Иако изгледа незамисливо од денешна перспектива, во еден момент кон крајот на 1990-тите, Владимир Путин предложил влез на Русија во најмоќната воена алијанса во светот, НАТО.
„Русија е дел од европската култура. И не можам да ја замислам сопствената земја во изолација од Европа и она што често го нарекуваме цивилизиран свет. Така што ми е тешко да го визуелизирам НАТО како непријател“.
Ова не се зборови на некој руски опозиционер, туку изјава на Путин во 2000 година, три недели пред изборите на кои тој ја презеде претседателската функција, пишува Klix.ba.
Во тоа време, зборовите на Путин беа протолкувани како продолжување на маслиново гранче на Запад.
Оттогаш Путин е на власт, а во меѓувреме тој стана единствениот одлучувач во земјата.
Пропуштена шанса
Истата година, според тогашниот шеф на НАТО Џорџ Робертсон, Путин отворено прашал: „Кога ќе не поканите во НАТО?
Робертсон го советувал рускиот претседател дека треба „да се пријави за влез во НАТО“, а не да очекува покана.
Многумина веруваат дека не била толку нереална можноста Западот сериозно да ги сфатил изгледите за членство на Русија во 2000-тите или 1990-тите кога Михаил Горбачов, последниот советски лидер и првиот претседател на Руската Федерација, Борис Елцин, исто така лобирале за Москва да приклучи се на алијансата.
Некои сметаат дека Западот тогаш бил „опиен“ од победата во Студената војна и дека не ја искористиле големата можност за глобален мир и безбедност.
Тие не ја сметаа Русија за рамноправна и веројатно мислеа да ја користат идејата за членство како средство за прифаќање.
Многу високи американски функционери, вклучително и поранешниот американски државен секретар Џејмс Бејкер, отворено го поддржаа руското членство во НАТО, гледајќи го тоа како победничка ситуација.
Има и докази за сериозноста на НАТО за членството на Русија во алијансата.
Во 1993 година, документот на американскиот Стејт департмент дури ја постави 2005 година како краен рок за „пристапување на Москва и Киев во блокот“.
Во 1997 година, НАТО и Русија се договорија за воспоставување на Основниот договор НАТО-Русија, кој ги дефинираше начините на заедничка работа и меѓусебна соработка.
Во 2002 година тие формираа и совет за дискусија меѓу НАТО и Русија.
Во 1992 година, на Русија и на земјите од поранешниот СССР им беше понудена можност да се приклучат на „Партнерството за мир“ на НАТО и сите тие се приклучија, вклучително и Русија.
На Запад, многумина се надеваа дека тоа ќе биде влезна точка во НАТО и неколку членки на ПФП се приклучија.
Русија дури испрати бригада да служи под НАТО во Босна и Херцеговина во 1995 година. Работите изгледаа добро во тоа време.
Што се испречи на патот?
Иако Студената војна заврши со распадот на Советскиот Сојуз во 1991 година, нејзината политичка филозофија опстојуваше во западните и руските естаблишменти, спречувајќи вистински процес на помирување меѓу двата табора.
НАТО бараше реформи и реструктуирање на воените и политичките аспекти на Русија, но времето истекуваше против брзопроменливите геополитички околности во Источна Европа.
Во 1994 година, чеченската војна избувна на Кавказ, поттикнувајќи ги сепаратистичките тенденции против Руската Федерација, која ја сметаше својата борба против Чеченците како егзистенцијална борба, плашејќи се дека и другите автономни региони во земјата би можеле да бараат независност од Москва.
Додека Русија водеше брутална војна против Чеченците за време на двата ангажмани во 1994 и 1999 година, кои исто така беа клучни за доаѓањето на Путин на власт, некои американски функционери изразија сочувство за чеченската „кауза“, зголемувајќи ги сомнежите на Кремљ.
И покрај фактот што Полска, Унгарија и Чехословачка, трите поранешни комунистички сојузници на Москва, беа примени за членство во НАТО во 1999 година како дел од програмата за проширување на алијансата кон исток, сè уште немаше конкретен план за интеграција на Русија во најмоќната воена алијанса во светот.
Улогата на Путин
Во раните години од неговото владеење, Путин ја гледаше руската интеграција со Западот и неговите институции како политички приоритет во тоа време.
Сепак, Путин не сакаше да падне во линија со многу земји „кои не се важни“ за влез во НАТО.
Доаѓањето на Путин на власт беше силно поддржано и од рускиот безбедносен апарат, кој отсекогаш бил антизападен.
Многу Руси со огорченост гледаа на подемот на Америка до статус на суперсила.
Во 21 век Путин се обиде да ја оживее руската моќ.
Му требаше непријател против кој ќе ја собере националната гордост, а САД и НАТО повторно беа најдобриот избор.
Кога во 2003 година во Грузија се случи „Револуцијата на розите“, која означи трајна промена на курсот на оваа земја и свртување кон Запад, тоа го означи и конечниот крај на идејата за влез на Русија во НАТО.
Пет години подоцна, Путин започна воена акција против Грузија, кавкаска земја, поддржувајќи ги двата бунтовнички региони во земјата, Јужна Осетија и Абхазија, за да воспостават своја сепаратистичка влада.
Ескалацијата во Украина ја заби последната шајка во ковчегот на идејата за влез на Русија во НАТО, а работите беа вратени таму каде што беа пред распадот на Советскиот Сојуз.