Додека луѓето живееле во пештери, таму живееле и ластовички. Додека човекот ги градеше живеалиштата, тие верно го следеа. Како и луѓето, тие градат постојани домови, што не е типично за повеќето други видови птици.
Ластовиците се вратија. Најпознатите мигранти тежат само дваесет грама, но се способни да ја надминат суровата Сахара и исцрпувачките медитерански бури. Поради занемарување на природата, сепак ги има сè помалку.
Втората сабота во мај го одбележува Денот на птиците преселници. Ситната и скромна ластовица, која со векови ги воодушевувала луѓето со тоа што можела да го најде своето старо гнездо, често е првата асоцијација со птиците преселници.
Не е познато зошто ластовиците летаат досега. Јужните делови на Европа се доволно топли во зима за веројатно да преживеат, но тие летаат многу подалеку, поминувајќи ги Медитеранот и Сахара пред да стигнат до областите со храна.
Летаат 11 метри во секунда, а стотици километри дневно. Хрватските ластовички зимуваат во централна Африка, што значи дека летаат околу пет илјади километри.
За да се хранат во лет, тие патуваат во текот на денот, што е реткост кај птиците песни.
Кога се движат се собираат во огромни стада и често преноќуваат во простор обраснат со трски, вели директорката на Институтот за орнитологија Јелена Краљ.
Должината е важна
Ако успешно одгледале потомство во старо гнездо, паровите често се враќаат под ист покрив. Во гнездата во форма на сад, кои една недела трпеливо се градат од слама и кал, снесуваат 4-5 јајца на кои женката лежи околу две недели.
Додека луѓето живееле во пештери, таму живееле и ластовички. Додека човекот ги градеше живеалиштата, тие верно го следеа. Како и луѓето, тие градат постојани домови, што не е типично за повеќето други видови птици.
Односот помеѓу ластовиците и луѓето е мешавина од позитивни и негативни чувства бидејќи тие се убави за гледање, но не се „чисти станари“.
Иако сакаат да бидат блиску до нив, во периодот на гнездење мажјаците се многу агресивни и ако ги прашате, луѓето треба да се оддалечат некое време.
Женките ќе изберат мажјаци со подолга опашка. Со ваквата селекција, женката обезбедува поквалитетно потомство бидејќи должината не укажува на поголема отпорност на паразити.
Долгата чаталеста опашка подразбира и подобро маневрирање при фаќање инсекти, нивната главна храна. Неколку ластовички јадат околу 1.700 муви и комарци дневно што ги прави најефикасниот еколошки инсектицид.
Чистa „шофершајбна“
Порано биле побројни и често се населувале во штали – за топлина, но и за инсекти. Денес, покрај исчезнувањето на малите сточари, нивниот опстанок е многу загрозен од интензивното земјоделство и пестицидите.
Отруените инсекти станаа смртоносен залак за многу птици, вели Валерије Врчек од Фармацевтскиот и биохемискиот факултет на Универзитетот во Загреб. Тој наведува дека во последните 50 до педесет години, бројот на птици во Канада и во САД е намален за речиси три милијарди.
„Се чини дека се остварува предупредувањето на биологот Рејчел Карсон, која ја објави книгата „Тивка пролет“ пред 60 години, во која исчезнувањето на птиците го поврза со употребата на инсектициди“, рече Хини.
Според една студија објавена во 2021 година во списанието Science, токсичноста на пестицидите значително се зголемила во последната четвртина од еден век.
Да беа посевите поразновидни, а полињата помали, приносите можеби ќе беа помали, но ќе имаше повеќе птици, смета Врчек.
Бројни студии зборуваат за исчезнување на инсектите ширум светот. Во Порторико, на пример, дури 98 отсто од копнените инсекти исчезнале во последните 35-40 години. Стапката на истребување на инсектите е осум пати поголема од онаа на другите животни, што може да предизвика лавина еколошки катастрофи.
На тоа укажува и „феноменот на чисто шофершајбна на возачот“ при долги патувања, што први го забележаа германските возачи.
Домино ефект
Влијанието на исчезнувањето на птиците врз луѓето јасно го покажува кинескиот пример од 1955 година, кога комунистичкиот лидер Мао Цетунг им објави војна на врапчињата, кои ги сметаше за штетници.
Со нивното исчезнување, скакулците и другите инсекти претерано се намножија, уништувајќи ги посевите во следните години. Тоа предизвикало масовно гладување, па за да се врати рамнотежата во природата, Кинезите морале да внесат 250.000 врапчиња.
Студијата објавена кон крајот на 2020 година во списанието Еколошка економија покажа дека среќата на Европејците е тесно поврзана со изобилството на различни видови птици. Научниците заклучија дека зачувувањето на птиците е важно за човековата благосостојба, како и за финансиската сигурност.
Според нивните пресметки, близината на 14 дополнителни видови птици го обезбедуваше истото задоволство како и заработката од дополнителни 150 долари месечно.
Главниот автор на студијата рече дека според истражувањето, најсреќни Европејци се оние кои секојдневно можат да искусат многу различни видови птици или кои живеат блиску до природната средина во која живеат многу видови птици.
Со цел да се заштити дивиот свет, Европскиот парламент минатата година усвои резолуција за Стратегијата на ЕУ за биолошка разновидност 2030 година. Европратениците повикаа на ревизија на Иницијативата за опрашувачи за да вклучи амбициозна рамка за мониторинг за нивната важност за животната средина и безбедноста на храната.
Европратениците веруваат дека треба да се применат еколошки решенија за заштита на културите и се спротивставуваат на повторното одобрување на употребата на глифосат по 31 декември 2022 година.