„Наместо времето поминато во армијата, младите ќе можат да го продолжат своето образование, да се занимаваат со работа или да се посветат на други корисни активности“, рече тогашниот претседател на Црна Гора Филип Вујановиќ во август 2006 година, најавувајќи укинувањето на задолжителниот воен рок.
Осумнаесет години подоцна, Црна Гора размислува повторно да воведе задолжителен воен рок, пишува Радио Слободна Европа.
Министерот за одбрана Драган Краповиќ ја поддржува оваа можност.
Министерството за одбрана не ја исклучува можноста и Црна Гора да го разгледа ова прашање.
За Радио Слободна Европа (РСЕ) велат дека секоја одлука ќе треба да се заснова „на широк консензус и анализа на потенцијалните последици“.
Приказната беше ажурирана со најавата на Хрватска и Србија дека од следната година повторно ќе воведат задолжителен воен рок.
За воениот аналитичар Александар Радиќ, Црна Гора треба да ја „следи“ политиката на другите регионални земји.
„Сега немате избор. Следете ги чекорите што се веќе преземени… Црна Гора е во бран каде што мора да направи нешто, па подобро е да го направи тоа на време отколку да доцни“, изјави тој за РСЕ.
Околу една третина од земјите на НАТО имаат задолжителен рок
И Црна Гора ја укина задолжителната воена служба во 2006 година, истата година кога на референдум ја врати независноста.
Единаесет години подоцна стана членка на НАТО.
Одлуката за враќање на задолжителниот воен рок е на земјите-членки, во случајов Подгорица, изјави официјален претставник на Алијансата на прашањето на РСЕ како НАТО гледа на оваа можност.
„Околу една третина од членките на НАТО имаат некаква форма на задолжителна воена служба, а некои сојузници размислуваат да го сторат истото.
Тој додава дека НАТО не пропишува задолжителен воен рок.
„Како воениот персонал се регрутираат и задржуваат (во служба) е одлука на поединечни нации“. Важно е сојузниците да продолжат да имаат способни вооружени сили да ја заштитат нашата територија и население“.
Во таа насока, како што рече, НАТО го цени континуираниот придонес на Црна Гора за заедничката евроатлантска безбедност.
Хрватска и Србија се следат една друга
Во Хрватска, која е членка на НАТО од 2009 година, од јануари следната година треба да започне задолжителниот двомесечен воен рок, кој досега беше на доброволна основа.
И Србија, која е воено неутрална, реши доброволното служење воен рок да го замени со задолжителен.
Треба да се применува од септември 2025 година и да трае 75 дена.
Александар Радиќ вели дека тајмингот на одлучување во Хрватска и Србија укажува дека тие две земји се уште „гледаат вкрстено една во друга“.
„И ако едниот направи потег што води кон засилување на војската, го прави и другиот.“
Тој го наведува и примерот дека како дел од модернизацијата на армиите на двете земји купиле француски борбени авиони Рафал.
„Очигледно е дека тие се следат еден со друг во одлуката да служат војска.
Соговорникот на РСЕ додава дека и Косово изразила намера да воведе задолжителен воен рок.
„За тоа постои силна политичка определба која се заснова на национализмот и признавањето на српскиот фактор како ризик. Лесно ќе добијат поддршка од јавноста за таква идеја“.
Радиќ посочува дека, како и Црна Гора, прашањето за враќање на воената служба најверојатно ќе се постави и во Македонија.
„И веројатно, чекор по чекор и Македонија ќе се соочи со изборот да воведе задолжителен воен рок.
Тој посочува дека Босна и Херцеговина е посебен случај, поради меѓуентитетските односи меѓу субјектите на Федерацијата и Република Српска.
Радиќ вели дека враќањето на воената обврска во Босна и Херцеговина би било дополнително сложено прашање, имајќи предвид дека „таков механизам би се сметал за потенцијална основа за меѓуетнички конфликт во тој сложен мозаик на три конститутивни нации и дејтонското наследство“. .
„Мислам дека воениот рок таму ќе остане табу тема“, заклучува Радиќ.
Дилема на официјална Подгорица
Во Црна Гора, по задолжителното укинување пред пет години, се отвори можноста за доброволно служење.
Таа трае три месеци и отвора можност за вработување во Армијата на Црна Гора, која брои околу 2.400 припадници.
Преминот кон задолжителен воен рок е сложено прашање, велат од Министерството за одбрана за РСЕ.
„Потребна е сериозна анализа на сите аспекти, вклучувајќи ги потенцијалните економски трошоци, влијанието врз образованието и вработувањето на младите, како и етичките и моралните ставови на граѓаните.
Посочуваат дека се неопходни и јавни консултации во кои би биле опфатени младинските претставници, стручната јавност и невладините организации.
Важна алка во донесувањето на одлуката е Генералштабот на Армијата на Црна Гора, клучна воена институција задолжена за спроведување на оваа политика.
Според Министерството, тие би подготвиле аргументи за носење конечна одлука на политичко ниво.
Инаку, во Црна Гора војската ја командува претседателот врз основа на одлуките на Советот за одбрана и безбедност во кој членуваат и претседателите на Владата и на Собранието.