Европската комисија денеска го објави третиот годишен Извештај за владеењето на правото во ЕУ, кој ја оценува состојбата во таа област и за првпат дава конкретни препораки за секоја земја.
Целта на препораките е да се поттикнат планираните и тековните реформи и да им се помогне на членките на ЕУ да ги идентификуваат областите каде што се потребни подобрувања.
Како и во претходните изданија, новиот извештај, кој се однесува на периодот од јули 2021 година, ја оценува состојбата во четири области клучни за владеењето на правото – судството, борбата против корупцијата, медиумскиот плурализам и слобода и институционалните прашања.
Заменик-претседателката на Европската комисија за вредности и транспарентност, Вера Јурова, на презентацијата на извештајот рече дека членовите ја подобриле состојбата во делот на владеењето на правото, но дека сѐ уште постојат стравувања во некои земји, особено во однос на независноста на судството.
Таа рече дека извештајот за првпат ја покажува состојбата на јавните служби, додавајќи дека се потребни повеќе механизми за заштита на нивната независност и да се обезбеди дека државните пари не се користат за политички притисок врз овие медиуми.
Комисијата наведе дека во областа на правосудството, многу земји-членки спроведоа важни реформи за зајакнување на независноста на судството и воведоа мерки за подобрување на ефикасноста и квалитетот на судството, како што се понатамошна дигитализација и подобрување на пристапот до правдата.
Истовремено, во некои земји членки има предизвици кога станува збор за назначувањата во повисоките судови и позициите на претседателите на судовите, во други постои загриженост за независноста/автономијата на обвинителството, како и поради тоа што дисциплинските постапки се се користи за ограничување на независноста на судството.
Кога станува збор за корупцијата, се наведува дека ЕУ е сè уште најмалку корумпираниот регион во светот, но дека граѓаните на Унијата сè уште се загрижени за ова зло и мнозинството веруваат дека тоа е широко распространето во нивната земја.
Препораките за подобрување на борбата против корупцијата се однесуваат на зајакнување на рамката за спречување на корупцијата, на пр. правила за лобирање и судир на интереси и обезбедување ефективни истраги и казнување на случаите на корупција.
Во областа на медиумите, Комисијата оцени дека пандемијата на Ковид и руската агресија врз Украина укажуваат на клучната улога на новинарите во проверката на фактите и информирањето на граѓаните.
Се наведува дека неколку земји-членки усвоиле или планираат да донесат мерки за подобрување на безбедноста на новинарите и условите во кои тие работат врз основа на неодамнешните иницијативи на Комисијата.
Исто така, од претходниот извештај, неколку земји-членки на ЕУ направија напори да ја зголемат транспарентноста на сопственоста во медиумите.
Сепак, остануваат стравувањата поради недоволната транспарентност на дистрибуцијата на државните огласи, судирот на интереси и пречките за пристап до јавните документи.
Извештајот, исто така, оценува дека земјите-членки го подобриле квалитетот на законодавните процеси во изминатата година, уставните судови продолжиле да играат клучна улога во системот на проверки и рамнотежи, вклучително и надзорот на итни мерки и во други области како што се изборите, а статусот на институциите за човекови права, омбудсманот и другите независни тела во некои земји-членки е зајакнат.
Сепак, се посочува дека во некои земји-членки сè уште нема формална рамка за консултации со заинтересираните страни, а граѓанските организации се соочуваат со предизвици како што се финансирање, негативни наративи и ограничувања на просторот во кој работат.