Американската приватна вселенска компанија SpaceX, во сопственост на милијардерот Илон Маск, лансираше невидена мисија со екипаж – четворица патници отпатуваа во вселената на повеќедневен лет што води директно над Северниот и Јужниот Пол, што никој досега не го направил.
Мисијата наречена Fram2, полета од вселенскиот центар Кенеди во Флорида околу 21:46 часот по локално време.
Екипажот се состои од милијардерот од светот на криптовалутите Чун Ванг, кој го финансираше целиот потфат, и тројца негови придружници: норвешкиот режисер Јаник Микелсен, германскиот истражувач за роботика Рабеа Рог и австралискиот поларен истражувач Ерик Филипс.
Ванг, кој вообичаено живее на Малта, се збогатил со рударење на биткоин, а колку платил на SpaceX за ова ексклузивно патување не е познато.
Интересно е што сите членови на екипажот се љубители на поларните предели, па во тој дух е избрана и орбиталната патека – капсулата Crew Dragon ќе ја обиколува целата планета над нејзините полови, што технички е многу напорно и никогаш не било пробано со човечки екипаж.
This is the first time humans have been in orbit around the poles of Earth! https://t.co/mbmKkADED2
— Elon Musk (@elonmusk) April 1, 2025
Невообичаена траекторија и технички предизвици
По полетувањето, ракетата Фалкон 9 се упати кон југ – за разлика од обичните вселенски летови кои следат источна патека поради ротацијата на Земјата што обезбедува дополнителна сила.
Но, овој пат летот мораше да оди во спротивна насока, што бара значително повеќе енергија и ја ограничува количината на товар што може да се носи во орбитата.
„Таквата траекторија значително ја оптоварува ракетата бидејќи троши повеќе гориво, но Фалкон 9 ја заврши задачата без никакви проблеми“, вели професорот Крег Клајвер од Универзитетот во Мисури.
Иако екипажот ќе спроведе 22 научни експерименти, повеќето од нив се однесуваат на здравјето на членовите на екипажот и би можеле да се изведат на стандардната рута.
Затоа, експертите сметаат дека поларната орбита е избрана пред се поради уникатноста на мисијата, а не поради научна потреба.
„Тоа е приватна мисија и тие дефинитивно сакаат нешто посебно – нешто незаборавно“, вели д-р Кристофер Комбс од Универзитетот во Тексас.
— Elon Musk (@elonmusk) April 1, 2025
Кои се патниците на мисијата Фрам2?
Чун Ванг, основачот на F2Pool – една од најголемите мрежи за рударство на биткоин – не ѝ е познат на пошироката јавност и експертите велат дека тој претпочита приватност.
Сепак, неговото богатство се проценува на милијарди долари.
Норвежанката Јанике Микелсен, соседката на Ванг на островите Свалбард во Арктичкиот круг, режира и снима документарни и научно-фантастични филмови во екстремни услови, а најави и снимање на филм за оваа мисија.
Рабеа Рог е докторант кој ја истражува навигацијата и контролата на автономните возила во тешки услови. Ова лето таа станува првата Германка во орбитата.
Австралиецот Ерик Филипс е искусен поларен водич и истражувач кој поминал повеќе од 30 експедиции на Арктикот и Антарктикот.
Тој за оваа мисија рече дека тоа е „вистински одраз на тоа дека сме во сурови, непријатни услови – како да сме затворени во капсула среде вселенска снежна бура“.
Екипажот се подготвуваше за мисијата повеќе од една година, вклучувајќи обука во оддалечените делови на Алјаска и во седиштето на SpaceX во Калифорнија.
Ванг пред лансирањето изјави дека не е ниту возбуден, ниту нервозен, туку целосно фокусиран.
„Се што требаше да се направи е направено. Сега само го следиме протоколот. Возбудата повеќе не е моја“, напиша тој на социјалните мрежи.
Fram2 – the first human spaceflight to explore Earth’s polar regions – lifts off from pad 39A in Florida only 17 days after Falcon 9 successfully launched @NASA‘s Crew-10 to the @Space_Station pic.twitter.com/90AV1DBlPj
— SpaceX (@SpaceX) April 1, 2025