Еден од најистакнатите поглавари, Нунуку, воспоставил револуционерна идеја за мир и оттогаш сите видови конфликти биле забранети, војните како концепт исчезнале, а личните несогласувања, кога не можеле да се решат мирно, биле решени со дуели.
Мориорите биле племе со полинезиско потекло што го населувало островот Рекоху, денес познат како Чатам, околу 700 километри југоисточно од Велингтон, главниот град на Нов Зеланд.
Како и повеќето народи во регионот, тие живееле во бесконечни борби, практично постојана војна меѓу нив, која вклучувала уништување на цели семејства и населби, но и осакатување и канибализам.
Сето ова траело сè до 16 век, кога еден од најистакнатите поглавари, Нунуку, ја воспоставил револуционерната идеја за мир.
Биле забранети сите видови конфликти, војните како концепт исчезнале, а личните несогласувања, кога не можеле да се решат мирно, боле решавани со дуели, во кои победник бил оној кој прв ја пролеал крвта на противникот.
Години подоцна, бил утврден основниот закон на островот – закон на Нунуку, кој во денешна терминологија може да се нарече – пацифизам.
Мориори живееле главно од риболов, ловење китови и собирање на школки, како и од малкуте овошја и зеленчуци кои напредувале на не толку изобилскиот остров.
Во следните векови, кои ги поминале во мир и осаменост на островот, тие развиле лабава влада слична на демократијата и во оружје и алатки заостанувале далеку зад остатокот од светот, дури и од нивните соседи, кои продолжиле да се убиваат едни со други во постојан конфликт.
Свесни дека на островот нема доволно плодна земја, и дека храната честопати станува проблем, Мориорите цврсто се придржувале до законите што подразбираат контрола врз населението на островот, а главните методи биле честите кастрирања на момчиња.
Мориорите одлучиле дека нивниот остров не може да издржи повеќе од 2.000 жители, за неколку стотици години бројот на жители секогаш бил околу таа бројка.
Првиот контакт со надворешната цивилизација на следбениците на Нунуку се случил на крајот на 18 век, кога британските морнари дошле на островот. Тоа бил бродот Чатам, по кој бил именуван островот.
Бродот бил дел од познатата експедиција во Ванкувер, под команда на капетанот Џорџ Ванкувер. Неколку години подоцна, истите морнари повторно доаѓаат на островот и ги градат своите населби, кои ќе ги користат неколку месеци во годината, за лов на китови во тие води.
Со оглед на големиот отпор на кој наишле од староседелците на секој остров на кој би заседнале, новите посетители неволно го прифатиле мирниот начин на живот на Чатам, кој не се променил дури и кога почнале да се појавуваат болести донесени од белиот човек.
Сепак, неколку децении подоцна, Мориорите ја доживуваат својата верзија на апокалипсата.
Заоблачување со грмотевици
Воинските маори племиња Нгати Мутунга и Нгати Тама, од областа Таранаки на Нов Зеланд, неколкупати поразени од соседните племиња, побегнале со своите семејства во регионот Велингтон, кој во 19 век, како и сега, било главното пристаниште на Нов Зеланд.
Тие донеле одлука дека треба да најдат нова земја за живеење. Како што знаеле од еден од нивните членови што патувале во Чатам како член на екипажот на британскиот брод дека Мориори живееле според законот Нунуку, тие го избрале тоа место како најлесно за освојување, толкувајќи го пацифизмот на Мориори како страв од војна.
Во пристаништето во Велингтон, за голема робни долари, тие го изнајмиле бродот „Родни“, заедно со екипажот, и со практично сè што поседувале, заминале на Четам.
Тие пристигнале на островот на 19 ноември 1835 година и на почетокот на декември, во втората рунда, со истиот брод дошле уште четиристотини. Откако пристигнале на островот, тие веднаш ја именувале земјата на која слетале и извршиле соодветни верски обреди на неа.
Бидејќи тие не биле првите имигранти што ги сретнале Мориорите и поучени од искуството од пред неколку децении кога слетале Европејците, толку поугледниот Мориори ги поздравил новодојденците и се согласил за местата каде би било најразумно да се направат населби.
Сепак, Маорите не дошле да преговараат.
Отворање на пеколот
Првата група Мориори која им пришла на Маорите била убиена на најбрутален начин, а нивните тела станале оружје и предмети за секојдневна употреба. Мориорите биле шокирани. Од приказни и легенди, тие знаеле за воинските народи и нивните обичаи, но поминале генерации откако некои Мориори учествувале во конфликтот.
Сите мажи Мориори се собрале на сред остров, да одлучат што да прават со оглед на постапките на новодојденците. Додека помладите биле повеќе склони да влезат во борба, зборот на постарите сепак преовладуваше.
Топата и Тореа, најистакнатите началници на Мориорите, рекле дека „законот за Нунуку не е стратегија за преживување, која може да се менува во зависност од околностите, туку начин на живот и морален императив“ и дека тие мора да останат верни на него, без оглед на околностите. Без оглед на последиците.
Следното утро следел застрашувачки напад. Маорите вооружени со пушки, секири и палки влегуваат во длабочините на островот. Следел општ масакр. Убивале по ред, без оглед на возраста и полот. Дури и да се спротивставиле, преплашените Мориори немале шанса.
Но, не го пружале! Некои останале цврсто во согласност со законот на Нунуку, стоички чекале смрт, додека други избегале околу островот обидувајќи се да најдат скривалишта.
Битката, ако може така да се нарече, траела до попладневните часови, кога Маорите почнале да ги собираат затворениците во заграден простор, што го создале во меѓувреме. Следувала оргија на нечовечност.
Гозба за воините
Маорите, од импровизираниот тор во кој ги чувале преживеаните Мориори, мажи, жени и деца, ги избрале и одделиле оние кои ќе бидат земени за робови. Останатите требало да станат гозба за победникот.
Стариот обичај во тие области диктирал победникот да го јаде губитникот, а очигледно нивните жртви почнале да прават импровизирани „фурни“ – дупки во земјата во кои ќе ставаат големи камења, со што ќе се загрее месото што го ставаат на стапчиња.
Нехуманоста со која се однесувале кон Мориорите била зачудувачка. Апсолутната дехуманизација на противниците довела до тоа Мориорите да бидат третирани како домашни животни наменети за храна.
Телата биле исечени, дел по дел, а оброците биле специјално подготвени од различни делови. Демонската гозба траела со денови.
Стотици мажи, жени и деца се претвориле во гозба за победниците, иако само се шпекулира за вистинскиот размер на масакрот.
Британскиот дипломат Едгар Тремор, во својата книга „Трка на Маорите“, тврди дека тој лично видел, на плажата на островот Чатам, 80 жени „со дрвени столпчиња прободени низ стомакот, кои биле подготвени за печење на следната гозба“.
И за него, кој бил еден од најважните истражувачи на Полинезија и Нов Зеланд, кој видел многу слични обичаи на овие области, било болно да се гледа суровата и бездушна оргија на господарите на островот.
Маорите скоро ги уништиле луѓето Мориори напаѓајќи го Чатам. Оние кои не биле убиени биле однесени во Нов Зеланд каде што живееле други Маори, а нивната судбина може да се претпостави, или биле оставени да служат како робови во нехумани услови.
Ним им било забрането да се венчаат едни со други или да имаат деца. Било забрането да се зборува на јазикот на Мориорите, кој денес се класифицира како истребен јазик.
Последен говорник на мориорскиот јазик бил Хираван Тапу, кој починал во мај 1900 година. Последниот чистокрвен припадник на народот Мориори бил Томи Соломон. Починал во 1933 година.
После се…
Во судирот на две спротивставени култури, мирната култура е скоро уништена. Немало емпатија од страна на Маорите, ниту разбирање за начинот на живот што го воделе Мориорите.
Нивниот недостаток на отпор кон напаѓачите Маори не се сметал за филозофија, туку за кукавичлук, што само придонел за дехуманизација и страдање. Од две илјади Мориорци кои живееле во Чатам во 1835 година до 1862 година, кога за првпат побарале одредена компензација за масакрот и грабежот на земјата што ја доживеале, останале помалку од сто.
„Пријателе, не прашувај луѓе зошто овие луѓе не успеале да ја спасат својата земја. Ние бевме луѓе кои не знаеја за лутина, ниту знаевме како да се бориме. Бевме луѓе кои живеевме во мир, бевме луѓе кои не веруваа во убиство на сопствен вид, ниту јадење на свој вид“, гласеше писмото испратено од 30 Мориори до Сер Џорџ Греј, тогашниот гувернер на Нов Зеланд.
Маорите сепак не биле задоволни што дошле на островот. Наскоро започнала војна меѓу нив, која однела голем процент од населението.
Неколку години подоцна, европските трговски компании дошле на островот и нивниот начин на живот наскоро бил осуден на пропаст.
Единствената придобивка што ја имале е тоа што, иако бедни, тие добиле одредени суми пари за земјата што ја зафатиле. Наскоро, нивниот единствен извор на приход било работењето на фарми за овци сопственост на Европејци, воспоставувајќи монопол за риболов.
Денес на островот Чатам живеат помалку од 1.000 луѓе, а повеќе од две третини од нив имаат европско потекло.