По смртта на папата Франциск на 88-годишна возраст и неговиот погреб, кардиналите од целиот свет ќе се соберат во Ватикан за да го изберат неговиот наследник во таен вековен процес познат како конклав.
Но од каде се овие кардинали и дали променетата геополитика на Римокатоличката црква ќе влијае на гласањето?
Кој има право да гласа?
Моментално, Колеџот на кардинали го сочинуваат 252 кардинали, од кои 135 се под 80 години и затоа имаат право да гласаат за новиот папа.
Ова е најголемиот број кардинали со право на глас во историјата на Католичката црква.
Кардиналите се високи членови на свештенството на Католичката црква и обично се ракоположени епископи.
Папата Франциск ги назначи огромното мнозинство кардинали на возраст за гласање, 108 од нив, додека останатите беа избрани од неговите претходници папата Бенедикт XVI и Свети Јован Павле II.
Некои ватикански експерти тврдат дека папата Франциск, првиот латиноамерикански папа и првиот неевропски папа од 8 век, намерно ја пополнил конгрегацијата во обид да обезбеди продолжување на неговото попрогресивно и инклузивно наследство.
Црквата што се менува
Географската застапеност на конгрегацијата се промени за време на дванаесетгодишниот понтификат на папата Франциск.
За прв пат во историјата, Европејците повеќе не го сочинуваат мнозинството кардинали на возраст за гласање, туку сега сочинуваат 39 проценти од кардиналите на возраст за гласање, што е намалување од 52 проценти во 2013 година.
Меѓу 108-те кардинали со право на глас назначени од папата Франциск, 38 проценти доаѓаат од Европа, 19 проценти од Латинска Америка и Карибите, 19 проценти од Азиско-пацифичкиот регион, 12 проценти од Потсахарска Африка, седум проценти од Северна Америка и четири проценти од Блискиот Исток и Северна Африка.
Вкупниот број на неевропјани е 73.
Ова поместување кон поекуменистичка католичка црква е тренд што започнал во 19 век, вели д-р Мајлс Патенден, историчар на католичката црква на Универзитетот во Оксфорд.
Пред тоа, кардиналите беа речиси исклучиво Европејци и претежно Италијанци.
Патенден вели дека папата Франциск верувал дека Конгрегацијата треба да биде што е можно порепрезентативна за сите католички заедници, без разлика колку е мала.
Ова објаснува зошто за време на неговото папство имало назначувања во земји како Монголија, Алжир и Иран, наместо во Ирска или Австралија, објаснува Патенден.
Дали географијата влијае на гласањето?
Јавно, кардиналите ќе кажат дека географијата не влијае на нивната одлука, но во пракса таа е многу веројатно фактор, истакнува Патенден.
Тој вели дека многу јужни кардинали приватно веруваат дека дошло време за уште еден папа од нивниот регион, особено од Азија или Африка, додека многу Европејци, особено Италијанци, веруваат дека папството треба да се врати во нивната средина.
Исто така, постои поделба помеѓу кардиналите кои живеат во Рим, каде што се наоѓа Ватикан, и оние кои не живеат.
Многу италијански кардинали работеле многу подолго едни со други отколку со своите колеги од југот, забележува Патенден, и се посклони да гласаат како кохезивен блок.
Политичката идеологија, исто така, ќе игра важна улога во гласањето.
„На пример, многу латиноамерикански кардинали се доста напредни“, вели Патенден.
„Тие се многу различни од африканските кардинали, кои генерално се доста конзервативни, а сојузите се склучуваат географски.“
Како се гласа?
За време на конклавата, кардиналите се отсечени од надворешниот свет и им е забранет пристап до телефони, интернет и весници.
Тие престојуваат во „Каса Санта Марта“, петкатна куќа за гости во Ватикан, и секој ден пешачат до Систинската капела, каде што гласањето се одвива тајно.
Секој кардинал го пишува својот избор на парче хартија и го става во голема сребрено-позлатена урна.
На победникот му е потребно двотретинско мнозинство за да биде избран.
Додека се случува сето ова, католиците чекаат на блискиот плоштад „Свети Петар“, гледајќи го легендарниот чад како се издига од оџакот на Систинската капела: црниот чад значи дека не е донесена никаква одлука, а белиот чад значи дека е избран нов папа.
Новиот папа, кој формално мора да ја прифати улогата пред Колеџот на кардинали, обично се појавува на балкон со поглед на плоштадот „Свети Петар“ во рок од еден час по неговиот избор.
Најдолгата конклава во историјата траела две години и девет месеци, почнувајќи во 1268 година, но во последно време е многу пократок, во просек траејќи три дена од почетокот на 20 век.
Папата Франциск и неговиот претходник папата Бенедикт XVI, кој почина на последниот ден од 2022 година, беа избрани за само два дена.
Нема јасен фаворит
По смртта на Франциск, беа предложени многу имиња за потенцијални наследници – од кандидати од Италија до Канада и од Гана до Филипините.
Патенден вели дека дискусиите меѓу кардиналите веќе започнале за да се види дали има поддршка за еден или двајца кандидати.
Сепак, вели тој, резултатот е тешко да се предвиди.
„За разлика од изборот на лидер на политичка партија, каде што обезбедувањето на потребниот број гласови гарантира победа, овој процес вклучува повеќе од едноставно мнозинство“, вели тој.
„Постои чувство дека Црквата мора да постигне одреден степен на согласност преку консензус, што значи дека е важно да не се отуѓуваат малцинствата.“