Белгија, земја позната по пивото, чоколадото и европските институции, во последните десет години стана центар на многу потемна индустрија – трговија со дрога.
Денес, нејзините пристаништа Антверпен и Зебриџ се најголемите влезни точки за кокаин, хероин и синтетички дроги во Европската Унија.
Во сенката на контејнерите и товарните бродови, се одвива огромен подземен бизнис што ги поврзува картелите од Латинска Америка, африканските посредници и европските дилери.
За белгиските власти, тоа стана бесконечен кошмар, а за шверцерите – логистички рај.
Пристаништето Антверпен го надмина Ротердам
Само во Антверпен, едно од најголемите пристаништа во Европа, заплените на кокаин пораснаа од 91 тон во 2021 година на речиси 110 тони во 2022 година, при што Белгија го престигна Ротердам во Холандија и го консолидираше својот статус како главна влезна точка во Европа за наркотици.
Длабоководните пристаништа, континуираниот контејнерски сообраќај и слободното движење во рамките на Шенген создадоа совршени услови за шверц.
Додека милиони тони стока минуваат низ терминалите, меѓу нив се скриени стотици килограми кокаин и хероин, честопати скриени во кутии за овошје и меѓу челични цевки или машински делови, пишува Euractiv.
Белгиската царина признава дека успева да пресретне само помеѓу 10 и 40 проценти од пратките што пристигнуваат во земјата, а остатокот исчезнува по европските патишта – камиони и возови – и завршува на пазарите низ целиот континент.
Како функционира шверцерскиот синџир?
Кокаинот што доаѓа во Белгија најчесто доаѓа од Колумбија, Перу и Еквадор.
Пратките се испраќаат во легални контејнери, честопати преку Западна Африка (Сенегал, Брегот на Слоновата Коска, Зелен ’Рт) или Карибите, за да се прикрие нивното вистинско потекло.
Кога бродовите се закотвуваат во Белгија, таканаречените тимови за екстракција – млади мажи, честопати тинејџери, кои се ангажирани од банди за брзо отворање на контејнерите, изнесување на дрогата и затворање пред да пристигнат инспекторите.
Во последната година, шверцерите се прилагодија на зголемените контроли: сега испраќаат помали, но почести пратки.
Во првата половина од годината, белгиската царина пресретна 82 пратки кокаин, со просечна тежина од 204 килограми, а минатата година тие беа речиси двојно поголеми.
Слични шеми важат и за другите дроги.
Хероинот сè уште патува по балканската рута од Авганистан преку Турција, канабисот доаѓа од Мароко до Шпанија, а синтетичките дроги и прекурсори како метамфетамин се испраќаат од Азија по воздушен пат или дури и по пошта.
Глобализација и пари посилни од законот
Позицијата на Белгија во срцето на Западна Европа ја прави идеален логистички центар за понатамошна дистрибуција.
Оттаму, дрогата се транспортира со камиони до Германија, Франција, Италија и Обединетото Кралство, каде што се препакува и се продава со повеќекратен профит.
Се проценува дека пазарот на кокаин во Европа вреди 11,6 милијарди евра, а пазарот на канабис вреди 12,1 милијарди.
Ваквите огромни суми природно привлекоа други форми на криминал – од перење пари до корупција во јавните служби.
Во Антверпен во 2024 година беа уапсени 128 лица, меѓу кои 16 малолетници, а истражителите сè повеќе откриваат дека криминални мрежи влегуваат во пристаништата, полицијата и судството.
Белгискиот судија, кој поминал четири месеци во тајно скривалиште поради закани, предупреди дека земјата ризикува да се претвори во „нарко-држава“, во која мафијашките мрежи стануваат паралелни центри на моќ.
Брисел – новата линија на фронтот
На само 45 километри од пристаништето во Антверпен, главниот град Брисел сè повеќе ги чувствува последиците.
Во последната година се регистрирани 57 пукотници, од кои 20 биле во текот на летото, главно во областите Моленбек и Андерлехт, познати по високата стапка на невработеност и присуството на банди.
Во февруари имаше вооружен конфликт пред метро станицата Клемансо, кој заврши со смрт на еден човек, а во септември, во голема полициска операција беа вклучени 708 лица и 621 возило.
И покрај овие акции, насилството не запира.
Денес, Брисел има стапка на убиства од 3,19 на 100.000 жители – меѓу највисоките во Европската Унија.
„Организираниот криминал повеќе не е ограничен само на пристаништата. Сега го чувствуваме во секој дел од градот“, предупреди јавниот обвинител Жулиен Моинил.
Европа под контрапритисок
Белгија не е сама. Низ целата Европска Унија, количината на запленета дрога постојано се зголемува, но сепак претставува само мал дел од вистинската количина што влегува.
Според Европската агенција за дрога (EUDA), килограм кокаин купен во Латинска Америка за неколку илјади евра достигнува 30.000 евра на европскиот пазар.
Оваа година, ЕУ усвои Патоказ против трговијата со дрога поради посилно следење на хемиските прекурсори – супстанции што се користат во производството на синтетички дроги – и воведе проценка на ризикот за нови соединенија.
Белгиските власти, исто така, размислуваат за спојување на шест полициски зони во Брисел, како и за почести рации во пристанишните области.
И покрај зголемените мерки, мрежите за шверц се уште еден чекор понапред. Тие кријат пратки зад фиктивни компании, користат шифрирана комуникација и ги претвораат корумпираните пристанишни работници во соработници.
Само во првата половина од оваа година, во Антверпен беа запленети 16,7 тони кокаин, но аналитичарите предупредуваат дека ова е само врвот на ледениот брег.