Замислете долг кабел кој за Земјата се издигнува во вселената и преку кој можеме лесно и со минимални трошоци да испратиме сателити или луѓе во орбитата. Идејата изгледа привлечна, нели?
Концептот на вселенски лифт кој би се искачил илјадници километри до вселенска станица лоцирана во геостационарна орбита датира од 19 век.
Советскиот астронаут Константин Цјолковски дошол на оваа идеја во 1895 година кога ја видел Ајфеловата кула во Париз.
Речиси сто години подоцна, Артур Кларк, еден од најпознатите писатели на научна фантастика, ја обнови идејата во книгата „Рајски водопади“, објавена во 1978 година.
Според современиот концепт на вселенски лифт, кабел би поврзал орбитирачки сателит со Земјата и би се поврзал со пловечка станица во екваторијалниот регион.
Кабелот би стоел исправено поради центрифугалната сила на ротацијата на Земјата.
„Планираме да изградиме вселенски лифт до 2050 година“
Но, засега, поради технолошки пречки, вселенскиот лифт постои само теоретски, а многу малку компании имаат доволно храброст да тргнат кон реализација на ваков проект.
Меѓу нив е и јапонската компанија Објаши, која смета дека до 2050 година би можела да постигне таков потфат.
Познат по изградбата на највисоката кула во светот, Tokyo Skytree, Објаши во 2012 година објави дека има намера да достигне уште поголеми височини и да изгради вселенски лифт.
Компанијата во извештајот во истата година објави дека има намера да започне со изградба на лифт од 100 милијарди долари до 2025 година и дека лифтот би можел да биде функционален до 2050 година.
Business Insider го контактираше Јоџи Ишикава, авторот на извештајот, за да праша како напредува проектот.
Иако Ишикава рече дека компанијата најверојатно нема да започне со изградба следната година, тој посочи дека е фокусирана на истражување и развој, груб дизајн и промоција на проектот.
Некои веруваат дека таква структура е всушност невозможно да се изгради, барем со денешната технологија.
„Тоа е малку глупава идеја. Сепак, има некои научници кои се согласуваат со тоа и сакаат тоа да се случи“, рече инженерот Кристијан Џонсон, кој пишуваше за вселенските лифтови во Journal of Science Policy & Governance минатата година.
Поевтин пат до вселената
Лансирањето луѓе и предмети во вселената е исклучително скапо. На пример, НАСА проценува дека нејзините мисии на Месечината (Артемис) ќе треба да издвојат 4,1 милијарди долари по лансирање.
Имено, за ракетата да стигне до вселената, потребно е многу гориво, а горивото е тешко – што дополнително ја зголемува количината на гориво што ви е потребно.
„И така, имаме еден вид маѓепсан круг“, рече Џонсон.
Во случај на вселенски лифт, нема да имаме потреба од гориво бидејќи може да транспортира товар во орбитата со електромагнетни „возила“ кои теоретски би можеле да се напојуваат со соларна енергија или микробранови.
Ишикава во извештајот за корпорацијата Објаши напиша дека овој тип вселенски лифт може да ги намали трошоците за транспорт на товар во вселената на околу 114 долари за килограм.
Фалкон 9 на SpaceX, една од поевтините ракети, чини околу 2.450 долари за килограм за испраќање товари.
Покрај цената, има и други предности. Нема опасност од експлозија на ракетата, а електромагнетните возила не би имале никакви штетни емисии.
„Нема доволно челик на Земјата“
Во моментов, една од најголемите пречки за изградба на вселенски лифт е материјалот за кабел.
За да ја издржи огромната напнатост, кабелот би требало да биде подебел доколку е направен од материјал како челик.
„Едноставно нема доволно челик на Земјата за вселенски лифт“, рече Џонсон.
Но, Ишикава сугерира дека Објаши би можел да користи јаглеродни наноцевки.
Овој материјал е многу полесен, така што вселенскиот лифт би можел да биде помал. Но, има еден улов.
Иако наноцевките се многу силни, тие се исто така многу, многу мали. Дополнително, засега не се произведени такви цевки со поголема должина. Најдолгата јаглеродна наноцевка била само околу 60 сантиметри.
Кабелот за вселенскиот лифт би требало да се протега околу 35.000 километри.
„Значи, има уште многу работа. Но, тоа не значи дека е невозможно“, смета Џонсон.
И Ишикава исто така спомна дека инженерите можеби ќе треба да создадат сосема нов материјал.
Материјалот не е единствениот проблем
Има и други проблеми освен недостатокот на соодветен материјал. На пример, јажето на вселенскиот лифт би било под толку голема напнатост што би било склоно кон пукање, смета Џонсон. Може да биде уништен од гром или други временски настани како торнада или урагани.
Базата на екваторот би ја намалила веројатноста за појава на урагани, но сепак би морала да биде на отворен океан за да не биде лесна цел за терористите.
„Овие проблеми не може да ги реши само една компанија. Ни требаат партнери. Се разбира, собирањето средства е исто така важно“, рече Ишикава.
„Изградбата на вселенски лифт до 2050 година не е ниту наша цел ниту ветување, но компанијата сè уште грубо го таргетира тој датум“, додаде тој.
„Мислам дека овие временски проценки се оптимистички“, рече Џонсон, „дури и под претпоставка за развој на нови технологии“.