„Финансиска војна“ против Талибанците значи замрзнување на девизите и запирање на развојната помош. Експертите велат дека на Талибанците им останува трговија со дрога, уцени и нелегални даноци, но тоа не е доволно за да ја водат земјата.
Откако Талибанците ја презедоа власта во Авганистан, западните земји се прашуваа како можат да им се спротивстават на милитантните исламисти. Воените решенија не доаѓаат предвид, па САД и нивните сојузници се реорганизираа за да водат „финансиска војна“.
Американскиот претседател Џо Бајден и неговата Федерална резерва (ФЕД) замрзнаа милијарди долари авганистанска валута на американските сметки.
Речиси 9 милијарди американски долари акции се пласирани во САД и други земји. Меѓу нив има авганистански резерви на злато во износ од 1,2 милијарди долари, како и 300 милиони меѓународни девизи.
Предвидувајќи го падот на Кабул, Бајден го запре приливот на долари во Авганистан.
Поранешниот претседател на Националната банка на Авганистан, Ајмал Ахмади, вели дека оваа мерка ќе го стави авганистанскиот народ во многу тешка положба.
Американскиот економски весник Волстрит Журнал известува дека Вашингтон го блокирал пристапот на Талибанците до сметките на авганистанската влада, кои се чуваат кај американската Федерална резерва и други американски банки.
Речиси нула готовина
Ахмади на Твитер објави дека Авганистан, поради големиот девизен дефицит, зависи од „редовните испораки на готовина на секои неколку недели“. Износот на готовина во земјата е речиси нула“.
Неколку земји, вклучително и Германија, ја прекинаа помошта за развој. Авганистан е многу зависен од поддршката и е насочен кон неа ако сака да избегне колапс на слабата економија.
Меѓународниот монетарен фонд блокираше 340 милиони американски долари во девизни резерви што Талибанците би можеле да ги претворат во тврда валута.
Официјалната причина е дека „недостасува јасност во рамките на меѓународната заедница дали новата влада ќе биде призната“.
Без разлика какви финансиски резерви заземаа Талибанците, тоа нема да биде доволно за да владее со земјата. Ханс-Јакоб Шиндлер, поранешен координатор на тим на ОН, за ДВ изјави дека резервите не се доволни за „одржливо водење на земјата“.
Паравоени војници и трговија со дрога
Талибанците со години беа изложени на меѓународни санкции како „терористичка организација“. Тие ја финансираа својата борба со одгледување опиум, трговија со дрога и уцени.
Авганистан е најголемиот извозник на опиум во светот. Последниот извештај на Обединетите нации проценува дека годишниот приход на Талибанците од таа активност е помеѓу 300 милиони и 1,6 милијарди долари.
Новите господари на земјата ветија дека ќе стават крај на трговијата со дрога. Тоа ветување треба да остане скептично, особено со оглед на финансиските одмазди наметнати од западната заедница на држави.
„Се сомневам во нивната волја да го запрат производството на дрога во Авганистан“, рече Шиндлер. „Тамошните команданти едноставно немаат друг извор на приход.
Во доверлив извештај на Северноатлантската спогодба, се наведуваат некои други извори на финансирање на Талибанците, како што е илегално ископување на руда, како и произволно намалување на даноците и давачките.
Покрај тоа, во извештајот се вели дека Талибанците редовно примаат пари од донатори од Иран, Пакистан, Обединетите Арапски Емирати, Саудиска Арабија и Катар.
Упатени на признавање
На Талибанците им треба меѓународно признание доколку сакаат ефективно владеење.
Замрзнувањето на финансиите и развојната помош може да помогнат да се создаде притисок под кој Талибанците ќе формираат влада што би изгледала прифатлива за западните земји.
Шиндлер смета дека резервата на пари во банките, која талибанците ја добиле во нивната кампања, веројатно нема значителен обем. „Претпоставувам дека тоа треба да доведе до пронаоѓање нови извори на приход“.
Ахмади проценува дека изворите на пари со кои располагаат Талибанците покриваат можеби 0,1 до 0,2 проценти од вкупните резерви на Авганистан во странство.
„Не е многу“, вели тој.
Голем број аналитичари се сомневаат во волјата и компетентноста на Талибанците да ги користат природните ресурси – и покрај неколкуте договори со Кина за ископ на руда, кои беа потпишани од претходната влада.
„Талибанците немаат намера да градат авганистанска економија и најверојатно ќе стават крај на секој странски бизнис во земјата“, рече Тилман Брик, основач и директор на берлинскиот Меѓународен центар за безбедност и развој (ISDC). „По својата природа и идеологија, Талибанците не се заинтересирани за економски раст.
Тој верува дека западните инвеститори ќе се исплашат – нема да бидат среќни да се занимаваат со бизнис со група која ги отфрла сите либерални вредности.
„Просторот за маневрирање на приватните инвеститори отсекогаш бил многу ограничен, и ќе биде уште потесен кога нема повеќе западна армија во земјата“, вели Брик.
Поранешниот шеф на авганистанската централна банка, Ахмади, очекува дека новите владетели мора веднаш да воведат девизни контроли што ќе ја ограничат достапноста на доларот, и дека тоа ќе ја зголеми инфлацијата, а домашната валута ќе ја загуби вредноста – сето тоа ќе го погоди најсиромашната најтешка.