Американскиот претседател Доналд Трамп успеа да ги донесе Израел и Хамас на преговарачка маса и да постигне примирје, но колку одржливо и трајно ќе биде тоа зависи од неколку клучни работи.
CNN наведува дека три прашања се клучни за понатамошниот развој на ситуацијата и спроведувањето на мировниот план на Трамп од 20 точки.
Што ќе направи Хамас?
Во претходниот договор за размена на заложници, во кој тој беше вклучен во преговорите, Хамас го искористи прекинот на огнот за да излезе од тунелите и да ја врати контролата врз Газа.
Но, сега околностите се различни. Новиот договор им овозможува на израелските сили да останат во повеќе од половина од Појасот Газа – нешто што Хамас никогаш порано не би го прифатил.
Договорот, исто така, им овозможува на странските воени сили да влезат во тие зони за да се осигура дека Хамас повеќе не може да дејствува таму.
Договорот ужива широка поддршка од арапските и муслиманските држави и повикува Хамас да се разоружа.
Ако Газа навистина сака обнова, Хамас мора да го прифати договорот во целост и да се откаже од какво било право да владее во енклавата.
Прашањето на властите во Газа
Еден од клучните делови од договорот, покрај ослободувањето на заложниците, е воспоставување на привремени безбедносни сили и политичка администрација во Газа.
Доколку тие структури се вкоренат, планот на Трамп има шанса да успее. Ако не, Хамас на крајот би можел да ја врати власта со сила, гаснејќи ги надежите за долгорочен мир и реконструкција.
Во наредните недели, ќе биде клучно да се види кои земји се подготвени да ги испратат своите сили во привремената безбедносна мисија и дали може да се создаде привремено управно тело без бесконечни политички конфликти.
Охрабрувачки е што американската војска под Централната команда (CENTCOM) веќе поставува позиции надвор од Газа за да ја следи ситуацијата и да помогне во создавањето безбедносни услови за пристигнувањето на меѓународните сили.
Американските сили не треба да влегуваат во Газа, но тие ќе бидат клучни за добивање меѓународна поддршка и обезбедување успех на таа мисија.
Кога станува збор за привремената влада, CNN нагласува дека конечната одлука за учесниците ќе мора да ја донесат самите Палестинци, но дека без американско водство, процесот лесно би можел да се претвори во месеци препирки – што повторно би му користело на Хамас.
Дали постои одржлив план за обнова на Газа?
Реконструкцијата на Газа ќе трае повеќе од една деценија и ќе чини стотици милијарди долари.
Секоја надеж за реконструкција бара глобално координиран напор под американско водство, со учество на палестински претставници кои не се поврзани со Хамас, и финансиска и логистичка помош од американските сојузници.
Доколку Хамас одбие да ги напушти областите над линиите на разграничување на Израел, тој ќе биде оној што ќе ја блокира реконструкцијата, анализира CNN, бидејќи повеќето земји нема да се осмелат да инвестираат во област каде што Хамас одржува вооружена контрола.
Фокусот на Америка останува на спроведување на планот на Трамп.
Тој план, за кој Египет, Катар и Турција помогнаа да се договори со САД, сè уште има голем број нерешени прашања – пред сè, кој ќе управува со опустошената Газа, како ќе се спроведе разоружувањето на Хамас и повлекувањето на израелската армија.
Според договорот, повлекувањето на израелските сили зависи од разоружувањето на Хамас, оставајќи му простор на премиерот Бенјамин Нетанјаху да тврди дека Израел го задржува правото да преземе воена акција доколку е потребно, што би можело да доведе до понатамошна ескалација во догледна иднина.
Главниот преговарач на Хамас, Халил ал-Хаја, минатата недела изјави дека американските и меѓународните посредници гарантирале дека „со овој договор војната завршува трајно“, но не беше јасно во каква форма се дадени тие гаранции.
„Договорот изгледа како пат кон палестинска државност, но тоа е држава во која нема место за Хамас“, рече Бурџу Озчелик, аналитичар за безбедност на Блискиот Исток во Институтот RUSI со седиште во Лондон.
„Колку Хамас ќе биде спремен да го прифати тоа и да го почитува договорот во наредните недели и месеци – тоа е големото прашање“, додаде таа.
Озчелик верува дека Израел ќе го задржи „своето право да дејствува во Газа“ ако процени дека постои закана за неговата безбедност или граничните заедници.
„Во исто време, мора да има тело кое ќе управува со Газа, за да обезбеди ред, безбедност и хуманитарна помош“, вели таа.
Според Озчелик, Египет и Турција ќе мора да ја преземат улогата во транзицискиот период, објавува Индекс.
„Сите актери сега сакаат да покажат дека прават сè што можат за да успее планот на Трамп“, заклучи таа.