Сезоната на пожари, која сега трае речиси неодредено, недостатокот на вода во Лос Анџелес (каде што хидрантите се суви) и самата структура на американските куќи – сето тоа се фактори кои го прават пожарите во Калифорнија речиси невозможно да се локализираат и изгаснат.
Најстрашниот збор во контекст на овие катастрофи е „жар“, што се однесува на летечки блескави парчиња.
Носени од ветрот, овие парчиња можат да поминат растојанија до три километри.
Според студијата на Американскиот институт за осигурување и безбедност на домот (IHS), дури 90% од домовите и зградите изгоруваат поради овие летечки отпадоци.
Ова е главната причина зошто пожарите во Калифорнија избувнуваат кога ветровите Сант’Ана, кои доаѓаат од Невада и Јута, дуваат од планините кон населените области.
Како што се случува сега, кога брзината на ветерот достигна 130 километри на час.
„Ако некој остави отворен прозорец, еден од тие жарчиња – доволно е само еден – може да заврши на платното. Или може да го запали екранот на вратата. Или мебелот на внатрешен двор. А потоа има надворешен пожар, со огромно количество топлина што излегува од оваа куќа. Тогаш ќе станат проблем и трите куќи од предната странаобјаснил за National Geographic пожарникар од Калифорнија.
Пожарите што моментално го зафатија Лос Анџелес се проширија во неколку правци.
Најголемата досега го зафати Пацифик Палисадес, еден од најбогатите и најубавите делови на градот, сместен помеѓу Малибу и Санта Моника.
Пожарот избувна и на ридовите над булеварот Холивуд и неговата позната Булевар на славните, по што следеа пожари во Итон, во близина на Пасадена и во Харст, Лидија и Вудли.
Досега убија неколку луѓе, принудија повеќе од 100.000 луѓе да ги напуштат своите домови, а најмалку 250.000 луѓе оставија без струја.
Изгоре површина од 108 квадратни километри (речиси колку целиот град Сан Франциско), а илјадници згради беа уништени.
Но, ако пожарите во Калифорнија стануваат помоќни и опасни, претворајќи го американскиот рај во вистински пекол, тоа е резултат на низа причини: општи (како климатските промени) и специфични за Калифорнија и нејзините противречности.
Во Јужна Калифорнија со месеци има многу малку врнежи.
„Јужна Калифорнија обично е посува од Северна Калифорнија, но оваа година разликата е исклучително голема. Голем дел од Северна Калифорнија доби повеќе од 100% од просечните врнежи до 1 октомври, додека поголемиот дел од Јужна Калифорнија доби помалку од 20% (една петтина. Сувиот почеток на зимата во Јужна Калифорнија доаѓа по летото обележано со рекордна топлина што го уништи пејзажот, дрвјата и грмушките“, пишува New York Times.
Во последниве години, зголемените глобални температури ја продолжија сезоната на пожари во Калифорнија: таа сега започнува порано и завршува подоцна, практично никогаш не завршува. Обично завршуваше на есен, кога дождовите почнаа да ја навлажнуваат почвата и вегетацијата. Сега тоа трае до крајот на зимата. CalMatters пишува дека бројот на „огнени денови“ во Калифорнија, или денови кога условите се идеални за избувнување пожари, е зголемен за 78 во споредба со пред 50 години. Ова значи дека условите за пожар сега се присутни речиси во текот на целата година, не само во текот на летните месеци.
Вегетацијата долж брегот на Калифорнија, која вообичаено е влажна, сега стана толку сува што лесно гори, дури и без ветерот што вообичаено би помогнал да се прошири пожарот.
Во северна Калифорнија, шумите кои претходно беа отпорни на пожари поради нивната густина и влажност, сега веќе не се имуни.
Огромните пожари ги уништија овие густи дождовни шуми, а климатските промени ја отстранија заштитата што ја обезбедуваат маглата и облачното време што некогаш го одржуваа регионот влажен.
Денес, градовите и околните области на Калифорнија се преплавени со сува вегетација која многу лесно се запали, создавајќи идеални услови за брзо и разорно ширење на шумските пожари.
„Површината изгорена летото во Северна и Централна Калифорнија се зголеми за пет пати од 1996 до 2021 година во споредба со периодот 1971-1995 година.
Покрај тоа, 10-те најголеми пожари во Калифорнија се случија во изминатите 20 години, од кои пет беа само во 2020 година“, вели Drought.gov, американска информативна страница за суша.
„Речиси целокупното зголемување на опожарените површини во изминатите 50 години е резултат на климатските промени предизвикани од човекот. Се проценува дека климатските промени предизвикани од човекот придонесоа за 172% зголемување на опожарените области од 1971 до 2021 година, со 320% се зголемуваат од 1996 година.”
Тоа е земјата која – благодарение на Холивуд – најмногу го отелотворува американскиот сон.
Западната граница која стана рај на земјата, со блага клима (во централниот и јужниот дел на земјата), прекрасни пејсажи и богатство.
Тие атракции ја направија Калифорнија најнаселената држава во САД, но и најнеодржлива.
Од социјална перспектива, пред сè: цените на недвижностите сега се толку високи што многумина од средната класа се принудени да ја напуштат државата, а бројот на бездомници е исклучително висок, дури и меѓу вработените: околу една четвртина од сите бездомниците во САД живеат во Калифорнија.
Куќите што деновиве изгореа во Пацифик Палисадес чинат по неколку милиони долари: просечната цена на една куќа во таа област е 3,5 милиони долари.
Побарувачката за недвижен имот, исто така, доведе до поголема урбанизација и ширење на населбите во области со висок ризик од пожари, зголемувајќи ја веројатноста за избувнување пожари.
Инфраструктурата на енергетската мрежа исто така е слабо одржувана: многу пожари започнуваат кога ветровите ги уриваат столбовите за струја, создавајќи искра што го запали огнот.
На сето ова се додава и неодржливоста на Лос Анџелес: градот практично нема вода.
Десет проценти од водоснабдувањето доаѓа од локалните подземни води, два проценти се пречистува и рециклира вода од канализацијата, додека останатите 88% доаѓаат од далеку: преку 390-километарскиот воден пат на реката Колорадо (кој започнува на границата со Аризона) и од Долината Овенс, на границата со Невада, која од плодна земјоделска зона била претворена во пустина поради екстракција на вода на почетокот на 20 век.
Поради ова, кога пожарникарите деновиве црпеа вода од градскиот водовод за да ги изгаснат пожарите, многу хидранти останаа суви.
Одделот за вода и енергија во Лос Анџелес користеше аквадукти и подземни води во системот, но побарувачката беше толку голема што не беше доволна за да се наполнат трите резервоари од 3,7 милиони галони во ридовите на Пацифик Палисадес кои помагаат да се одржи притисокот во хидрантската мрежа во соседството.
Недостигот на вода предизвика политички контроверзии, при што новоизбраниот претседател Доналд Трамп ги обвини градоначалничката на Лос Анџелес, Карен Бас и гувернерот на Калифорнија, Гевин Њусом дека не дистрибуирале доволно вода до фармите и градовите за да ги заштитат загрозените видови, особено видот риба што живее во басените на северниот дел на Соединетите Американски Држави.
Но, всушност е обратно: Лос Анџелес е оној кој е неодржлив и ги нема потребните водни ресурси за снабдување на своето население.
Пожарите се шират многу лесно поради урбаната структура на Лос Анџелес.
Повторно, она што ја прави оваа метропола рај, ја прави и пекол: дрвени куќи за едно семејство опкружени со градини, кои го сочинуваат речиси целиот град.
Тие се прекрасни за живеење, но во исто време исклучително ранливи на пожар.
National Geographic пишува за експеримент кој покажува колку лесно горат типичните куќи во Калифорнија.
Ibhs, Институтот за бизнис и безбедност на домот, ја изгради зградата со две страни: едната со материјали типични за Лос Анџелес и многу други американски градови (дрвена обвивка, винил олуци, стакло со едно стакло, градини со прекриени цветни леи) и другиот со огноотпорни материјали (бетонски покрив, метални олуци, двојно застаклување, површина со чакал околу ѕидовите).
Потоа ја запали зградата: „Резултатите беа изненадувачки: за 10 минути традиционалната страна на куќата беше зафатена од пламен. Огноотпорната страна не даваше ниту искра”, пишува National Geographic.
Според проценките на AccuWeather, пожарите во Лос Анџелес предизвикале штета и економски загуби во износ од 52 до 57 милијарди долари.
Според Ј.П. Морган осигурување, осигурителните компании треба да покријат најмалку 10 милијарди долари отштета.
Меѓутоа, во Калифорнија станува сè потешко да се осигура од природни катастрофи предизвикани од климатските промени.
Во март, State Farm, најголемиот државен осигурител на домови, објави дека ќе откаже околу 72.000 полиси за имоти кои се сметаат за премногу ризични, или два отсто од сите нејзини полиси во Калифорнија, бидејќи тие станале прескапи за компанијата.
Ова е сè почеста појава, токму поради климатските промени и токму кога на граѓаните им е најпотребно осигурување.
Само во 2024 година, ураганите, бурите, поплавите и другите природни катастрофи предизвикаа „осигурени загуби“ од 140 милијарди долари (т.е. покриени од осигурителните компании), што претставува зголемување од 2023 година.
Ваквите суми значително ги надминуваат просеците од последните 10 и 30 години, а годинава беше трета најскапа за осигурување од 1980 година.
Вкупните загуби од природни катастрофи, вклучувајќи ги и оние кои не се покриени со осигурување, изнесуваа 320 милијарди долари во 2024 година (во Европа минатата година природните катастрофи уништија имот во вредност од 31 милијарда долари, од кои 14 милијарди долари беа осигурани).
Пожарот во Лос Анџелес е само најнов пример за загрижувачки тренд кој не принудува итно да најдеме начини за прилагодување.
Климатските промени ги прават нашите сегашни развојни модели сè понеодржливи.
Многу светски лидери, од Европа до Соединетите Американски Држави, се повлекуваат од политиките за ублажување на климатските промени бидејќи се скапи за граѓаните.
Тоа е вистина. Но, да не се прави ништо станува се поскапо. Прескапо, заклучува Кориере.