Пишува: Слободан ТОМИЌ
Во последните денови, лидерот на ултрадесничарската бугарска партија „Преродба“, Костадин Костадинов, повторно ја шокираше јавноста со своите територијални претензии кон Македонија.
Тој повика Бугарија да ги стави под свое власт териториите на Македонија и Јужна Бесарабија, отворено негирајќи ја самостојноста и суверенитетот на македонската држава. Но, оваа провокација не беше изолирана.
Исто така, неодамнешното чествување на Мара Бунева во Бугарија, и во Скопје Прилеп ,Тетово, која беше поврзана со идеолошки ставови кои се контроверзни за Македонија, го дополнува контекстот на политичка манипулација која активно се користи за создавање напнатости помеѓу двете држави.
Територијалните претензии и историографските ревизионистички обележја, како што е чествувањето на контроверзни историски личности, претставуваат политички маневри кои не само што ги подриваат темелите на добрососедството, туку и ја загрозуваат стабилноста на целиот Балкан. Бугарските националисти се обидуваат да ја искористат својата историографска наративна за да ја оправдаат агресивната политика, која има за цел да ја поткопа Македонија, а посебно нејзиниот идентитет и суверенитет.
Костадинов не е изолиран политичар. Неговите ставови се дел од пошироката националистичка реторика што се користи во Бугарија како средство за политичко мобилизирање, но истовремено претставуваат и сериозна пречка за евентуалната европска интеграција на Македонија.
Провокациите што се испраќаат од Софија го отвораат прашањето за искреноста на Бугарија во процесот на поддршка на Македонија на патот кон ЕУ, кога од друга страна активно поддржува анти-европски ставови кои не ја почитуваат македонската сувереност.
Сепак, ова не се случува во вакуум. Заедно со овие провокации, особено значајно е да се забележи молкот на официјална Софија и Брисел.
Кога политичките лидери во Софија не се дистанцираат од ваквите изјави и кога Европската унија не реагира јасно и брзо, се создава вакуум кој овозможува проширување на таквите радикални ставови.
Молкот на Брисел, кој вообичаено е многу гласен кога станува збор за почитување на правата на малцинствата и стабилноста во регионот, го поставува прашањето дали ЕУ е подготвена да се справи со оваа нова форма на геополитички напнатости во Балканот.
Ваквиот молк е проблематичен и за две главни причини.
Прво, тој создава дополнителни тензии на Балканот, што може да доведе до дестабилизација, особено во период кога Македонија се стреми да биде дел од европската фамилија.
Второ, молкот го негира правото на Македонија да ја штити својата идентитетска посебност и територијален интегритет, што се однесува на фундаменталните вредности на Европската унија.
Во оваа контекстуална анализа, важно е да се напомене дека ваквите националистички активности од страна на Бугарија ја заоструваат политичката клима на Балканот, создавајќи уште еден фактор на нестабилност во регион каде што мирот и соработката се неодложни. Истовремено, со молчењето на Брисел, се поставува прашањето за ефективноста на Европската унија во решавањето на конфликти и провокации на територијален и етнички основ.
Ова не е само политичка игра. Ова е сериозен тест за нашето национално достоинство и европска иднина. Македонија не може да остане само набљудувач на такви политички маневри, туку мора да инсистира на своето право на суверенитет и интегритет во меѓународната арена, барајќи и очекувајќи одговорности од сите страни: Софија, Брисел и сите други засегнати партнери.
Македонските власти реагираа остро, и од Министерството за надворешни работи, и од опозициските партии, како СДСМ, кои повикуваат на јасна осуда од страна на Софија, но и на Брисел. Претседателката Гордана Сиљановска-Давкова, пак, истакнува дека овие изјави не само што се непристојни, туку и непочитувачки кон соседите, како што е утврдено и во Договорот за пријателство и добрососедство со Бугарија.
Реакцијата на македонските власти беше исклучително важна и мораше да биде цврста. Министерството за надворешни работи на Македонија ја осуди изјавата на Костадинов и повика на јасно дистанцирање од страна на официјална Софија.
Меѓутоа, прашањето што се поставува е зошто ваквите провокации не доведоа до посилен притисок од страна на Европската унија. Ако ЕУ сака да покаже дека навистина ги почитува европските стандарди и вредности, тогаш мора да биде гласна и активна во осудата на такви изјави, кои не само што го нарушуваат суверенитетот на Македонија, туку и ја комплицираат ситуацијата за целиот регион.
Не треба да заборавиме дека Македонија, како земја кандидат за членство во Европската унија, не може да дозволи никакви провокации кои ќе ги вратат процесите на интеграција назад.
Наместо да се поврзуваат со реторика која ја поддржува политичката нестабилност, треба да се вложат напори за зајакнување на меѓусоседските односи и градење на конструктивен дијалог.
Очигледно, ваквите провокации, како што се територијалните претензии и празничните настани во чест на историски личности кои ја негираат македонската историја, не само што не придонесуваат за стабилност, туку сериозно го загрозуваат патот на Македонија кон Европската унија.
Во оваа контекстуална анализа, важно е да се напомене дека ваквите националистички активности од страна на Бугарија ја заоструваат политичката клима на Балканот, создавајќи уште еден фактор на нестабилност во регион каде што мирот и соработката се неодложни. Истовремено, со молчењето на Брисел, се поставува прашањето за ефективноста на Европската унија во решавањето на конфликти и провокации на територијален и етнички основ.
Ова не е само политичка игра. Ова е сериозен тест за нашето национално достоинство и европска иднина. Македонија не може да остане само набљудувач на такви политички маневри, туку мора да инсистира на своето право на суверенитет и интегритет во меѓународната арена, барајќи и очекувајќи одговорности од сите страни: Софија, Брисел и сите други засегнати партнери.
Македонија, заедно со сите свои соседи, мора да ги надмине овие политички игри, бидејќи само така може да се оствари заедничката цел за мирна и просперитетна регија.
Но, тоа не може да се постигне ако европските институции продолжат да игнорираат и да молчат во ситуациите кога се нарушуваат основните принципи на добрососедство, мир и стабилност.
За вистинска европска интеграција, мора да се осудуваат ваквите националистички ставови и да се осигури дека тие нема да имаат место во иднината на Балканот.