Поранешен руски воен офицер изнесе наводи за брутални испрашувања, за време на кои Украинците биле застрелани и им се заканувале со силување.
Константин Јефремов, највисокиот офицер, во ексклузивно интервју за Би-Би-Си изјави дека Русија го смета за предавник и дезертер.
На едно место во јужна Украина, испрашувањата и мачењата траеле една недела, открива Ефремов:
„Секој ден, ноќе, понекогаш двапати дневно“.
Ефремов неколку пати се обидел да ја напушти војската, а на крајот бил отпуштен бидејќи одбил да се врати во Украина. Сега тој избега од Русија.
Користејќи фотографии и воени документи обезбедени од Јефремов, Би-Би-Си потврди дека рускиот офицер бил во Украина на почетокот на војната – во регионот Запорожје, вклучувајќи го и градот Мелитопол.
Брутални испрашувања, закани за силување…
Константин Јефремов до неодамна беше офицер во руската армија со чин поручник.
Тој бил распореден во Украина минатата година и се согласи да зборува за злосторствата на кои бил сведок таму – вклучително и тортурата и злоупотребата на украинските затвореници.
Тој зборуваше за неговите соборци кои ги ограбиле окупираните територии на Украина и опиша брутални испрашувања водени од руски полковник, при што мажи биле убивани и им се заканувале со силување.
На 10 февруари 2022 година, Јефремов пристигна на Крим, украинскиот полуостров што Русија го анектираше пред девет години.
Тој беше командант на единицата за деминирање на 42-та дивизија за моторизирана пешадија и обично бил стациониран во Чеченија, во рускиот Северен Кавказ.
Тој и неговите луѓе биле испратени да учествуваат на „воени вежби“.
„Тогаш никој не веруваше дека ќе има војна. Сите мислеа дека ова е само вежба. Сигурен сум дека ниту високите офицери не знаеја.”
Ефремов се сеќава дека руските војници лепат ознаки за идентификација на своите униформи и ја сликале буквата „З“ на воената опрема и возилата.
За неколку дена, буквата „З“ стана симбол на она што Кремљ го нарече „специјална воена операција“.
„Полковникот ми вети дека ќе ме стави во затвор на 10 години поради дезертерство“
Ефремов тврди дека не сакал ништо со тоа.
„Решив да ја напуштам работата. Отидов кај мојот командант и му ја објаснив позицијата. Тој ме одведе кај висок офицер кој ме нарече предавник и кукавица. Го оставив пиштолот и Седнав во такси. Сакав да се вратам во мојата база во Чеченија и официјално да поднесам оставка. Тогаш ми се јавија другарите на телефон и ме предупредија. Полковникот ветил дека ќе ме стави во затвор 10 години поради дезертерство и повикал полиција“.
Ефремов вели дека повикал воен адвокат кој го советувал да се врати.
„Сега сфатив дека требаше да го игнорирам и да возам понатаму, но се плашев да не ме стават во затвор“.
Се вратил во единицата и им се придружил на своите луѓе. Ефремов инсистира дека е „против војна“.
Тој тврди дека не учествувал во руската анексија на Крим, ниту се борел во источна Украина кога за прв пат избувна војната во Донбас пред девет години.
Русија не само што беше обвинета за оркестрирање на сепаратистичкиот бунт во таа земја во 2014 година, туку и за испраќање свои војници.
Константин вели и дека не учествувал во руската воена операција во Сирија:
„Последниве три години сум вклучен во деминирање во Чеченија, која доживеа две војни. Мислам дека работата што ја направив таму им беше од корист на луѓето“.
„Руските војници и офицери зграпчија се што можеа“
Ефремов бил назначен за привремен командант на пешадискиот вод.
На 27 февруари, три дена по руската инвазија, тој и неговите луѓе добиле наредба да се преселат на север од окупираниот Крим.
Тие се упатиле кон градот Мелитопол. Следните 10 дена ги поминале на аеродромот, кој веќе бил окупиран од руските војници.
Тој го опишува грабежот на кој бил сведок.
„Војниците и офицерите грабнаа сè што можеа. Се качија во камиони и поминаа низ сите згради. Еден војник зеде косилка. Тој гордо рече: „Ќе го однесам ова дома и ќе ја искосам тревата до нашата касарна“. Кофи, секири, велосипеди, сето тоа им го пикаа во камионите“.
Јефремов испратил до Би-Би-Си фотографии за кои вели дека ги направил во воздухопловната база Мелитопол.
На нив се прикажани транспортни авиони и запалена зграда.
Би-Би-Си проверил голем број фотографии и документи за да го потврди идентитетот на Ефремов, рангот и неговите движења во Украина во пролетта 2022 година.
Алатките за мрежно мапирање потврдиле дека тоа се фотографии од воздухопловната база Мелитопол.
Ефремов, со осум војници под негова команда, месец и половина ја чуваше руската артилериска единица таму.
„Цело време спиевме надвор. Бевме толку гладни што отидовме во лов на зајаци и фазани. Еднаш наидовме на една куќа. Внатре беше руски војник кој рече дека е од 100-та бригада и сега живее овде. Тој и неговите другарите имаа многу храна. Фрижидерите беа спакувани. Имаше доволно храна за да се преживее нуклеарна војна. Но војниците што живееја таму фаќаа јапонски крап во езерцето“, рече тој.
„Му ги соблече панталоните на Украинецот и нареди да му донесат метла“
Групата на Ефремов се преселила во април за да го чува, како што вели тој, „логистички центар“ во градот Билмак, североисточно од Мелитопол.
Таму, вели тој, бил сведок на испрашувања и малтретирање на украинските затвореници.
Тој се присетува на денот кога биле донесени тројца затвореници.
„Едниот од нив призна дека е снајперист. Кога го слушнал тоа рускиот полковник полуде, го удри, му ги соблече панталоните на Украинецот и го праша дали е женет. Затвореникот тоа го потврди, а потоа полковникот нареди да донесат метла и рече: „Ќе те претвориме во девојка и ќе и испратиме видео на жена ти“.
Друг пат, вели Јефремов, полковникот побарал од затвореникот да ги именува сите украински националисти во неговата единица..
„Украинецот не го разбрал прашањето. Тој одговорил дека војниците биле членови на поморската пешадија на украинските вооружени сили. За тој одговор , му беа извадени забите“.
Кремљ сака Русите да веруваат дека Русија се бори против фашистите, неонацистите и ултранационалистите во Украина.
Овој лажен наратив служи за дехуманизирање на Украинците во очите на руската јавност и војска.
„Ставете го пиштолот на челото на затвореникот и пукајте го во близина на главата“
Ефремов вели дека украинскиот затвореник бил со врзани очи.
„Полковникот му го ставил пиштолот на челото на затвореникот и рекол „Ќе избројам до три, а потоа ќе ти пукам во глава“.
Тој броел и пукал покрај главата, од двете страни.
Полковникот почна да му вика. Јас му реков: „Другар полковник! Не те слуша, ти го направи глув!
Јефремов опишува како полковникот издал наредба на Украинците да не им се дава нормална храна – само вода и крекери, но додава: „Се обидовме да им дадеме топол чај и цигари“.
За да не спијат затворениците на гола земја, Ефремов се присетува и како неговите луѓе фрлале сено по нив: „Ноќе никој да не нѐ види“.
На второто испрашување, Ефремов вели дека полковникот го застрелал затвореникот во раката и во десната нога под коленото, удирајќи во коската.
Константин вели дека неговите луѓе го преврзале затвореникот и отишле кај руските команданти – „не кај полковникот, тој бил луд“ – и рекол дека затвореникот мора да оди во болница или ќе умре од загуба на крв.
„Го облековме во руска униформа и го однесовме во болница. Му рековме: Немој да кажуваш дека си украински воен затвореник, бидејќи лекарите ќе одбијат да те лекуваат или повредените руски војници ќе дознаат кој вие сте и ќе пукаат во вас и нема да можеме да ги спречиме“, изјави тој.
Низа методи на мачење
Канцеларијата на ОН за човекови права документира случаи на малтретирање затвореници за време на војната во Украина.
Тој интервјуираше повеќе од 400 воени заробеници – и украински и руски.
„За жал, откривме дека тортурата и малтретирањето на воените заробеници се случуваат на двете страни“, вели Матилда Богнер, шеф на набљудувачкиот тим на ОН со седиште во Украина, и продолжува:
„Ако ги споредиме прекршувањата, тортурата или злоупотребата на украинските воени затвореници има тенденција да се случува во речиси секоја фаза од заробеништво. А условите за интернирање се генерално полоши во Русија или окупирана Украина.
Најлошите форми на тортура или малтретирање на украинските заробеници обично се случуваат за време на испрашувањето, вели Богнер.
Тие понекогаш се изложени на електрични шокови и цела низа методи на мачење, вклучувајќи бесење и тепање.
„Кога пристигнуваат во местата на притвор, честопати се среќаваат со „тепање за добредојде“. Тие често се соочуваат со несоодветна храна и вода“, додава Богнер.
Руските воени заробеници исто така пријавиле тепање и тортура со електрошокови.
„Секоја форма на тортура или малтретирање е забранета со меѓународното право. Неприфатливо е тоа да го прави која било страна“, вели Богнер.
Би-Би-Си не можеше самостојно да ги потврди конкретните наводи на Константин Јефремов за тортура, но тие се во согласност со другите наводи за злоупотреба на украински затвореници.
Ефремов на крајот ќе се врати во својата единица за деминирање, но не за долго: „Ние седуммина донесовме одлука да ја напуштиме војската“.
На крајот на мај, додека сѐ уште бил во Чеченија, тој поднел оставка. Некои високи офицери не беа среќни.
„Почнаа да ми се закануваат. Полицајците кои не поминале ниту еден ден во Украина ми рекоа дека сум кукавица и предавник. Не ми дозволија да дадам оставка. Ме отпуштија“.
„Бев осуден како предавник само затоа што не сакав да убивам луѓе“
Ефремов покажува писма од војската. Во првиот документ тој бил обвинет за „избегнување на должност“ и непочитување на наредбата да се врати во Украина.
Тоа е опишано како „сериозно кршење на дисциплината“.
Второто писмо се однесува на „предвремено отпуштање од воена служба поради прекршување на договорот“.
„После 10 години служба, бев осуден како предавник, дезертер, само затоа што не сакав да убивам луѓе. Но, ми беше драго што сега сум слободна личност, што нема да морам да убивам или да бидам убиен“.
Ефремов ја напуштил војската, но не се ослободил од ризикот повторно да биде испратен во војна.
Во септември 2022 година, претседателот Путин прогласи „делумна мобилизација“. Стотици илјади руски граѓани беа регрутирани во армијата и испратени во Украина.
Бидејќи веќе служел војска во Украина, Ефремов знаел дека нема да го остават. Тој смислил план за бегство.
„Во куќата каде што живеев направив отвор на таванот во случај полицајците и воените службеници да ми донесат покана.
Воените службеници набрзо дојдоа во мојата куќа и ме чекаа во автомобилот, па изнајмив стан и се сокрив таму. Се криев и од моите соседи, бидејќи имав слушнато случаи кога соседите ѝ дадоа на полицајците млади луѓе кои беа регрутирани и се криеја. Таквата ситуација беше понижувачка и неприфатлива за мене“, рече тој.
„Немам морално право да барам прошка од Украинците, не можам ни себеси да си простам“
Јефремов контактирал со руската група за човекови права Gulagu.net, која му помогнала да ја напушти Русија.
Што мисли Ефремов за оние Руси – а ги има многу – кои ја поддржуваат одлуката на Владимир Путин да ја нападне Украина?
„Не знам што им се случува во главите. Како можеа да си дозволат да бидат измамени? Во други ситуации се недоверливи, но овој човек ги мами 20 години. Доволен е неговиот збор и овие луѓе се подготвени да одат да убиваат и да умрат. Тоа не можам да го разберам“.
На крајот од разговорот за Би-Би-Си, Јефремов му се извинува на народот на Украина.
„Му се извинувам на целиот украински народ што дојдов во нивниот дом како непоканет гостин со оружје во рацете. Фала му на Бога, не повредив никого. Не убив никого. Фала му на Бога, не бев убиен. Имам морално право да барам прошка од Украинците. Не можам сам да си простам, па не можам ни да очекувам да ми простат“.
Сите информации поврзани со најновите случувања со војната во Украина можете да ги прочитате ТУКА.