министерство за одбрана во неделата нагласи дека „ниту еден цивил не се соочил со насилство од руската војска“.
На што може да се заснова обвинението за воени злосторства?
Советникот за национална безбедност на САД, Џејк Саливан, во понеделникот изјави за Ројтерс дека има четири извори на докази – информации собрани од САД и нивните сојузници, вклучително и од разузнавачки извори; Сопствените напори на Украина на терен да најде докази, особено форензички докази за убиствата; материјал од меѓународни организации, вклучувајќи ги ОН и невладините организации, и откритија на глобалните медиуми заедно со фотографии, интервјуа и документација.
Може ли Путин да биде лично одговорен за постапките на своите војници?
Обвинителството може да тврди дека Путин и неговите најблиски соработници извршиле воени злосторства со издавање директни наредби за незаконски напад или дека знаеле за злосторствата и не направиле ништо за да ги спречат.
Овој аргумент можеби е тешко да се докаже одделно, но ако се вклопи во поширока шема низ Украина, станува поубедлив.
САД ја обвинија Русија за воени злосторства уште пред Буча.
„Треба да докажете дека знаеле или можеле да знаат или требало да знаат (за воените злосторства). Постои реален ризик луѓето од средното ниво на хиерархијата да завршат на суд за три години, а главните одговорни за овој хорор – Путин, Лавров, министерот за одбрана, разузнавачите, припадниците на армијата и финансиерите. – ќе бидат извлечени“, изјави Филип Сендс, професор на Универзитетскиот колеџ во Лондон.
Кој би водел вакво судење?
Меѓународниот кривичен суд е основан пред 20 години за да се справи со сторителите на геноцид и злосторства против човештвото. Сепак, САД, Кина, Русија и Украина не се членки на Судот, кој беше критикуван дека е премногу фокусиран на Африка и спроведува „селективна правда“.
Главниот обвинител на МКС, Карим Кан, во февруари рече дека започнал истрага за воени злосторства како одговор на руската инвазија на Украина. Иако не е потписник, Украина претходно одобри истрага која датира од 2013 година, која вклучува руска анексија на Крим.
МКС ќе издаде налози за апсење доколку обвинителите прикажат „разумни основи“ за верување дека се извршени воени злосторства. Сепак, мали се шансите Русија да го почитува тоа, а МКС не може да суди некого во отсуство. Неподготвеноста на САД да се приклучат на Судот е исто така дипломатска тешкотија и веројатно ќе предизвика коментари за лицемерието на Западот.
Доналд Трамп еднаш рече на Генералното собрание на ОН: „Што се однесува до Америка, МКС нема легитимитет и авторитет. Неговата администрација објави дека нема да издава визи за претставниците на МКС вмешани во потенцијалната истрага на судот против Американци за наводни злосторства во Авганистан.
Сепак, Саливан во понеделникот рече: „Во минатото, Соединетите Држави беа во можност да соработуваат со Меѓународниот кривичен суд во други контексти, иако не се членка. Но, постојат различни причини зошто може да се разгледаат алтернативи“.
Русија ја повика Америка да престане да ја вооружува Украина
Кои се алтернативите?
Се чини дека ОН се очигледната почетна точка. Меѓутоа, проблемот со процесот што се спроведува во Советот за безбедност на ОН е што Русија е постојана членка.
„Би било тешко да се замисли дека не се обидуваат да го искористат своето право на вето за да блокираат нешто“, рече Саливан.
Друга опција може да биде специјален трибунал организиран од група земји. Нирнбершкиот трибунал беше основан од САД, Велика Британија, Франција и Советскиот Сојуз за да им се суди на нацистичките лидери по Втората светска војна.
Потенцијалните модели за Украина би можеле да вклучуваат трибунали формирани за судење на злосторствата извршени за време на балканските војни од 1990-тите и геноцидот во Руанда во 1994 година. Друг пример е Специјалниот суд за Сиера Леоне, спонзориран од ОН, формиран во 2002 година за одговорните за грозоморните злосторства извршени за време на граѓанската војна во земјата беа изведени пред лицето на правдата.
Како би било да се поднесе различно обвинение?
Би било полесно да се гони Путин за кривично дело агресија, откако тој водеше неиспровоцирана војна против друга суверена земја. МКС не е надлежен за Русија кога станува збор за кривично дело агресија, бидејќи Русија не е потписник.
Минатиот месец, десетици истакнати адвокати и политичари, вклучително и украинскиот министер за надворешни работи Дмитриј Кулеба и поранешниот британски премиер Гордон Браун, започнаа кампања за формирање специјален трибунал за судење на Русија за злосторството агресија во Украина.
Колку долго би траело судењето?
Веројатно со години. Меѓународниот кривичен трибунал за поранешна Југославија го обвини тогашниот југословенски претседател Слободан Милошевиќ во 1999 година и му одреди притвор во 2001 година. Неговото судење започна во 1999 година и беше во тек кога почина во Хаг во 2006 година.
Чарлс Тејлор, поранешниот претседател на Либерија, беше прогласен за виновен по четири години испрашување во специјалниот суд за Сиера Леоне во Хаг за помагање и поттикнување воени злосторства и злосторства против човештвото за поддршка на бунтовниците кои извршиле грозоморни злосторства.