Од 2013 до 2015 година, две села во северен Казахстан започнаа да страдаат од иста, чудна неволја позната како „заспана дупка“
За време на овие години, селаните почнаа да страдаат од напад „сличен на смрт“, кој може да трае со денови, па дури и со недели. Епизодите може да започнат додека жителите биле дома, во кревет, па дури и додека шетале. Додека спиеја, понекогаш шетаа и се чинеше дека се свесни, но потоа ќе почнат да ‘рчат и да не паметат ништо по будењето што го поминаа во оваа состојба.
За некои, болеста беше посериозна. Пациентите доживеале мозочни удари или необични халуцинации. Децата рекоа дека виделе крилести коњи, змии како ползат на нивните кревети, црви ги јадат рацете, а нивната мајка одеднаш има осум очи.
За неколку години мистеријата остана нерешена. Во близина на рудниците за ураниум, кои се затворија набргу по падот на Советскиот Сојуз, беа уште еден извор на сомневање, иако масовните истражувања на домовите не открија значително ниво на радијација.
Некои сметаа дека заразениот алкохол може да биде причина за болеста, па дури и еден вид масовна хистерија, но тоа не издржа многу контрола. Секоја возрасна група беше погодена од болеста, а некои жртви имаа неколку напади, како и други симптоми како што се губење на меморијата во состојба на будење и сериозни главоболки. Дури и мачка по име Маркиз била болна.
„Изгледаше глупаво, се фрли на sидовите, плакарите, мјаукаше”, изјави Елена за Time.kz 2015. Тој се мачеше до три часот наутро. Го однесоа во верандата, каде што имаше куче, па Маркиз започна уште повеќе да полудува“.
„Потоа заспа наутро и хрчеше како човек до саботата попладне. Тој не реагираше на ништо, дури ниту на храна за мачки. И кога се поврати, беше летаргичен, не можеше ни да скокне на стол“.
Мачките не се познати по нивната подложност на масовна хистерија, ниту по нивната љубов кон фалсификуваната вотка.
На крајот, се покажало дека мозокот на селаните е лишен од кислород. Причината се припишува на рудниците за ураниум, но не и на труење со зрачење.
„Рудниците за ураниум беа затворени во еден момент и таму понекогаш има концентрација на јаглерод моноксид“, рече вицепремиерот Бердибек во јули 2015 година. „Кислородот во воздухот соодветно се намалува, што е вистинската причина за болест на спиење во овие села“.
Изолирање на проблемот, владата веднаш започна со евакуација на жителите.
Додека била пронајдена причината, до четвртина од селаните се разболеле од оваа болест.